«Ανοιχτές» επιστημονικές δημοσιεύσεις απαιτεί η ΕΕ

Σε μια κίνηση που εκτιμάται ότι θα φέρει μεγάλες αλλαγές σε μια αγορά ύψους 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την Τρίτη ότι οι επιστημονικές εργασίες που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ θα πρέπει να είναι δωρεάν διαθέσιμες για όλους.
«Ο φορολογούμενοι δεν θα πρέπει να πληρώνουν διπλά για την επιστημονική έρευνα και απαιτούν άμεση πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα» δήλωσε η Νέλι Κρους, Ευρωπαία επίτροπος αρμόδια για την Ψηφιακή Ατζέντα.

Η απόφαση της Κομισιόν να στηρίξει τις επιθεωρήσεις ανοιχτής πρόσβασης ανακοινώνεται μία μέρα μετά υιοθέτηση ανάλογης πολιτικής στη Βρετανία, η οποία στο εξής θα απαιτεί να είναι ελεύθερα διαθέσιμες οι έρευνες που χρηματοδοτούνται με δημόσια κονδύλια. Το ίδιο αποφάσισε προ καιρού και το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ.

«Με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της βρετανικής κυβέρνησης και μεγάλων κοινωφελών ιδρυμάτων όπως το [βρετανικό] Wellcome Trust, η ανοιχτή πρόσβαση στην έρευνα θα είναι σύντομα πραγματικότητα» σχολίασε στο Reuters ο Άνταμ Τίκελ, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγκχαμ, ο οποίος ήταν μέλος της επιτροπής που υπέβαλε έκθεση για το θέμα στη βρετανική κυβέρνηση.

Ανοιχτή πρόσβαση για όλους

Όπως ανακοίνωσε η επίτροπος Κρους, η ανοιχτή πρόσβαση υιοθετείται ως «γενική αρχή» στο πρόγραμμα Horizon της ΕΕ για τη χρηματοδότηση της έρευνας, συνολικού ύψους 80 δισεκατομμυρίων ευρώ - ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κονδύλια του κόσμου.

Από το 2014, όλες οι μελέτες που λαμβάνουν κονδύλια του Horizon θα πρέπει να είναι διαθέσιμες σε επιθεωρήσεις ανοιχτής πρόσβασης, ενώ από το 2016 το ίδιο θα πρέπει να ισχύει για το 60% του συνόλου των ερευνών που χρηματοδοτούνται με κοινοτικά κονδύλια.

Οι μεγάλες επιστημονικές εκδόσεις, όπως οι επιθεωρήσεις «Νature» και «Science» και «Cell», αντλούν το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων τους από τις συνδρομές. Στη Βρετανία, τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα εκτιμάται ότι πληρώνουν έως και 254 εκατ. ευρώ το χρόνο προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε μελέτες που χρηματοδοτήθηκαν από τα ίδια.

Την τελευταία δεκαετία γίνονται όλο και δημοφιλέστερες οι επιθεωρήσεις ανοιχτής πρόσβασης, όπως το Plublic Library of Science, οι οποίες είναι δωρεάν διαθέσιμες στο Διαδίκτυο και καλύπτουν τα λειτουργικά τους έξοδα χρεώνοντας ένα μικρό ποσό για τη δημοσίευση κάθε μελέτης.

Συνδρομές «τέλος»;

To συνδρομητικό μοντέλο που επικρατεί μέχρι σήμερα στην αγορά δέχεται όλο και σφοδρότερες επικρίσεις για τα κέρδη που αντλεί αξιοποιώντας μελέτες που χρηματοδοτήθηκαν από τους φορολογούμενους.

Από την πλευρά τους, οι εκδότες υποστηρίζουν ότι η ποιότητα δεν είναι φτηνή, δεδομένου ότι οι κορυφαίες εκδόσεις απαιτούν πολυάριθμο προσωπικό και μεγάλες βάσεις δεδομένων.

H μεγαλύτερη εταιρεία του κλάδου είναι η ολλανδική Elsevier, η οποία εκδίδει 2.000 επιθεωρήσεις (Cell, The Lancet, Gray's Anatomy) και απασχολεί 7.000 άτομα. Σύμφωνα με το Reuters, η Elsevier είχε πέρυσι έσοδα 2,1 δισεκατομμυρίων λιρών και κέρδη 768 εκατομμυρίων, με περιθώριο κέρδους που φτάνει το 37%.

Πηγή: ΔΟΛ
http://www.reuters.com/article/2012/07/17/us-science-publishing-eu-idUSBRE86G0FS20120717