Serendipity: ο ρόλος της τύχης στην επιστήμη.


Η σερεντίπιτι είναι ένα τυχαίο εύρημα από κάποιο λά­θος. Μια απροσδόκητη ανακάλυψη στην προσπάθεια για κάτι άλλο. Περιγράφει ανακαλύψεις που γίνονται είτε τυχαία είτε ψάχνοντας για κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που τελικά ανακαλύφτηκε. Η πρώτη αναφορά της λέξης απαντάται το 1754 από τον Άγγλο ιστορικό Horace Walpole σε γράμμα του προς τον διπλωμάτη Horace Mann.

Την άντλησε από ένα παλιό περσικό παραμύθι που εξιστορεί τις περιπέτειες των 3 πριγκίπων του Σερεντίπ κατά την διάρκεια της διαπαιδαγώγησης τους από τον πατέρα τους τον σπουδαίο βασιλιά Γκιαφέρ. Ο βασιλιάς Γκιαφέρ είχε προσλάβει τους καλύτερους δασκάλους και τα παιδιά σημείωναν μεγάλη πρόοδο. Αλλά επειδή ήθελε να διδαχτούν από την ζωή, έξω από το προνομιακό περιβάλλον του παλατιού, τους εξόρισε από το βασίλειο του.
Σε μία από τις περιπλανήσεις τους, συνάντησαν κάποια ίχνη που συμπέραναν πως είναι μιας κουτσής, τυφλής από το ένα μάτι καμήλας, που της λείπει ένα δόντι ενώ παράλληλα μεταφέρει μια έγκυο γυναίκα, μέλι από την μία πλευρά και βούτυρο από την άλλη. Αργότερα συναντούν τον κάτοχο της καμήλας και του μεταφέρουν τις παρατηρήσεις τους. Αυτός τους κατηγορεί για κλοπή και τους πηγαίνει για τιμωρία στον αυτοκράτορα Μπεράμο.


Ο αυτοκράτορας τους ρωτάει πως κατάφεραν να σχηματίσουν τόσο λεπτομερής απεικόνιση της καμήλας. Απαντάνε πως το γρασίδι φαγώθηκε από την πλευρά του δρόμου που ήταν λιγότερο πράσινο, άρα η καμήλα δεν μπορούσε να δει την άλλη πλευρά. Στο γρασίδι είχαν μείνει μικρές τούφες άρα έλειπε ένα δόντι. Τα ίχνη στον δρόμο υποδήλωναν πως η καμήλα τριπόδιζε επομένως ήταν κουτσή. Το βούτυρο και το μέλι φανερώθηκαν από την ύπαρξη μυρμηγκιών και μελισσών.
Όσο για την γυναίκα τα αποτυπώματα που άφηνε ο αναβάτης, όταν ανέβαινε ή κατέβαινε από την καμήλα, μαρτυρούν ότι δεν ήταν έμπειρος, συνεπώς ήταν γυναίκα και μάλιστα έγκυος, γιατί εκεί που ούρησε υπήρχαν ίχνη από δύο παλάμες στο χώμα, πράγμα που σημαίνει ότι η αναβάτιδα είχε να ανασηκώσει μεγαλύτερο βάρος.
Η ιστορία τελειώνει με την αθώωση των νεαρών πριγκίπων και την αναγόρευση τους σε συμβούλους.
Πάρα πολλές σύγχρονες ανακαλύψεις και εφευρέσεις που διαμόρφωσαν τον σημερινό κόσμο, πραγματοποιήθηκαν με την βοήθεια της τύχης. Γι’ αυτό, ποτέ δεν πρέπει να υποτιμά­με τα ατυχήματα, καθώς συχνά περιέχουν πολύτιμες εμπνεύσεις.

