Ιδιωτική εκπαίδευση: επιστροφή στη νομιμότητα

Το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στην 29η Συνεδρίασή του (Ιούνιος 2015) υπογράμμισε ότι η εκπαίδευση είναι δημόσιο αγαθό. Ενόψει της καταγραφόμενης από εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ και οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών ραγδαίας ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης, το Συμβούλιο πρότεινε δύο άμεσα μέτρα: αφενός τη θέσπιση ενός κανονιστικού πλαισίου όπου θα περιγράφονται οι ελάχιστες προϋποθέσεις για τη λειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και αφετέρου τη στενή εποπτεία της ιδιωτικής εκπαίδευσης και την λογοδοσία όσων επιχειρηματιών της εκπαίδευσης πλήττουν το εκπαιδευτικό αγαθό. Για να εκπληρωθεί αυτός ο στόχος προτείνεται η εμπλοκή των εθνικών μηχανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, της Βουλής και της κοινωνίας των πολιτών.
Η απόφαση αυτή καθίσταται εξαιρετικά επίκαιρη, ενόψει της συζήτησης για το νομοσχέδιο που ρυθμίζει θέματα της ιδιωτικής εκπαίδευσης στη χώρα μας. Αυτό ακριβώς επιδιώκει: να αποκατασταθεί η στοιχειώδης κρατική εποπτεία στην παροχή ενός δημόσιου αγαθού από ιδιωτικούς φορείς. Δεν είναι μάλιστα διόλου τυχαίο ότι διαχρονικά το εργασιακό πλαίσιο των ιδιωτικών εκπαιδευτικών σήκωνε περισσότερη σκόνη από όση του αναλογούσε, ακριβώς γιατί εργάζονται στο μεταίχμιο: παρέχουν ένα δημόσιο αγαθό με όρους ελεύθερης αγοράς. Άρα, ο βαθμός εργασιακής τους ασφάλειας είναι ευθέως ανάλογος με την εκπαιδευτική τους αυτονομία έναντι φορέων που προσπαθούν να συρρικνώσουν την εκπαίδευση σε αμιγώς εμπορικό αγαθό.
Η συρρίκνωση της δημόσιας εκπαίδευσης (υποχρηματοδότηση, συγχώνευση σχολικών μονάδων, περικοπή μισθών, κατάργηση των δημοφιλέστερων ειδικοτήτων της τεχνικής εκπαίδευσης) συνδυάστηκε με την αναίρεση της κρατικής εποπτείας στην ιδιωτική εκπαίδευση. Στο πλαίσιο των μνημονιακών υποχρεώσεων της χώρας -αλλά και με ψευδώνυμη επίκλησή τους- επήλθαν σαρωτικές αλλαγές στην ιδιωτική εκπαίδευση: αδικαιολόγητες και ελεύθερες απολύσεις, διεύρυνση της μαύρης εργασίας, ένταξη των ιδιωτικών εκπαιδευτικών στο ενιαίο μισθολόγιο-βαθμολόγιο (με αποτέλεσμα τερατώδη αύξηση της κερδοφορίας μόνο από εξοικονόμηση μισθών και μείωση εσόδων για τα ασφαλιστικά ταμεία), πλήρης αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων των ιδιωτικών εκπαιδευτικών. Εμβληματική κίνηση στην πορεία αυτή ήταν η μετάθεση της εποπτείας των ιδιωτικών εκπαιδευτικών από την αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας σε αντίστοιχη του Υπουργείου Εργασίας. Με ελάχιστη αποζημίωση πολλοί «ακριβοί» (ως παλιοί) ή «υπερκινητικοί» εκπαιδευτικοί έδωσαν τη θέση τους σε νέους «φτηνούς κι ευέλικτους» εργαζόμενους. Οι κάποτε μεμονωμένες παρατυπίες εξαπλώθηκαν εν μέσω έλλειψης λογοδοσίας.
Το νομοσχέδιο που αυτές τις μέρες θα συζητηθεί στη Βουλή δε ρυθμίζει απλώς τα εργασιακά θέματα των ιδιωτικών εκπαιδευτικών. Ως τέτοιο, θα ήταν μεν σημαντικό αλλά θα αποτελούσε μόνο μια ψηφίδα στο ξηλωμένο μωσαϊκό των εργασιακών σχέσεων στη χώρα. Το νομοσχέδιο κάνει κάτι πολύ περισσότερο. Επιδιώκει να ξαναβάλει σε τάξη το άναρχο πεδίο της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Σήμερα σχολεία λειτουργούν χωρίς άδεια και ενώ χρωστούν εκατομμύρια στο δημόσιο. Δεκάδες σχολεία αλλάζουν όνομα και δήθεν μεταβιβάζουν την άδειά τους για να μηδενίσουν τα χρέη τους στα δημόσια ταμεία και στους εργαζόμενους. Τίτλοι σπουδών εκδίδονται με αδιαφανείς διαδικασίες, ενδοσχολικές διαδικασίες αλλοιώνονται, ωρολόγια προγράμματα καταστρατηγούνται, βαθμολογίες πλαστογραφούνται. Η διαχωριστική γραμμή δεν είναι, όπως θα πίστευε κανείς, ανάμεσα στα ιδιωτικά και τα δημόσια σχολεία. Από τη μια στέκουν τα δημόσια και τα νομίμως λειτουργούντα ιδιωτικά σχολεία και από την άλλη τα ιδιωτικά σχολεία όπου έχει καταλυθεί η νομιμότητα. Ο κίνδυνος ριζικής ανατροπής της ισονομίας ανάμεσά τους είναι μεγάλος, κίνδυνος που αγγίζει όλο το οικοδόμημα της εκπαίδευσης, τους τίτλους σπουδών και τις εξεταστικές εισαγωγικές διαδικασίες.
Η επαναφορά της νομιμότητας πρωτίστως θα ωφελήσει την ίδια την ιδιωτική εκπαίδευση. Τους υγιείς ιδιοκτήτες σχολείων που έχουν επίγνωση του κοινωνικού τους ρόλου και της ευθύνης που απορρέει από αυτόν. Τους εκπαιδευτικούς που θα μπορούν να εργάζονται σε καθεστώς στοιχειώδους ασφάλειας και εκπαιδευτικής αξιοπρέπειας. Και βεβαίως τους μαθητές, καθώς η νομιμότητα τους καθιστά υποκείμενα της εκπαιδευτικής διαδικασίας και όχι απλούς πελάτες. Σε αντίθεση με το νεοφιλελεύθερο δόγμα, η νομιμότητα διασφαλίζει την προστιθέμενη αξία της ιδιωτικής εκπαίδευσης –την ελευθερία επιλογής, την ποικιλομορφία, την ποιότητα. Κανένα σχολείο με δασκάλους που εργάζονται σε συνθήκες γαλέρας δεν παρέχει υψηλή ποιότητα εκπαίδευσης.

Υγ. Η προηγούμενη γενιά γνωστών σχολαρχών διαμόρφωσε αρκετά σχολεία-οάσεις δημοκρατίας, όπου εργάστηκαν πολλοί φωτισμένοι δάσκαλοι διωγμένοι από τη δημόσια εκπαίδευση. Είναι κρίμα που πολλοί απόγονοί τους, φυσικοί και μη, εγκατέλειψαν αυτή την δημοκρατική παράδοση.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών του Κωστή Παπαιωάννου