Ο Κρίστοφερ Νόλαν μιλάει για τον δικό του Οπενχάιμερ

Ο Κρίστοφερ Νόλαν καθοδηγεί τον πρωταγωνιστή του. © Universal Pictures. All Rights Reserved.

Ο σκηνοθέτης της ταινίας υποστηρίζει ότι ο φυσικός που ανέλαβε τη δημιουργία της ατομικής βόμβας ήταν το πιο σημαντικό πρόσωπο που έζησε ποτέ και ταυτόχρονα απελπιστικά αφελής.

Πίνοντας τσάι με τον Κρίστοφερ Νόλαν στο γραφείο του, που βρίσκεται σε μια ήσυχη οικιστική ζώνη του Λος Άντζελες, συζητήσαμε γιατί πίστεψε πως ο Οπενχάιμερ υπήρξε ο πιο σημαντικός άνθρωπος που έζησε ποτέ, πώς διάλεξε ανάμεσα στους μύθους και στα καταγεγραμμένα γεγονότα γύρω από την ιστορία του Οπενχάιμερ τι θα κρατήσει στο σενάριο που έγραψε, για το κούρεμα του Κίλιαν Μέρφι, αλλά και πώς έφτασε να γυρίσει αυτή την ταινία. 

Στις σημειώσεις της παραγωγής αναφέρετε: «Είτε σας αρέσει είτε όχι, ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ είναι ο πιο σημαντικός άνθρωπος που έζησε ποτέ». Γιατί, όμως;
Στο Χόλιγουντ δεν μας τρομάζει η υπερβολή. Αν το πιστεύω ειλικρινά; Απολύτως. Και αυτό γιατί, αν ο χειρότερος φόβος μου έβγαινε αληθινός, τότε ο Οπενχάιμερ θα μπορούσε να είναι ο άνθρωπος που θα είχε καταστρέψει τον κόσμο. Ποιος είναι πιο σημαντικός από αυτόν;

Ίσως ο άνθρωπος που θα πατούσε το κουμπί και όντως θα κατέστρεφε τον κόσμο.
Θα πρέπει να υπάρχει το κουμπί για να το πατήσεις. Νομίζω πως είναι εξαιρετικά εύκολο να υποστηρίξει κάποιος ότι ο Οπενχάιμερ είναι ο πιο σημαντικός άνθρωπος που έζησε ποτέ. Εκείνος διευκόλυνε και πέτυχε τη δημιουργία ατομικών όπλων και μάλιστα της βόμβας υδρογόνου, επειδή άφησε τον Τέλερ να δουλέψει πάνω σε αυτό το πρότζεκτ. Συνεπώς, είναι αυτός που μπόρεσε να καθοδηγήσει με έναν τρόπο αποτελεσματικό τις δυνάμεις που είχε στη διάθεσή του. Αν σε κάποιο παράλληλο σύμπαν δεν υπήρχε ο Οπενχάιμερ, αλλά κάποιος άλλος στη θέση του, θα μπορούσαμε να έχουμε την ίδια εξέλιξη; Πολύ πιθανό. Αυτό το επιχείρημα, άλλωστε, χρησιμοποιείται για να μειωθεί η σημασία που είχε ο Οπενχάιμερ, ως άνθρωπος, στην Ιστορία. Η συγκεκριμένη απάντηση, επίσης, είναι σύμφωνη με το κόνσεπτ που θέλει την Ιστορία να δημιουργείται απλώς και μόνον από τις αλλαγές που συμβαίνουν σε μια κοινωνία και όχι από τα ξεχωριστά άτομα που την αποτελούν, κάτι που συνιστά ένα πολύ φιλοσοφικό ντιμπέιτ. Από ό,τι φαίνεται, μέσα σε περίπου δεκαπέντε λεπτά από όταν πληροφορήθηκε τη διάσπαση του ατόμου, υπέδειξε ότι θα μπορούσε να φτιαχτεί μια βόμβα με αλυσιδωτή αντίδραση. Νομίζω, βέβαια, ότι το ίδιο σκέφτηκαν πολλοί άλλοι επιστήμονες, κάτι σαν «ω, αυτό θα μπορούσε να γίνει βόμβα». Η ιστορία του επηρέασε κομβικά το πώς ζούμε τώρα και το πώς θα ζούμε για πάντα. Άλλαξε τελείως τον κόσμο, με έναν τρόπο που κανείς άλλος δεν τον έχει αλλάξει. Γίνεται λόγος για την εφεύρεση της τυπογραφίας και διάφορα άλλα, ενώ ο Οπενχάιμερ πρόσφερε στον κόσμο τη δυνατότητα να αυτοκαταστραφεί. Κανείς δεν το είχε κάνει αυτό ποτέ στο παρελθόν. Το απαισιόδοξο σενάριο θα ήταν αυτή η εφεύρεσή του να έφερνε το τέλος του κόσμου. Αλλά και αυτό να μη συνέβαινε, η πυρηνική βόμβα θα μπορούσε να σταματήσει για πάντα τους πολέμους, οπότε και πάλι αποτελεί τον πιο σημαντικό άνθρωπο στην Ιστορία. Από το 1945 και μετά, δεν είχαμε κανέναν παγκόσμιο πόλεμο, ως αποτέλεσμα της απειλής μιας αμοιβαία εξασφαλισμένης καταστροφής. Υπάρχουν λοιπόν δύο τρόποι για να δούμε τη συνεισφορά του, χωρίς να ξέρουμε ποιος από τους δύο είναι ο σωστός. Πολλά από όσα είπε για τη ρύθμιση των εξοπλισμών και τον τρόπο με τον οποίο θα εξελισσόταν το μέλλον αποδείχθηκαν απολύτως αληθινά. Πολλά από αυτά φαίνονταν, επίσης, απελπιστικά αφελή. Δεν έχει γραφτεί, όμως, ακόμη το τέλος αυτής της ιστορίας. Σε κάθε περίπτωση, πιστεύω πραγματικά ότι διέθετε μία από τις πιο ξεκάθαρα αμφίσημες προσωπικότητες στην Ιστορία.

Ένα καίριο ερώτημα που με βασανίζει έχει να κάνει με το γιατί. Γιατί να γίνει ο Οπενχάιμερ τώρα; Θέλω να πω, η ιστορία του ήταν συνεχώς παρούσα όσο μεγάλωνα, όντας παιδί της πυρηνικής εποχής.
Υπάρχουν ορισμένες ιστορίες που θέλεις να περιμένεις μέχρι να νιώσεις έτοιμος για να τις αφηγηθείς. Την ιστορία του Οπενχάιμερ την ήξερα κι εγώ από τότε που ήμουν παιδί, απ’ όταν μεγάλωνα στη σκιά που έριχναν τα πυρηνικά όπλα στο Ηνωμένο Βασίλειο των αρχών της δεκαετίας του ’80. Αποτελούσε ένα μεγάλο κομμάτι της ποπ κουλτούρας. Ήταν οι μέρες της εκστρατείας για τον πυρηνικό αφοπλισμό και των διαμαρτυριών στην αμερικανική βάση του Γκρίνχαμ Κόμον για τους πυρηνικούς πυραύλους Κρουζ. (Σ.τ.Μ.: Το 1983, η αμερικανική βάση του Γκρίνχαμ Κόμον, στην οποία είχαν εγκατασταθεί πύραυλοι Κρουζ, περικυκλώθηκε από περισσότερες από 50.000 Βρετανίδες, σε μία από τις μεγαλύτερες φιλειρηνικές κινητοποιήσεις στην Ιστορία του Η.Β.) Για μένα, αυτή η ιστορία αποτελούσε πάντα μία από εκείνες που δεν νομίζω ότι έχουν καταγραφεί στον κινηματογράφο με κάποιον ξεκάθαρο τρόπο. Και αυτό παρότι είναι μία από τις πιο σημαντικές και δραματικές ιστορίες που υπάρχουν. Αφού διάβασα, λοιπόν, το American Prometheus (το βραβευμένο με Πούλιτζερ βιβλίο των Κάι Μπερντ και Μάρτιν Σέργουιν, στο οποίο βασίζεται η ταινία και κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2008 ως Ο θρίαμβος και η τραγωδία του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, από τις εκδ. Τραυλός), ένα τόσο καλά τεκμηριωμένο και καλογραμμένο βιβλίο, απέκτησα την αυτοπεποίθηση που μου χρειαζόταν. Αυτό μπορεί να αποτελέσει τη βάση για μια ταινία ή ένα σενάριο.

Επέστρεψα στο βιβλίο για να τσεκάρω τα γεγονότα της ταινίας και, προς έκπληξή μου, διάβασα ότι ο Τρούμαν είχε όντως αποκαλέσει τον Οπενχάιμερ «κλαψιάρη».
Δεν φαίνεται πολύ «προεδρική» ως συμπεριφορά, σωστά;

Λαμβάνοντας υπόψη την πρόσφατη Ιστορία, μου ακούγεται πολύ «προεδρική». Για μένα, αυτό είναι ένα κορυφαίο δραματικό σημείο καμπής στην ταινία, επειδή πολύ απλά καθιστά ξεκάθαρο το πόσο άσχημα είχε παραπλανηθεί ο Οπενχάιμερ. 
Ωραία το θέτετε. Υπάρχουν διαφορετικές μαρτυρίες για εκείνη τη συνάντηση, ενώ το συγκεκριμένο περιστατικό το θυμήθηκε ο Τρούμαν. Θεωρώ ότι είναι δίκαιο να παρουσιαστούν τα πράγματα μέσα από τη δική του ματιά, γιατί εκείνη τη στιγμή αναζητάμε μια τεράστια αλλαγή στην αντίληψη για την πραγματική κατάσταση του Οπενχάιμερ. Αυτοί οι δύο άντρες μπαίνουν στον ίδιο χώρο έχοντας εντελώς διαφορετικές προσδοκίες ως προς το τι είναι αυτή η συνάντηση. Και νομίζω ότι αυτή είναι μια στιγμή τεράστιας απογοήτευσης, ένα μεγάλο σημείο καμπής για τον Οπενχάιμερ, σε ό,τι αφορά τον τρόπο που προσέγγιζε την προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τις συνέπειες αυτού στο οποίο είχε εμπλακεί.

Μου είναι δύσκολο να μη σκεφτώ πως ο Οπενχάιμερ θα μπορούσε να κατηγορηθεί για το ότι παίρνει τον εαυτό του πολύ στα σοβαρά. Όλα αυτά τα σχόλια, όπως «οι φυσικοί γνώρισαν την αμαρτία» και «έγινα ο θάνατος»… Πιστεύετε ότι προσπαθούσε να έχει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο, κάπως σαν «θέλουμε να κατασκευάσουμε αυτό το φανταστικό εργαλείο, αλλά μετά θέλουμε να μας εμποδίσουν από το να το χρησιμοποιήσουμε»; Είναι κάπως σαν έναν κατά συρροή δολοφόνο που λέει «πιάστε με πριν σκοτώσω ξανά».
Ή σαν έναν επιστήμονα μιας τεχνολογικής εταιρείας που λέει «επιβάλλετέ μου ρυθμίσεις, παρακαλώ». Νομίζω ότι υπάρχει ένας πολύ υψηλός βαθμός αυτοσυνειδησίας, αυτογνωσίας, ιδιαίτερα ως προς τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζει τον εαυτό του στον κόσμο. Και νομίζω ότι είχε απίστευτα στρατηγικό μυαλό. Θα μπορούσε να κατηγορηθεί για αφέλεια, όμως τα λάθη που έκανε ήταν το είδος των λαθών που μόνον οι άνθρωποι με την πιο λαμπρή στρατηγική σκέψη θα μπορούσαν να διαπράξουν. Και αυτό επειδή νομίζουν ότι είναι εξυπνότεροι από όλους τους άλλους. Δεν αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει γύρω τους στην αληθινή του διάσταση. Η ταινία προσπαθεί να αγκαλιάσει την εμβληματική φύση τού ποιος ήταν στην πραγματικότητα ο Οπενχάιμερ, αλλά και να κατανοήσει ότι αυτή η φύση ήταν δημιούργημα του ίδιου και της συνείδησής του.

Ο κόσμος τώρα είναι γεμάτος με βόμβες υδρογόνου σε υποβρύχια, πυραύλους και βομβαρδιστικά, απέχουμε μόλις 45 λεπτά από την έλευση του Αρμαγεδδώνα.
Εδώ είναι που έχεις διαφορετικές σφαίρες επιρροής και διαφορετικούς επιστήμονες, οι οποίοι ασχολούνται με διαφορετικές πτυχές της ατομικής ενέργειας. Αυτό που βλέπει κάποιος στις αρχές της δεκαετίας του 1950 είναι τον Οπενχάιμερ να προσπαθεί να ευθυγραμμιστεί με τον στρατό, τον οποίο θεωρούσε κάτι σαν αντίπαλο δέος της αεροπορίας. Το πρόγραμμα της πολεμικής αεροπορίας αφορούσε βόμβες υδρογόνου ικανές να προκαλέσουν γενοκτονίες, ενώ ο Οπενχάιμερ σκέφτηκε μια νέα στρατηγική προσέγγιση, να φέρει τη σύγκρουση πίσω στο πεδίο της μάχης. Ελίχθηκε και έβαλε τον στρατό απέναντι στην αεροπορία. Το μάθημα που παίρνουμε, και νομίζω ότι έχει πολύ ενδιαφέρον, είναι πως ο Οπενχάιμερ είχε εξαιρετικά στρατηγική σκέψη, αλλά παρ’ όλα αυτά κατατροπώθηκε και φάνηκε αφελής. Νομίζω ότι η φιλοδοξία του Οπενχάιμερ υπερέβαινε τη νοημοσύνη του, παρόλο που διέθετε ένα από τα πιο λαμπερά μυαλά. Δεν ήταν ο καλύτερος μαθηματικός. Δεν ήταν ο κορυφαίος κβαντικός φυσικός. Ήταν ανάμεσα στους κορυφαίους, αλλά δεν ήταν, πραγματικά, ο κορυφαίος. Δεν είχε κερδίσει βραβείο Νομπέλ, όπως πολλοί σύγχρονοί του. Φιλοδοξούσε, όμως, να είναι ο καλύτερος, ο πιο διάσημος. Νομίζω ότι αυτή η φιλοδοξία του συνδυαζόταν με τη γνώση του για τους επιστήμονες, τους ήξερε όλους. Ως άνθρωπος, ήταν πολύ γοητευτικός. 

Ταίριαξε με τον υποστράτηγο Λέσλι Γκρόουβς, τον επικεφαλής μηχανικό του Προγράμματος Μανχάταν, ο οποίος δεν φαινόταν να συμπαθεί καν τους επιστήμονες.
Κανείς δεν πίστευε πως ο Οπενχάιμερ ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος για να διευθύνει το Λος Άλαμος, εκτός από τον Γκρόουβς, κάτι που είναι καταπληκτικό.

Πώς τα κατάφερε;
Είχα την ευκαιρία να βάλω τον Κιπ Θορν (τον φυσικό του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καλιφόρνιας και νομπελίστα, που ήταν εκτελεστικός παραγωγός στην ταινία του Νόλαν Interstellar) να μιλήσει στο τηλέφωνο με τον Κίλιαν. Όταν ο Κιπ ήταν στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, μπορούσε να παρακολουθεί σεμινάρια στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών, το οποίο διηύθυνε ο Οπενχάιμερ. Όπως μας μετέφερε ο Κιπ, ο Οπενχάιμερ επέτρεπε να γίνει ένα είδος ομαδικής συζήτησης και στη συνέχεια παρενέβαινε την κατάλληλη στιγμή, για να συνοψίσει όσα είχαν λεχθεί. Όπως φαίνεται, ήταν πολύ γρήγορος σε αυτό. Μπορούσε να συνοψίσει κάτι πολύ εκτενές και πολύπλοκο το οποίο είχε πει ένας συνάδελφός του και στη συνέχεια να στρέψει τη συζήτηση στο επόμενο στάδιο. Αυτό το χαρακτηριστικό του, ως «ενορχηστρωτή», ήταν απαραίτητο για την επιτυχία ενός τόσο μεγάλου πρότζεκτ.

Είναι κάπως σαν αυτό που κάνει ένας σκηνοθέτης του κινηματογράφου; Συγκεντρώσατε έναν τεράστιο αριθμό κορυφαίων ηθοποιών σε αυτή την ταινία.
Οι ηθοποιοί έρχονταν και συζητούσαμε έχοντας κάνει την έρευνά τους για το πώς ήταν στην πραγματική ζωή ο χαρακτήρας που ερμήνευαν. Είχαν τόνους δουλειάς να κάνουν. (Γέλια) Λόγω της ύπαρξης του American Prometheus, είχαν μια μεγάλη πηγή για να αντλήσουν υλικό. Στη συνέχεια, έκαναν τη δική τους έρευνα και έψαχναν να βρουν τι σημαίνει ο κάθε χαρακτήρας γι’ αυτούς, κάτι που δεν είχα την ευκαιρία να κάνω ποτέ πριν. Έτσι, για παράδειγμα, στη σκηνή που λαμβάνει χώρα σε μια αίθουσα με όλους τους επιστήμονες, μπορούσαμε να αυτοσχεδιάσουμε στη συζήτηση. Το σενάριο υπήρχε, αλλά οι ηθοποιοί μπορούσαν να μπουν σε αυτό με όχημα το πάθος και τις γνώσεις που απέκτησαν μέσα από την προσωπική τους μελέτη.

Σας εξέπληξαν καθόλου πράγματα στον τρόπο με τον οποίο οι ηθοποιοί ερμήνευσαν τους ρόλους τους;
Ήταν μια συνεχής διαδικασία εκπλήξεων. Μερικές φορές λάμβαναν χώρα πραγματικά αναζωογονητικές συζητήσεις ως προς το τι πραγματικά συμβαίνει, επειδή η ταινία αφηγείται μια ιστορία όπου η συμπεριφορά των ανθρώπων, πολιτική ή προσωπική, είναι γεμάτη με γρίφους και ασάφειες. Για παράδειγμα, υπάρχει μια σκηνή που προέκυψε επειδή ο Τζέιμς Ρεμάρ, ο οποίος υποδύεται τον Χένρι Λ. Στίμσον, τον υπουργό Πολέμου του Τρούμαν, μου μιλούσε συνέχεια για το ότι είχε μάθει πως ο Στίμσον και η σύζυγός του είχαν περάσει τον μήνα του μέλιτός τους στο Κιότο. Αυτό το γεγονός αποτέλεσε έναν από τους λόγους που ο Στίμσον αφαίρεσε το Κιότο από τη λίστα των προς βομβαρδισμό πόλεων. Αρχικά τον είχα βάλει να διαγράφει την πόλη από τη λίστα λόγω της πολιτιστικής της σημασίας. Στη συνέχεια, όμως, του είπα «πρόσθεσέ την αυτή την πληροφορία». Είναι μια φανταστικά συναρπαστική στιγμή, όπου κανείς δεν ξέρει πώς να αντιδράσει.

Πώς τα καταφέρατε στα γυρίσματα με ένα τόσο μεγάλο καστ και με τόσο πολλές τοποθεσίες γυρισμάτων;
Κάθε φορά που μπλέκεις με μυριάδες τοποθεσίες, με πολλούς διαφορετικούς ηθοποιούς, πάντα η φάση μοιάζει με παζλ. Προσωπικά, επέμεινα να προγραμματίσω τα πάντα με άξονα το κούρεμα του Κίλιαν. (Γέλια) Και αυτό διότι έχω αλλεργία στις περούκες που βλέπουμε στις ταινίες. Πραγματικά, δεν ήθελα να έχει η ταινία τίποτα το τεχνητό όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο οι χαρακτήρες της παρουσιάζουν τον εαυτό τους. Μία από τις στιγμές-κλειδιά που πραγματικά με έκαναν και κόλλησα στην ιστορία, στην οποία αναφέρθηκα στην ταινία μου Tenet, ήταν ότι οι επιστήμονες, όταν έκαναν τους υπολογισμούς τους, δεν μπορούσαν να αποκλείσουν εντελώς την πιθανότητα να προκληθεί φωτιά και να καταστρέψουν τον κόσμο. Προχώρησαν ωστόσο και πάτησαν το κουμπί. Αυτό που ήθελα να αποτυπώσω ήταν το πώς θα αισθανόταν κάποιος αν μπορούσε να είναι σε εκείνο το δωμάτιο, μαζί τους. Πώς θα το βίωνε; Τι θα ένιωθε γι’ αυτό; Μπορεί κανείς να του δώσει μικρότερη σημασία και να πει ότι θεωρούσαν μικρή την πιθανότητα. Έχοντας, όμως, πραγματοποιήσει κι εγώ πολλές γιγαντιαίες εκρήξεις σε κινηματογραφικά πλατό, όπου η ασφάλεια είναι το απολύτως πιο σημαντικό πράγμα, γνωρίζω από πρώτο χέρι ότι η ένταση γύρω από αυτές τις αναφλέξεις είναι απίστευτη. Είναι πολύ δύσκολο ακόμη και για τους τύπους που κάνουν τα ειδικά εφέ να μας πουν με ακρίβεια πώς ακριβώς θα ακούγεται, πώς ακριβώς θα δείχνει κάθε έκρηξη. Καθώς πλησιάζει η αντίστροφη μέτρηση, η ατμόσφαιρα γίνεται απίστευτα τεταμένη. Ανάγοντας, λοιπόν, αυτή την ένταση στο επίπεδο του Προγράμματος Μανχάταν, της δοκιμής Τρίνιτι, δεν μπορώ καν να φανταστώ τι επικρατούσε. Με ενθουσίασε, όμως, το να προσπαθήσω να δώσω στους θεατές μια αίσθηση αυτής της στιγμής, να νιώσουν σαν να βρίσκονται σε αυτόν τον χώρο.

Στην περίπτωση της ιστορίας που αφηγείται η ταινία, λειτούργησαν τα πράγματα και ο κόσμος επέζησε. Ποιος έκανε τον υπολογισμό;
Ο Τέλερ. Ένα από τα λίγα πράγματα που έχω αλλάξει στην ταινία, σε σχέση με την πραγματική ιστορία, είναι ότι έβαλα τον Οπενχάιμερ να πηγαίνει να συμβουλευτεί για τον υπολογισμό τον Αϊνστάιν αντί για τον Άρθουρ Κόμπτον, ο οποίος διηύθυνε ένα παράρτημα του Προγράμματος Μανχάταν στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Τον Αϊνστάιν τον γνωρίζει το κοινό. Αλλά τον υπολογισμό τον έκανε ο Τέλερ. Και, ξέρετε, νομίζω ότι ήταν σχεδόν με έναν διαστροφικό τρόπο υπερήφανος. Έτσι φαίνεται μέσα από το ύφος των συζητήσεων που έχουμε στη διάθεσή μας. Είναι κάτι το τρομακτικό.

Ο Οπενχάιμερ παρουσιάζεται στην ταινία σαν ένα τρομερά βασανισμένο άτομο, σαν σπίθες να ανάβουν συνεχώς μέσα στο κεφάλι του. 
Η ταινία αποτελεί τη δική μου ερμηνεία πάνω στη ζωή του. Ήθελα αυτή η ερμηνεία να είναι δυνατή, να είναι πολύ προσωπική. Δεν ήθελα να κάνω ένα ντοκιμαντέρ. Όσον αφορά τη συμμόρφωση με τα ιστορικά δεδομένα, νομίζω ότι είναι πολύ πιο ακριβής από ό,τι φαντάζεται ο κόσμος. Πολλά από τα πράγματα που ενδεχομένως φαντάζουν ως προϊόντα επινόησης έχουν όντως συμβεί.

