Ο γιος του Einstein Eduard

Οι άνθρωποι που με γνωρίζουν θα σας πουν πως είμαι τρελός. Μην τους πιστεύετε. Αν κάτι χαρακτηρίζει τους τρελούς είναι πως δεν ξέρουν ποιοι είναι. Εγώ είμαι ο γιος του Αϊνστάιν. Σας φαντάζομαι να αμφιβάλλετε. Ο γιος του Αϊνστάιν! Το γράφει το διαβατήριό μου. Ein Stein, Μία Πέτρα, ενωμένα σε μια λέξη. Με το όνομα Έντουαρντ, γεννηθείς εν Ζυρίχη, την 28η Ιουλίου 1910. Ερευνήστε το. Είμαι διαβόητη περίπτωση.
Η μητέρα μου ισχυρίζεται ότι είμαι φτυστός ο πατέρας μου. Αναφέρεται στη λάμψη της ευφυΐας στο βλέμμα. Εάν πράγματι διέθετα κάτι τέτοιο, θα το ήξεραν όλοι. Ή μήπως μεγαλώνοντας το έχασα; Εδώ και λίγο καιρό, κάποιες από τις ικανότητές μου μού διαφεύγουν. Αυτός δεν είναι ο λόγος της παρουσίας σας εδώ; Ή μήπως είστε εδώ μόνο για να με ακούσετε να μιλώ για τον πατέρα μου και να σπιλώνω τη μνήμη του;
Σε σχέση με την ταυτότητά μου, καλό είναι σε τούτη την ταραγμένη αρχή της δεκαετίας του τριάντα να διευκρινίσω πως, αντίθετα απ’ ό,τι αφήνει να εννοηθεί το επώνυμό μου, δεν είμαι Εβραίος. Ας ηχήσει δυνατά και ολοκάθαρα, ο Έντουαρντ Αϊνστάιν είναι χριστιανός ορθόδοξος, βαπτισμένος στις 4 Ιουνίου του 1912 στην ωραία πόλη του Νόβι Σαντ, στη Σερβία! Διαθέτω όλα τα απαραίτητα έγγραφα για να το πιστοποιήσω.
Τα βάσανα στα οποία υποβάλλω τη μητέρα μου ξεκινούν από την ημέρα της γέννησής μου. Η μαμά μού έχει επανειλημμένα πει πως ο τοκετός ήταν σωστός γολγοθάς. Οι ενήλικοι μιλούν απερίσκεπτα χωρίς να φαντάζονται τις επιπτώσεις των λόγων τους. Εάν την άκουγε κανείς, θα έλεγε πως προτιμούσε να μην είχα έρθει στον κόσμο. Τι θα είχα απογίνει;
Απ’ ό,τι φαίνεται λοιπόν, η γέννα ήταν μια φοβερή δοκιμασία. Η λεκάνη της μητέρας μου ήταν πολύ στενή για το μέγεθος του κρανίου μου. Οι γοφοί είναι το ευάλωτο σημείο της οικογένειας Μάριτς. Κουτσαίνουν από γενιά σε γενιά. Ο γοφός εξαρθρώνεται σε παιδική ηλικία. Στη συνέχεια περπατούν με το κεφάλι. Η συμφορά αυτή χτυπά μεγάλο ποσοστό των Σέρβων της περιοχής του Νόβι Σαντ. Εγώ γλίτωσα από την αναπηρία. Σταθμίζω την τύχη μου.
Η μητέρα μου κουτσαίνει εκ γενετής. Όταν ήταν μικρό κορίτσι, την κορόιδευαν. Ξέρετε πώς είναι τα παιδιά. Θεωρείται ότι είναι πιο σκληρά από τους ενηλίκους. Αυτό όμως το λένε οι ενήλικοι.
Όταν με ρωτούν τι γυρεύω εγώ σε τούτο το μέρος, στα είκοσί μου χρόνια, αντιστρέφω το ερώτημα: Με έχετε ικανό να χτυπήσω τη μάνα μου; Είμαι ένα ήρεμο παιδί, λιγομίλητο από τη φύση του και απολύτως ανίκανο να σηκώσει το χέρι του σε οποιονδήποτε, πόσω μάλλον στη γυναίκα που με έφερε στον κόσμο κάτω από τρομερές συνθήκες.
Η μαμά με φροντίζει, μόνη της, εδώ και πολλά χρόνια, θα ’πρεπε να ’μαι αχάριστος. Εάν ωστόσο η μητέρα μου υποστηρίζει πως έτσι έγινε, δεν θα τη διαψεύσω. Τον τελευταίο καιρό έχω χάσει τον έλεγχο των κινήσεών μου. Έριξε σε μια στιγμή παρεκτροπής το χέρι μου ένα χαστούκι στο γλυκό της πρόσωπο; Σ’ αυτή την ατυχή περίπτωση, ζητώ ειλικρινά συγγνώμη.
Έχω όντως το προφίλ του ιδρύματος; Εδώ μου φέρονται σαν να είμαι καθυστερημένος. Πείτε με ό,τι θέλετε εκτός από ακαλλιέργητο. Έχω διαβάσει στα παιδικά μου χρόνια ολόκληρη τη βιβλιοθήκη του πατέρα μου. Ρούφηξα τον Σοπενχάουερ και τον Καντ, τον Νίτσε και τον Πλάτωνα. Καταβρόχθισα τον Τόμας Μαν. Στα έξι μου χρόνια διάβαζα Σαίξπηρ. Δυσκολεύεστε να με πιστέψετε; «Η μεγάλη φιλοδοξία μετατρέπει τον λογικό άνθρωπο σε τρελό που παραλογίζεται». Ποιος το είπε αυτό; Ο Καντ το είπε.
Και περισσότερο από οτιδήποτε άλλο έχω διαβάσει τον Φρόυντ. Ολόκληρο τον Φρόυντ. Παρά τα φαινόμενα, φοιτώ στο πρώτο έτος της Ιατρικής. Η σχολή της Ζυρίχης είναι από τις καλύτερες στην Ευρώπη. Κλείνομαι στο δωμάτιό μου μελετώντας επί εβδομάδες χωρίς να ξεμυτίσω ούτε στιγμή. Ο πατέρας μου με συμβουλεύει να παίρνω τον αέρα μου. Σ’ εκείνον κάνει καλό. Εγώ όμως έχω ανάγκη από πολλή δουλειά. Δεν είμαι ο Αϊνστάιν.
Και ξέρετε σε ποια ειδικότητα προσανατολίζομαι; Δεν είστε μακριά. Το όνειρό μου είναι να γίνω ψυχίατρος! Τελικά μάλλον διάλεξα τον πιο σύντομο δρόμο: Μπήκα στην κλινική από την είσοδο των επισήμων.

