Στήριξη και από τις ΗΠΑ στις επιστημονικές εκδόσεις ελεύθερης πρόσβασης

Πολλοί θεωρούν παράλογο να πληρώνουν τα πανεπιστήμια προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε μελέτες που χρηματοδοτήθηκαν από τους φορολογούμενους

Έπειτα από αντίστοιχες κινήσεις της Βρετανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η αμερικανική κυβέρνηση αποφάσισε ότι τα αποτελέσματα επιστημονικών ερευνών που χρηματοδοτούνται με δημόσια κονδύλια θα πρέπει να γίνονται δωρεάν διαθέσιμα στο Διαδίκτυο εντός ενός έτους από την πρώτη δημοσίευσή τους.Η απόφαση έρχεται έπειτα από πιέσεις επιστημονικών και άλλων οργανώσεων, οι οποίες θεωρούν παράλογο να πρέπει να πληρώνουν τα πανεπιστήμια προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε μελέτες που χρηματοδοτούνται από τους φορολογούμενους.
Περισσότεροι από 65.000 άνθρωποι είχαν εξάλλου υπογράψει αίτημα προς τον Λευκό Οίκο με το οποίο ζητούσαν ελεύθερη πρόσβαση στις ομοσπονδιακές μελέτες.
Ωστόσο, το Γραφείο Πολιτικής για την Επιστήμη και την Τεχνολογία του Λευκού Οίκου έσπευσε να διευκρινίσει ότι έλαβε υπόψη τα επιχειρήματα της βιομηχανίας επιστημονικών εκδόσεων, προκειμένου να παραμείνει βιώσιμη και να συνεχίσει να προάγει την επιστημονική γνώση. Έτσι, οι ομοσπονδιακά χρηματοδοτούμενες μελέτες θα γίνονται ελεύθερα προσβάσιμες το λιγότερο 12 μήνες μετά την αρχική τους δημοσίευση σε συνδρομητικές επιθεωρήσεις, ένα χρονικό διάστημα που πολλοί επιστήμονες χαρακτήρισαν υπερβολικά μεγάλο.
Η απόφαση της αμερικανικής κυβέρνησης έρχεται λιγότερο από ένα χρόνο μετά την ανακοίνωση του Χάρβαρντ ότι σταματά να πληρώνει για ακριβές επιστημονικές επιθεωρήσεις και καλεί τους φοιτητές του να επιλέγουν επιθεωρήσεις ανοιχτής πρόσβασης. Κύριος λόγος για την απόφαση ήταν το κόστος των συνδρομών, το οποίο ανερχόταν στα 3,5 εκατ. δολάρια το χρόνο.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, τον Ιούνιο του 2012, έκθεση για λογαριασμό της βρετανικής κυβέρνησης κατέληγε στη θέση ότι οι επιθεωρήσεις δωρεάν πρόσβασης πρέπει να γίνουν «το κύριο μέσο για τη δημοσίευση ερευνών».
Ένα μήνα αργότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι οι επιστημονικές εργασίες που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ θα πρέπει να είναι δωρεάν διαθέσιμες για όλους.
«Ο φορολογούμενοι δεν θα πρέπει να πληρώνουν διπλά για την επιστημονική έρευνα και απαιτούν άμεση πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα» είχε δηλώσει τότε η Νέλι Κρους, Ευρωπαία επίτροπος αρμόδια για την Ψηφιακή Ατζέντα.
Οι μεγάλες επιστημονικές εκδόσεις, όπως τα περιοδικά Νature και Science και η επιθεώρηση Cell, αντλούν το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων τους από τις συνδρομές. Οι εκδότες υποστηρίζουν ότι η ποιότητα δεν είναι φτηνή, δεδομένου ότι οι κορυφαίες εκδόσεις απαιτούν πολυάριθμο προσωπικό και μεγάλες βάσεις δεδομένων.
H μεγαλύτερη εταιρεία του κλάδου είναι η ολλανδική Elsevier, η οποία εκδίδει 2.000 επιθεωρήσεις (Cell, The Lancet, Gray's Anatomy) και απασχολεί 7.000 άτομα. Σύμφωνα με το Reuters, η Elsevier είχε πέρυσι έσοδα 2,1 δισεκατομμυρίων λιρών και κέρδη 768 εκατομμυρίων, με περιθώριο κέρδους που φτάνει το 37%.
Την τελευταία δεκαετία όμως γίνονται όλο και δημοφιλέστερες οι επιθεωρήσεις ανοιχτής πρόσβασης, όπως το αμερικανικό PLoS και το βρετανικό Biomed Central, οι οποίες είναι δωρεάν διαθέσιμες στο Διαδίκτυο και καλύπτουν τα λειτουργικά τους έξοδα χρεώνοντας ένα μικρό ποσό για τη δημοσίευση κάθε μελέτης.

Πηγή: ΑΜΕ ΑΠΕ