Μια σύντομη ερώτηση σχετικά με το πλάνο που δείχνει τη δοκιμή Τρίνιτι, όταν ο Οπενχάιμερ και ο Γκρόουβς, μαζί με τους φυσικούς και τους μηχανικούς, πυροδοτούν την πρώτη πυρηνική βόμβα. Πώς το γυρίσατε; Χρησιμοποιήσατε καθόλου πλάνα από την πραγματική δοκιμή;
Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίσαμε τη δοκιμή Τρίνιτι βασίστηκε στην αποφυγή της αισθητικής των γραφικών που παράγονται μέσω υπολογιστή, επειδή νομίζω ότι αυτά τα γραφικά είναι εγγενώς λίγο ασφαλή, λίγο αδιάφορα. Οπότε προκάλεσα το συνεργείο που ασχολείται με τα εφέ να βρει αναλογικές εικόνες από τον πραγματικό κόσμο που θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε για να πετύχουμε το αποτέλεσμα που θέλαμε, γνωρίζοντας ότι η δοκιμή Τρίνιτι έπρεπε να αποτελέσει την πιο εντυπωσιακή σκηνή της ταινίας. Μερικά από τα πράγματα που σκέφτηκαν ήταν εξαιρετικά μικρά και μικροσκοπικά, που εμφανίζονται ως μεγαλύτερα. Κάποια άλλα ήταν απολύτως τεράστια και απαιτούσαν όλων των ειδών τα περίπλοκα πρωτόκολλα ασφαλείας, καθώς οι ηθοποιοί συμμετείχαν σε μια «μικρογραφία» του περιβάλλοντος που επικρατούσε εκεί έξω, στην έρημο, τη νύχτα, όσο όλοι αυτοί οι άνθρωποι περίμεναν την πυροδότηση αυτής της συσκευής.

Μου είναι δύσκολο να πιστέψω ότι σκαρφιστήκατε την ταινία στο τόσο σύντομο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από το Tenet.
Ολοκλήρωσα τη συγγραφή του σεναρίου μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα απ’ όταν την ξεκίνησα, αλλά είχα ήδη δουλεμένα πολλά πράγματα. Πριν από πολλά χρόνια, είχα γράψει ένα σενάριο για τη ζωή του Χάουαρντ Χιουζ, το οποίο δεν γυρίστηκε ποτέ σε ταινία, επειδή το έγραψα την ίδια περίοδο που ο Σκορσέζε γύριζε τη δική του ταινία γι’ αυτόν. (Γέλια) Αλλά δούλεψα μέχρι τέλους το σενάριο για τη δική μου ικανοποίηση, κάτι που μου έμαθε πολλά πράγματα για το πώς να συγκεντρώνω την ουσία από την ιστορία της ζωής ενός ανθρώπου και πώς να τη βλέπω υπό ένα θεματικό πρίσμα, έτσι ώστε η ταινία να είναι κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μερών της. Οπότε, κατά κάποιον τρόπο, ναι, το σενάριο μου πήρε μερικούς μήνες μόνο να το γράψω, αλλά στην πραγματικότητα είναι το αποτέλεσμα είκοσι χρόνων σκέψης. Πάντα με ρωτάνε: Ξέρεις τι θα κάνεις μετά; Και η απάντηση είναι πάντα η ίδια. Κάνω ένα πράγμα τη φορά, στο οποίο αφοσιώνομαι με όλο μου το είναι. Παρ’ όλα αυτά, για μένα, η ταινία δεν τελειώνει εκεί. Η ταινία ολοκληρώνεται αφού τη δει το κοινό, όπως μου αρέσει να λέω. Όταν, λοιπόν, η ταινία βγαίνει στις κινηματογραφικές αίθουσες, τότε είναι που ολοκληρώνεται και γίνεται ό,τι είναι να γίνει στον χώρο της κουλτούρας. Και αυτό που γίνεται έχει συνήθως βαθύ αντίκτυπο στο πού θα πάω στη συνέχεια. Θα ήταν πολύ πιο λογικό να δουλεύω τρία πράγματα ταυτόχρονα και να έχω το επόμενο πλάνο μου προγραμματισμένο. Πολλοί κινηματογραφιστές το κάνουν αυτό. Απλώς εγώ δεν ήμουν ποτέ καλός σε κάτι τέτοιο. ■ 