Πενικιλίνη

Ο βιολόγος Alexander Fleming πειραματιζόταν με διάφορες ουσίες προκειμένου να μελετήσει τη συμπεριφορά του βακτήριου του σταφυλόκοκκου. Το καλοκαίρι του 1929 στοίβαξε τα δείγματά του σε μια γωνιά του εργαστηρίου του και πήγε διακοπές. Επιστρέφοντας παρατήρησε πως ένα από τα τριβλία Petri είχε προσβληθεί από μούχλα και πως όλα βακτήρια γύρω της είχαν καταστραφεί. Καλλιεργώντας την ίδια μούχλα ανακάλυψε πως αυτή περιείχε ένα ισχυρό αντιβιοτικό το οποίο, όπως απέδειξαν τα πειράματα, ήταν δραστικό ενάντια σε πάρα πολλά βακτήρια που, εκείνη την εποχή, προκαλούσαν τις σοβαρότερες ασθένειες. Ήταν αρχή μιας επανάστασης που άλλαξε για πάντα την ιατρική και αύξησε σημαντικά το προσδόκιμο ζωής.

Φωτογραφία

Ο Γιόχαν Χάινριχ Σούλτσε, καθηγητής του πανεπιστημίου του Άλτντορφ,. στη Γερμανία, το 1725 επεξεργαζόταν μια νέα μέθοδο παρασκευής φωσφό­ρου, όταν ανακάλυψε τυχαία ότι το δοχείο με μείγμα νιτρώδους αργύρου που χρησιμοποιούσε έπαιρνε μια μαυριδερή απόχρωση στην πλευρά που εκτίθετο στον ήλιο. Ψάχνοντας να δει τι συνέβαινε, ακούμπησε ένα φύλλο χαρτί με κάτι σημειώσεις δίπλα στο δοχείο. Όταν το ξαναπήρε, αφού το χαρτί είχε εκτεθεί στον ήλιο, ανακάλυψε ότι τα γράμματα είχαν μείνει «φωτογραφημένα» στο δοχείο. Αυτή ήταν η βάση για εκείνο που αργότερα θα ονομαζόταν φωτογραφία.

Φούρνος μικροκυμάτων

Το 1946 ο μηχανικός Percy Spencer εργαζόταν στην εταιρεία Raytheon και διεξήγαγε πειράματα με ακτινοβολία ραντάρ χρησιμοποιώντας σωλήνες κενού. Στη διάρκεια ενός από τα πειράματα αντιλήφθηκε πως η σοκολάτα που είχε στην τσέπη του άρχισε να λιώνει ανεξήγητα. Υποψιασμένος ότι μπορεί να φταίει η ακτινοβολία, τοποθέτησε στη συσκευή ποπ κορν τα οποία αμέσως άρχισαν να «σκάνε».


Βηματοδότης

Ο ερευνητής Wilson Greatbatch είχε επιδείξει ιδιαίτερο ζήλο στη μελέτη των λειτουργιών του ανθρώπινου σώματος. Αναζητούσε επίμονα μια λύση για τον «καρδιακό αποκλεισμό», μια πάθηση στην οποία η καρδιά δε λαμβάνει σήματα από τα γύρω νεύρα ώστε να αντλεί σωστά το αίμα. Άλλοι επιστήμονες είχαν δημιουργήσει ογκώδεις συσκευές για την ενεργοποίηση των καρδιακών μυών, όμως ο Greatbatch ήθελε να δημιουργήσει ένα μικρότερο εμφύτευμα για να επιτύχει το ίδιο αποτέλεσμα.Στην προσπάθειά του να δημιουργήσει μια συσκευή που θα κατέγραφε τον καρδιακό παλμό, τυχαία τοποθέτησε λάθος λυχνία. Όταν συνειδητοποίησε το λάθος του, αποφάσισε να μελετήσει τα αποτελέσματα. Η ανακάλυψή, ο γνωστός βηματοδότης, αποδείχθηκε ιδανική για την αποστολή σημάτων στην καρδιά. Η συσκευή χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά σε ανθρώπους τη δεκαετία του 1960.

Ακτίνες Χ

Το 1895 ο Γερμανός φυσικός Willhelm Roentgen, ενώ πραγματοποιούσε ένα πείραμα ρουτίνας με την χρήση καθοδικών ακτινών, παρατήρησε πως ένα κομμάτι φθορίζοντος χαρτονιού έλαμπε στην άλλη άκρη του δωματίου, αποδεικνύοντας πως το φως περνούσε μέσα από στερεά αντικείμενα. Εντυπωσιασμένος ανακάλυψε πως έτσι μπορούσαν να παραχθούν θαυμάσιες φωτογραφίες με μία από τις πρώτες το χέρι της γυναίκας του.



Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις