Ένας αδέσποτος πλανήτης
του Αλέξη Δεληβοριά, Διδάκτορα Φυσικής
Σε αντίθεση με τους πλανήτες του Ηλιακού μας Συστήματος, αλλά και με τους περισσότερους εξωπλανήτες που έχουμε ανακαλύψει έως τώρα, οι «αδέσποτοι» πλανήτες δεν περιφέρονται γύρω από κάποιο άστρο, αλλά περιπλανιόνται στο Διάστημα μόνοι τους. Νέες παρατηρήσεις, που υλοποιήθηκαν με το τηλεσκόπιο VLT του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου (ESO), αποκαλύπτουν ότι ένας απ’ αυτούς απορροφά αέρια και σκόνη από το περιβάλλον του με ρυθμό έξι δισ. τόνων το δευτερόλεπτο. Πρόκειται για τον ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξης που έχει καταγραφεί έως τώρα για οποιονδήποτε πλανήτη.
Με μάζα 5-10 δέκα φορές μεγαλύτερη από αυτήν του Δία, ο περιπλανώμενος αυτός πλανήτης με την κωδική ονομασία Cha 1107-7626 απέχει περίπου 620 έτη φωτός. Σύμφωνα με τις σχετικές παρατηρήσεις, περιβάλεται από έναν δίσκο αέριων και σκόνης, από τον οποίο απορροφά μεγάλες ποσότητες υλικών, αυξάνοντας τη μάζα του διαρκώς. Η μελέτη του αντικειμένου αυτού από ομάδα αστρονόμων με επικεφαλής τον Victor Almendros-Abad από το Εθνικό Ινστιτούτο Αστροφυσικής (INAF) της Ιταλίας καταδεικνύει ότι ο ρυθμός επαύξησης της μάζας του νεαρού πλανήτη, καθώς απορροφά με την βαρυτική του έλξη όλο και περισσότερα σωματίδια ύλης, δεν είναι σταθερός.
Από τον Αύγουστο του 2025, δηλαδή, ο ρυθμός επαύξησης της μάζας του οκταπλασιάστηκε σε σχέση με εκείνον που είχε υπολογιστεί λίγους μήνες νωρίτερα, αγγίζοντας πλέον τους έξι δισ. τόνους ύλης το δευτερόλεπτο! «Πρόκειται για το ισχυρότερο επεισόδιο συσσώρευσης ύλης που έχει καταγραφεί ποτέ για ένα αντικείμενο με μάζα συγκρίσιμη με αυτήν ενός πλανήτη», δήλωσε σχετικά ο Almendros-Abad. Τα αποτελέσματα της σχετικής έρευνας δημοσιεύθηκαν στις 2 Οκτωβρίου στο επιστημονικό περιοδικό The Astrophysical Journal Letters.
«Η προέλευση των «αδέσποτων» πλανητών παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα: πρόκειται άραγε για τα αντικείμενα με τη μικρότερη μάζα, τα οποία σχηματίστηκαν όπως περίπου και τα άστρα, ή μήπως είναι γιγάντιοι πλανήτες που για κάποιον λόγο εκτινάχθηκαν από τα μητρικά τους πλανητικά συστήματα;» αναρωτιέται ο συν-συγγραφέας Aleks Scholz, αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο του St Andrews στην Σκωτία. Είναι γνωστό ότι τέτοιες «εξάρσεις» συσσώρευσης ύλης παρατηρούνται κυρίως σε νεογέννητα άστρα, τα οποία περιβάλλονται από πρωτοπλανητικούς δίσκους αερίων και σκόνης. Τα νέα ευρήματα καταδεικνύουν, ωστόσο, ότι κάποιοι περιπλανώμενοι πλανήτες μπορεί όντως να σχηματίζονται όπως περίπου και τα άστρα.
Πραγματικά, σύμφωνα με την ανάλυση των σχετικών δεδομένων, το έναυσμα για αυτή την δραματική «έξαρση» συσσωμάτωσης μπορεί και να οφείλεται στην μαγνητική δραστηριότητα, κάτι που μέχρι τώρα είχε παρατηρηθεί μόνο σε άστρα. Αυτό υποδηλώνει ότι ακόμη και αντικείμενα μικρής μάζας, όπως οι πλανήτες δηλαδή, μπορεί να διαθέτουν ισχυρά μαγνητικά πεδία, ικανά να ενεργοποιούν αυτά τα φαινόμενα επαυξημένης συσσώρευσης ύλης.
Όπως δήλωσε σχετικά Amelia Bayo, μία από τους συγγραφείς της μελέτης και αστρονόμος του ESO, «η ιδέα ότι ένα πλανητικό αντικείμενο μπορεί να συμπεριφέρεται σαν άστρο είναι εντυπωσιακή και μας προκαλεί να αναρωτιόμαστε για το πώς θα έμοιαζαν άλλοι κόσμοι, πέρα από τον δικό μας, κατά τα αρχικά τους στάδια εξέλιξης».
Φωτογραφία: Καλλιτεχνική απεικόνιση του «αδέσποτου» πλανήτη Cha 1107-7626 (Credit: ESO/L. Calçada/M. Kornmesser)
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου