Gabriele Veneziano: «Eχουμε πολλά να ανακαλύψουμε»

Ανταρκτική: ο ήλιος δύει πίσω από το BICEP2 (σε πρώτο φόντο) και το Τηλεσκόπιο του Νότιου Πόλου (στο βάθος).

Στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης εκτίθεται ο φημισμένος πίνακας του Γάλλου μετα-ιμπρεσιονιστή Πολ Γκογκέν με τίτλο «Από πού ερχόμαστε; Τι είμαστε; Πού πάμε;», τον οποίο φιλοτέχνησε την περίοδο 1897-98. Ο πίνακας αποτυπώνει τον κύκλο της ζωής και του θανάτου και θέτει τα υπαρξιακά ερωτήματα που απασχολούν φιλοσόφους και στοχαστές από την αρχαιότητα. Στα ίδια ερωτήματα προσπαθεί να απαντήσει και η επιστήμη της Κοσμολογίας, η μελέτη δηλαδή της προέλευσης, της εξέλιξης και της «μοίρας» του Σύμπαντος.
Και πώς συνδέονται τα ανθρώπινα υπαρξιακά ερωτήματα με τα συμπαντικά; «Σύμφωνα με την πληθωριστική θεωρία, ορισμένες αρχέγονες κβαντικές διακυμάνσεις έριξαν τους σπόρους για τη σημερινή δομή του Σύμπαντος. Χωρίς τη κβαντική μηχανική, το Σύμπαν θα ήταν βαρετό, ομοιογενές, χωρίς γαλαξίες, αστέρια και χωρίς ζωή. Κατά μία έννοια αυτό συνδέεται με την καθημερινή ζωή διότι αυτή η δομή ήταν απαραίτητη για τη δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος» λέει στην «Κ» ο διεθνούς φήμης θεωρητικός φυσικός και «πατέρας» της Θεωρίας των Χορδών, Γκαμπριέλε Βενετσιάνο, ένα από τα τιμώμενα πρόσωπα στο Συμπόσιο των Επτά Σοφών της Κοσμολογίας.

Το Bing Bang, η Μεγάλη Εκρηξη, είναι η επικρατέστερη Κοσμολογική θεωρία που εξηγεί τη δημιουργία του Σύμπαντος. Σύμφωνα με αυτή, το Σύμπαν που βλέπουμε δημιουργήθηκε σε μια απειροελάχιστη στιγμή, γνωστή στους κύκλους της φυσικής ως «παραδοξότητα», «ανωμαλία» ή «μοναδικότητα» (ο αγγλικός όρος πάντως είναι Singularity - ίδιος ακριβώς και με αυτό που οι αστροφυσικοί θεωρούν πως κρύβεται στον πυθμένα μιας μαύρης τρύπας) πριν από περίπου 14 δισεκατομμύρια χρόνια.
Ωστόσο, ο Γκαμπριέλε Βενετσιάνο πιστεύει ότι η Μεγάλη Εκρηξη δεν ήταν η απαρχή των πάντων και εκτιμά ότι με τη Θεωρία των Χορδών τίθεται στην πραγματικότητα το ερώτημα για την αρχή του χρόνου, όπως θα το αναπτύξει στην ομιλία του. «Η Μεγάλη Εκρηξη από την οποία προήλθε το Σύμπαν που γνωρίζουμε, προέκυψε έπειτα από μια περίοδο ταχείας επέκτασης (σ.σ.: Θεωρία του Πληθωριστικού Σύμπαντος). Οπότε δεν μπορεί αυτό το Bing Bang να ταυτίζεται με την αρχή του χρόνου. Και πάνω σ’ αυτό η Θεωρία των Χορδών έχει πολλά ενδιαφέροντα πράγματα να πει», σημειώνει. Και ποια είναι η προσωπική του εκτίμηση; «Είμαι ανοιχτόμυαλος. Θεωρώ πολύ ενδιαφέρουσα την πιθανότητα να υπήρχε μια φάση που προηγήθηκε της ταχείας επέκτασης του Σύμπαντος ή της Μεγάλης Εκρηξης». Συνεπώς, αν κάτι υπήρχε πριν από τη Μεγάλη Εκρηξη, τι σημαίνει αυτό για το «τέλος» του Σύμπαντος; «Αν πιστεύετε μόνο στη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας, τότε πρέπει να υπάρχει μια αρχή και ένα τέλος. Στο πλαίσιο της κβαντικής όμως, όπως στη Θεωρία των Χορδών, θεωρώ ότι δεν υπάρχουν αρχικές ή τελικές παραδοξότητες. Οπότε θα μου προκαλούσε έκπληξη αν υπήρχε μια τελική στιγμή», σημειώνει.
Η πρόκληση για τους θεωρητικούς φυσικούς, όπως λέει, παραμένει ανοιχτή και το ερώτημα για την προ –της Μεγάλης Εκρηξης– εποχή είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί, καθώς δεν υπάρχει ακόμη μια επαληθευμένη θεωρία που να γεφυρώνει την κβαντική μηχανική που κυριαρχεί στον μικρόκοσμο των σωματιδίων με τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας που κυριαρχεί στον μακρόκοσμο που μας περιβάλλει. «Πριν από τη Θεωρία των Χορδών τέτοια ερωτήματα δεν είχαν νόημα να τεθούν. Τώρα έχουμε κάνει κάποια πρόοδο, αλλά ακόμη δεν έχουμε τελειωτικές απαντήσεις» τονίζει και υπογραμμίζει επίσης ότι προτιμά να μην αποσπάται από θρησκευτικές πεποιθήσεις. «Η επιστήμη είναι πιο καθολική. Σε αυτά που μπορεί να απαντήσει το κάνει με στοιχεία και αποδείξεις. Δεν μπορώ να πω το ίδιο για τη θρησκεία. Σίγουρα όμως βοηθάει αυτούς που πιστεύουν».