ΙΝFO →

Η ταινία Οπενχάιμερ, σε σκηνοθεσία Κρίστοφερ Νόλαν, με τους Κίλιαν Μέρφι, Έμιλι Μπλαντ, Ματ Ντέιμον, Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ, Φλόρενς Πιου, Τζος Χάρτνετ, Κέισι Άφλεκ, Ράμι Μάλεκ, Μπένι Σαφντί, Μάικλ Αγκαράνο και Κένεθ Μπράνα, βγαίνει στις αίθουσες στις 24 Αυγούστου, σε διανομή της Tanweer.

☛ 7 trivia του Οπενχάιμερ που μας γοήτευσαν

Tα γυρίσματά του, τα παραλειπόμενα και ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες που παίζουν ρόλο στην αφήγηση, αλλά δεν γίνονται άμεσα αντιληπτές.

→ Η ταινία είναι η μεγαλύτερη σε διάρκεια που έχει γυρίσει ο Κρίστοφερ Νόλαν (180 λεπτά). Το μήκος της μπομπίνας 70 χιλιοστών της ταινίας είναι σχεδόν 18 χιλιόμετρα και το βάρος της φτάνει τα 272 κιλά.

→ Σε μια σκηνή ο Οπενχάιμερ λέει πως θα γνωρίζουν εάν η βόμβα θα έχει επιτυχία σε 1 ώρα και 58 λεπτά. Η σκηνή της έκρηξης γίνεται 1 ώρα και 58 λεπτά μετά την έναρξη του φιλμ.

→ Γυρίσματα έγιναν στην καμπίνα που χρησιμοποιούσε ο πραγματικός Οπενχάιμερ στο Νέο Μεξικό. Η όψη της αποκαταστάθηκε ειδικά για την ταινία.

→ Ο Νόλαν άκουσε για πρώτη φορά το όνομα του Οπενχάιμερ στους στίχους του τραγουδιού Russians του Στινγκ.

→ Στις κουρτίνες της κουζίνας του Οπενχάιμερ που φαίνονται στην ταινία μπορεί να διακρίνει κανείς φύλλα γκίνγκο μπιλόμπα, ως συμβολική αναφορά στα δέντρα γκίνγκο μπιλόμπα που επιβίωσαν από τους βομβαρδισμούς της Χιροσίμα.

→ Στην πρώτη σκηνή που βλέπουμε τον Αϊνστάιν στο φιλμ, πετάει μια πέτρα. Το επώνυμό του στα γερμανικά σημαίνει, κυριολεκτικά, «μία πέτρα» (ein stein).

→ Στη μουσική επένδυση της ταινίας δεν ακούγονται καθόλου ντραμς. Τόσο ο Νόλαν όσο και ο συνθέτης Λούντβιχ Γκόρανσον δεν ήθελαν να ακούγεται στο φιλμ ένα μουσικό όργανο τόσο πολύ  συνδεδεμένο με τον στρατό, που δεν θα ταίριαζε στον χαρακτήρα του Οπενχάιμερ.

Dennis Overbye / © 2023 The New York Times Company. Απόδοση: Παναγιώτης Κούστας – https://www.kathimerini.gr/k/k-magazine/562576834/o-kristofer-nolan-milaei-gia-ton-diko-toy-openchaimer/