Ξέρω πως ο Γιουνγκ ήταν βοηθός στη δική σας θέση. Ή μήπως στη δική μου; Θα ανταλλάξουμε θέσεις αργότερα. Αυτό τον καιρό η σκέψη μου έχει ξεφύγει απ’ τις συμβάσεις. Οι πράξεις μου ξεγλιστρούν από τη βούλησή μου. Στον εγκέφαλό μου εκκολάπτονται κάθε λογής πράγματα. Θα έλεγε κανείς ότι μεταμορφώνομαι. Στα είκοσί μου χρόνια! Τις νύχτες δεν κοιμάμαι. Και οι μέρες είναι ακόμη χειρότερες. Μόλις ανοίγω τα μάτια, τα αντικείμενα μετακινούνται, παίρνουν παράξενα σχήματα. Τίποτε δεν είναι στέρεο πια, τίποτε δεν έχει γωνίες. Πρόσωπα που μορφάζουν λιώνουν μες στον τοίχο.
Χτυπούν την πόρτα κι όταν πηγαίνω ν’ ανοίξω, δεν είναι κανείς! Και είναι κι αυτές οι φωνές που ψιθυρίζουν στο αυτί μου λόγια που η μητέρα μου δεν ακούει. Αναρωτιέμαι μήπως με την ηλικία χάνει την ακοή της.

Έχω κι άλλα στοιχεία να καταθέσω, ορισμένα ασήμαντα μικροεπεισόδια.
Την προηγούμενη εβδομάδα είδα μια γάτα να μπαίνει στο δωμάτιό μου και να δηλώνει πως είμαι ωραίος. Η μαμά με διαβεβαίωσε για το αντίθετο.
Την επόμενη μέρα, μια ακέφαλη γυναίκα γλίστρησε μες στο κρεβάτι μου, χώθηκε κάτω από τα σκεπάσματα απευθύνοντάς μου πρόστυχες κουβέντες και κατάπιε το φύλο μου μέσα στο υπογάστριό της. Είναι μια αίσθηση που δεν εύχομαι σε κανέναν.
Στις αρχές του Σεπτέμβρη, ένα πελώριο πλήθος συγκεντρώθηκε κάτω από το παράθυρό μου σηκώνοντας δίκρανα πάνω στα οποία ήταν μπηγμένο το κεφάλι του πατέρα μου.
Στις 12 του μηνός, τη νύχτα, κατάπια ένα σμάρι μέλισσες και μέλι έτρεξε απ’ τ’ αυτιά μου.
Ευτυχώς οι φωνές ησύχασαν τελικά. Τα πλήθη σιώπησαν. Οι μέλισσες μετανάστευσαν. Οι παρείσακτοι πήγαν να χτυπήσουν άλλες πόρτες. Η γάτα δεν επανεμφανίστηκε. Ειδοποιήστε με εάν την πάρει πουθενά το μάτι σας. Μια γάτα μεγάλη, με λευκό τρίχωμα, που σου μιλά γλυκά.
Θα σας κάνω μια ερώτηση, σ’ εσάς που νομίζετε ότι τα ξέρετε όλα. Ας υποθέσουμε ότι βρίσκομαι στο βαγόνι ενός τρένου εν κινήσει και αφήνω να πέσει από το παράθυρο μια πέτρα. Διανύει τάχα μια ευθεία ή μια παραβολή; Μη μου κάνετε λοιπόν τόσο πολύ τον έξυπνο!
Βρίσκομαι εδώ κάμποσες ώρες και κανείς δεν ήρθε ακόμη να με δει, εκτός από τη μητέρα μου κι εσάς. Απαγορεύονται οι επισκέψεις από τον κανονισμό; Σκέφτηκε κανείς να ειδοποιήσει τους κοντινούς μου ανθρώπους; Ίσως η μητέρα μου να έχει τους λόγους της να μη θέλει να μείνει κοντά μου.
Δεν ήμουν πολύ καλός μαζί της και αυτή είναι μάλλον μια από τις αιτίες που βρίσκομαι εδώ. Θα μπορούσε όμως να έρθει να με δει ο πατέρας μου. Το Βερολίνο δεν είναι στην άλλη άκρη του κόσμου. Θα σας δώσω τον αριθμό του τηλεφώνου του μόλις τα ψηφία πάψουν να μπλέκονται στο μυαλό μου. Να του στείλετε καλύτερα ένα τηλεγράφημα στη διεύθυνση: Άλμπερτ Αϊνστάιν, Χάμπερλαντστρασε 5, Βερολίνο.
Μάλλον εξακολουθείτε να μη με πιστεύετε… Είναι πιθανό να εμφανίζονται κι άλλοι σε τούτο το μέρος με τον ισχυρισμό ότι είναι παιδιά του Αϊνστάιν. Δεν τους κατακρίνω. Ένα φημισμένο επώνυμο μπορεί να θεωρηθεί ένα είδος τύχης. Πιστεύει κανείς πως η δόξα θα έχει αντίκτυπο επάνω του. Τεράστιο λάθος.
Για τους κοινούς θνητούς το όνομα Αϊνστάιν είναι ένα δυσβάσταχτο φορτίο. Μόνο ένας άνθρωπος διαθέτει τόσο στιβαρούς ώμους ώστε να σηκώσει τέτοιο βάρος. Ο πατέρας μου. Ούτε ο αδερφός μου ούτε εγώ έχουμε το ανάστημά του. Αυτή είναι και η αιτία των μπελάδων μου, εάν αυτό είναι που ψάχνετε να μάθετε.
Όταν εμφανιστούν άλλοι διεκδικητές του τίτλου θέλω πολύ να τους μιλήσω. Να τους αποκαλύψω ποιο είναι το αντίτιμο που πρέπει να πληρώσουν. Να τους δείξω το λογαριασμό. Ποτέ ξανά δεν θα καυχηθούν ότι έχουν το όνομά του. Όσο για κείνους που νομίζουν ότι είναι Ναπολέοντες, βγάλτε τα εσείς πέρα μαζί τους.
Εντελώς μεταξύ μας, μετά χαράς θα έπαιρνα το όνομα της μητέρας μου. Σίγουρα δεν θα ’μουν σήμερα εδώ που είμαι. Δυστυχώς δεν είναι εύκολο να γυρίσει κανείς πίσω το χρόνο. Ο πατέρας μου έχει ήδη ασχοληθεί με το θέμα. Δεν θα μπω στα χωράφια του.
Λοιπόν θα σας δώσω την απάντηση στο πρόβλημα της πέτρας που πέφτει από το βαγόνι. Εγώ βλέπω την πέτρα να πέφτει σε ευθεία γραμμή. Ο διαβάτης αντιλαμβάνεται μια παραβολική τροχιά. Δεν υπάρχει μία και μόνη αλήθεια. Η δική σας πραγματικότητα διαφέρει από τη δική μου. Ας σας γίνει λοιπόν μάθημα.
Στο κάτω κάτω ποιος μου το λέει πως είστε γιατρός; Ένα τέτοιο μέρος πρέπει να έλκει τους μυθομανείς. Θα μάθω για ποιο λόγο βρίσκεστε εδώ. Δεν διαλέγει κανείς ένα τέτοιο επάγγελμα τυχαία. Κάποιος έχει ξελασκάρει κάτι στο κεφάλι σας.
Μάλιστα, μπορώ να σας αποκαλύψω κάτι ακόμη. Γράφω. Ποιήματα. Αμέτρητα. Εμπνευσμένος από το πάθος μου για τον Χάινε, τον Κλάιστ και τον Βίκτωρα Ουγκώ. Η μητέρα μου τα φυλάει όλα. Ο πατέρας μου αρνείται να τα διαβάσει. Σας απαγγέλλω το τελευταίο μου:

Άσμα της ψυχικής ασθένειας

Θεέ και Κύριε!
Ψυχίατρε την σήμερον ημέρα
αυτό το λειτούργημα,
την κακουχία του σώματος,
πασχίζεις να υπερβείς
Από μόνη της όμως η ψυχή
μια μέρα πάει να βυθιστεί
Τότε, χωρίς άλλο πια να το σκεφτείς
επειδή ο πόνος είναι πολύ βαθύς,
σπεύδεις στη χώρα των ονείρων
ή ξεριζώνεις την καρδιά σου.

Αν δεν σας αρέσει, κρατήστε τα σχόλια για τον εαυτό σας.

Θέλω να σας μιλήσω τώρα για ένα άλλο μέλος της οικογένειας. Όχι για τον αδερφό μου, τον Χανς-Άλμπερτ τον οποίο δεν περιβάλλει κανένα μυστήριο και που θεωρεί ότι έχει πετύχει στη ζωή του, παρά τους κινδύνους στους οποίους βρέθηκε εκτεθειμένος. Όχι, πρόκειται για μια προσωπικότητα πιο μυστική που ζει λαθραία και στην οποία προσφέρω κατά κάποιο τρόπο καταφύγιο. Μια νέα γυναίκα, δεν ντρέπομαι να το πω διότι έχω την εντύπωση πως δείχνετε συμπόνια στους νοήμονες ανθρώπους. Αυτή η κοπέλα αντιμετωπίζει προβλήματα στην εκφορά του λόγου και μιλάει μέσα από το δικό μου στόμα. Με σέρνει από τη μύτη. Με αναγκάζει να μένω σιωπηλός ενώ εκείνη λέει πράγματα που η ηθική μου αποδοκιμάζει. Οι σκέψεις της είναι νοσηρές. Με προστάζει να πηγαίνω στην κάμαρα της μητέρας μου και να φοράω φουστάνια. Προτιμά εκείνο με τα πράσινα τετράγωνα που προσωπικά το βρίσκω μάλλον θλιβερό. Μια μέρα, η μητέρα μου μ’ έπιασε ντυμένο έτσι. Μόλις εμφανίστηκε η μαμά, η γυναίκα μέσα μου εξαφανίστηκε. Δεν περισσεύει άραγε χώρος για άλλη γυναικεία ιδιοσυγκρασία όταν η μητέρα μου είναι παρούσα; Περιμένω ν’ ακούσω την επαγγελματική σας γνώμη. Η μαμά δεν με μάλωσε ούτε σχολίασε με οποιοδήποτε τρόπο το γεγονός ότι τα βολάν δεν είναι πια στη μόδα το 1930. Τελευταία τίποτε δεν φαίνεται να την ξαφνιάζει. Μου φέρεται πολύ προσεκτικά. Δεν με φορτώνει πια με κατηγορίες. Έχει καταλάβει πως οι επιπλήξεις δεν βοηθούν στην περίπτωσή μου. Μου έκανε απλά μια ερώτηση που δεν έχει πάψει να κινεί την περιέργειά μου: Με ρώτησε εάν γνώριζα κάτι. Της απάντησα «τίποτε». Πράγμα που είναι απολύτως αληθές.
Φάνηκε ανακουφισμένη. Μου εξήγησε πως αυτές δεν είναι καθωσπρέπει τακτικές για ένα αγόρι της ηλικίας μου. Συμφωνώ μαζί της. Ήθελα να μάθω εάν πίστευε ότι το μπλε φουστάνι ήταν καταλληλότερο. Το απέφυγα. Βλέπετε ότι ξέρω να συγκρατούμαι. Ελπίζω ωστόσο να ρίξουμε άπλετο φως σ’ αυτό επεισόδιο. Έχω ανάγκη να το ξεκαθαρίσω πλήρως. Δεν μ’ αρέσει να ζω μ’ ένα κορίτσι στη συνείδησή μου.