«Δεν βλέπω τέλος στην επιστήμη»
Ο Γκαμπριέλε Βενετσιάνο προτού ασχοληθεί με την κοσμολογία πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του στο CERN και στους επιταχυντές του Οργανισμού, μελετώντας τη φυσική των στοιχειωδών σωματιδίων που συγκροτούν την ύλη και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους. Το 1968 ανέπτυξε μια θεωρία από την οποία αργότερα προέκυψε η Θεωρία των Χορδών, σύμφωνα με την οποία τα μικροσκοπικά δομικά στοιχεία της ύλης μοιάζουν με «χορδές» που δονούνται αντί για «σημεία», κάτι που διευκόλυνε τους επιστήμονες να εξηγήσουν ορισμένα στοιχεία της συμπεριφοράς τους. Η Θεωρία των Χορδών παρέμεινε στην αφάνεια, ώσπου ορισμένοι θεωρητικοί φυσικοί άρχισαν να τη χρησιμοποιούν για να απαντήσουν στα προβλήματα της κοσμολογίας.
Η επιστήμη άραγε μας κάνει καλύτερους ανθρώπους; «Η επιστήμη είναι μια παγκόσμια κοινότητα, όπου άνθρωποι από πολλές και διαφορετικές κουλτούρες μπορούν να μιλήσουν την ίδια γλώσσα και να επιχειρηματολογήσουν για τις ιδέες τους. Είναι από τις πιο ευγενικές δραστηριότητες του ανθρώπινου μυαλού» μας λέει ο κ. Βενετσιάνο, συμπληρώνοντας: «Δεν βλέπω τέλος στην επιστήμη», ειδικά όμως για την κοσμολογία, εκτιμά ότι ακόμη έχει αρκετό δρόμο να διανύσει. «Στην κοσμολογία περπατάμε στο σκοτάδι και αυτό είναι πολύ καλό διότι σημαίνει ότι έχουμε πολλά να ανακαλύψουμε».
Στο «Συμπόσιο των Επτά Σοφών στην Κοσμολογία» θα τιμηθούν επτά επιστήμονες από όλο τον κόσμο, τέσσερις από τους οποίους έχουν τιμηθεί με το βραβείο Νομπέλ, όπως οι Αμερικανοί Τζέιμς Κρόνιν και ο Τζορτζ Φιτζέραλντ Σμουτ, και θα μιλήσουν για την προέλευση, τη δομή και την πορεία του Σύμπαντος. Η ιδέα προέρχεται από τα συμπόσια των Επτά Σοφών της αρχαιότητας, ανάμεσα στους οποίους ήταν ο Θαλής ο Μιλήσιος και άλλοι πεφωτισμένοι άνδρες των επιστημών και του πνεύματος, που έζησαν στην Ελλάδα του 6ου και 7ου αιώνα π.Χ.
«Το πρώτο Συμπόσιο ήταν αφιερωμένο στην επιστήμη της Καρδιοχειρουργικής με καλεσμένους τους πιο επιφανείς επιστήμονες στον κόσμο. Η καρδιά είναι αυτό που κρατάει τον άνθρωπο στη ζωή και είναι κομμάτι του ανθρώπινου μικρόκοσμου. Από τον μικρόκοσμο πηγαίνουμε τώρα στον μακρόκοσμο, στον Συμπαντικό κόσμο», σημειώνει ο εμπνευστής της αναβίωσης του Συμποσίου, καρδιοχειρουργός Χρήστος Λόλας.
​​Το Συμπόσιο θα διεξαχθεί από τις 2 έως τις 4 Οκτωβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και στη Μεσσηνία. Η είσοδος στο ΜΜΑ είναι ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας.

Πηγή: Καθημερινή