Να και ένα τελευταίο στοιχείο σε σχέση με την καταγωγή μου:

Γεννήθηκα στις 23 Ιουλίου το πρωί στη Ζυρίχη στη Μούσονστρασε. Είναι δυο βήματα από δω, μισή ώρα με τα πόδια. Η φύση είναι όμορφη. Θα με δυσαρεστούσε πολύ να έχω γεννηθεί στο μέσον του χειμώνα με το χιόνι να πέφτει και τον ουρανό να κρέμεται βαρύς. Οι άνθρωποι σαν εμένα έχουν ανάγκη από πολύ φως. Έχουμε κάποιες ομοιότητες με τα φυτά.
Το μήνα που γεννήθηκα διέσχισε τον ουρανό ο κομήτης του Χάλεϊ. Τις φωτογραφίες τις τράβηξε κάποιος κ. Βολφ. Τις έχω δει σε ένα περιοδικό που έχω ξεχάσει το όνομά του – δεν γίνεται να τα θυμόμαστε όλα, θα παθαίναμε εγκεφαλικό. Ο κομήτης του Χάλεϊ περνάει μπροστά στα μάτια μας κάθε εβδομήντα έξι χρόνια, ελέγξτε το αν θέλετε. Ο Μαρκ Τουαίην, που γεννήθηκε το 1835, τη χρονιά του προηγούμενου περάσματος, πέθανε λίγο μετά το επόμενο πέρασμα του κομήτη – «περιαψιδικό» θα το έλεγε ο πατέρας μου. Μιλώντας για τον κομήτη και για τον ίδιο, ο Μαρκ Τουαίην έγραψε λίγο προτού πεθάνει τούτα λόγια: «Κοιτάτε λοιπόν τούτα τα δύο ανεξήγητα τέρατα. Μαζί ήρθαν και μαζί πρέπει να ξαναφύγουν». Αυτά τα λέει ο Μαρκ Τουαίην αλλά τον Έντουαρντ Αϊνστάιν κλείνουν μέσα!
Ο κομήτης του Χάλεϊ θα επανεμφανιστεί το 1986. Εγώ θα έχω φύγει πια από τούτο τον κόσμο. Θα τον δω από ψηλά, πιο κοντά του από ποτέ. Πιστεύω στις δυνάμεις του πνεύματος.
Δεν είδα τον πατέρα μου τη μέρα που γεννήθηκα. Για ένα διαπρεπή φυσικό, η εμφάνιση του κομήτη του Χάλεϊ είναι ένα γεγονός πολύ πιο βαρυσήμαντο από ένα μυξιάρικο που καταφθάνει στην πόλη της Ζυρίχης. Πώς να ανταγωνιστεί κανείς ένα άστρο; Είναι ένα πρόβλημα που παλεύω να λύσω. Γεννήθηκα στη Ζυρίχη, έζησα στη Ζυρίχη, θα πεθάνω στη Ζυρίχη. Τριγυρίζω στην πόλη χωρίς να απομακρύνομαι πολύ, λες και με κρατά δεμένο κάποια αόρατη δύναμη. Θα γίνω ο κομήτης της Ζυρίχης.

* Απόσπασμα από το βιβλίο Η περίπτωση Έντουαρντ Αϊνστάιν του Laurent Seksik, εκδόσεις Αλεξάνδρεια