Γαλιλαίος – Ο “Διάλογος” και η Ιερά Εξέταση

Σαν χθες 12 Απριλίου άρχισε η δίκη του Γαλιλαίου Γαλιλέι φυσικού, μαθηματικού, αστρονόμου και φιλόσοφου
Από το 1624 έως το 1630 ο Γαλιλαίος εργαζόταν αδιαλείπτως για το βιβλίο του, το οποίο την τελευταία στιγμή του συνεστήθη να μην τιτλοφορήσει «Διάλογο για τις Παλίρροιες», επειδή τούτο θα υπογράμμιζε ένα φυσικό επιχείρημα υπέρ των κινήσεων της γης. Επρόκειτο για λογική σύσταση, εν’ όψει του παραδοσιακού νοήματος που είχε στην αστρονομία η υποθετική και μόνον αντιμετώπιση των κινήσεων των πλανητών, η οποία άφηνε εκτός θεώρησης όλους τους φυσικούς υπολογισμούς. Έτσι, ο Γαλιλαίος άλλαξε τον τίτλο σε Διάλογος αναφορικά με τα δύο βασικά συστήματα του κόσμου – Πτολεμαϊκό και Κοπερνίκειο.
Η διαλογική μορφή είχε επιλεγεί για διάφορους λόγους, μεταξύ των οποίων συγκαταλεγόταν και το γεγονός ότι, κατά τον 16ο αιώνα, αυτή η μορφή είχε γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής για βιβλία που στόχο είχαν να διδάξουν το κοινό. Οι συζητήσεις διδασκάλου-μαθητή που αρχικά εμφανίστηκαν με αυτό τον στόχο είχαν την τάση να απολήγουν σε βαρετή κατήχηση, γι’ αυτό και ο διάλογος του Γαλιλαίου εισήγαγε στην πραγματικότητα δύο ειδικούς που αμιλλώντο για να κερδίσουν την υποστήριξη ενός τρίτου αδέσμευτου συνομιλητή. Άλλος λόγος που συνηγορούσε υπέρ της διαλογικής μορφής ήταν ότι ο συγγραφέας μπορούσε να αποδεσμευτεί από απόψεις που θα μπορούσαν να είναι κατακριτέες. Ο ένας ομιλητής βασικά εκπροσωπούσε τον Γαλιλαίο, που στο βιβλίο εμφανίζεται μόνο σαν «ο φίλος μας», ή «ο Ακαδημαϊκός» κλπ., όποτε επιθυμούσε να διατυπώσει τον προσωπικό ισχυρισμό του ή την ευθύνη του για ορισμένα πράγματα.

O Γαλιλαίος στην Ιερά εξέταση -Joseph-Nicolas Robert-Fleury – 1847

Ο Γαλιλαίος έκανε κύριο εκπρόσωπό του τον Φίλιππο Σαλβιάτι, ο οποίος είχε πεθάνει ξαφνικά σε μια επίσκεψή του στην Ισπανία το 1614. Ο ειδικός επί του Αριστοτελισμού ονομαζόταν Σιμπλίτσιο, όπως ένας διακεκριμένος αρχαίος Έλληνας σχολιαστής του Αριστοτέλη. Τα επιχειρήματα του ακολουθούσαν το σχήμα εκείνων που είχαν διατυπώσει ο Τσέζαρε Κρεμονίνι και ο Λουδοβίκος ντέλε Κολόμπε. Ο ενδιαφερόμενος μη ειδήμων αντιπροσωπευόταν από τον Τζιοβανφραντσέσκο Σαγκρέντο, που είχε πεθάνει το 1620. ενώ ένας φίλος του από τη Βενετία μας διαβεβαιώνει ότι ο Γαλιλαίος σωστά έχει αναπλάσει τον τρόπο σκέψης και το ύφος του.
Ο διάλογος υποδιαιρείτο σε συζητήσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια τεσσάρων «ημερών», τις οποίες οι συνομιλητές είχαν εξοικονομήσει προκειμένου να διερευνήσουν τα σχετικά πλεονεκτήματα της παλαιάς και της νέας αστρονομίας. Την πρώτη ημέρα, η συζήτηση ανοίγει, με την Αριστοτέλεια διάκριση μεταξύ ουρανίων και στοιχειακών ουσιών και των κινήσεων που συνδέονταν με αυτές. Αρχικά ασκείται κριτική στο θεμελιακό αξίωμα της φυσικής φιλοσοφίας, εν μέρει στη δάση της λογικής και εν μέρει σε αναφορά με νέες αστρονομικές γνώσεις που είδαν το φως μετά τον καιρό του Αριστοτέλη. Ο Αριστοτέλης κατηγορούνταν από λογική σκοπιά ότι συχνά υπέθετε αυτό που έπρεπε να αποδειχθεί και ότι είχε πραγματοποιήσει παραδοχές που δεν διατυπώνονταν και ήταν αδικαιολόγητες. Βασικές ανακαλύψεις μεταξύ αυτών που συζητήθηκαν, ήταν τα χαρακτηριστικά της επιφάνειας της σελήνης και η συνεχώς μεταβαλλόμενη φωτεινότητα των βουνών και των κρατήρων.
Η δεύτερη μέρα ήταν κυρίως αφιερωμένη στην απόδειξη ότι κανένα από τα καθιερωμένα επιχειρήματα ενάντια στην καθημερινή περιστροφή της γης δη» ήταν τελεσίδικο. Η σχετικότητα της κίνησης και η διατήρηση της κίνησης συνιστούσαν τα κύρια όπλα του Γαλιλαίου, ενώ τα επιχειρήματα ήταν κυρίως φυσικά και λιγότερο αστρονομικά.
Η τρίτη μέρα αφορούσε την ετήσια κίνηση τη; γης γύρω από τον ήλιο, και φυσικά ορισμένα φαινόμενα που περιλάμβαναν τόσο την καθημερινή περιστροφή όσο και την ετήσια περιφορά. Μεταξύ των τελευταίων ήταν και η κυκλική μεταβολή των διαδρομών που ακολουθούσαν οι ηλιακές κηλίδες κατά τη διάρκεια ενός έτους. Τούτο ερμηνευόταν εύκολα υιοθετώντας και τις δυο Κοπερνίκειες κινήσεις, ενώ ήταν πολύ πολύπλοκο και από δυναμική άποψη απίστευτο, αν όλες οι κινήσεις αποδίδονταν στον ήλιο. Ο συνυπολογισμός αυτού του επιχειρήματος από τον Γαλιλαίο εξόργισε τον Κρίστοφερ Σάινερ. όπως θα δούμε.
Όταν παρουσίασε το Κοπερνίκειο σύστημα στους αναγνώστες του Διαλόγου, ο Γαλιλαίος όχι μόνον αγνόησε τις ελλειπτικέ; τροχιές των πλανητών που είχε εισαγάγει ο Κέπλερ, αλλά απλοποίησε υπερβολικά και την ίδια την αστρονομία του Κοπέρνικου. θεωρώντας τον ήλιο ως ευρισκόμενο στο κέντρο όλων των πλανητικού· τροχιών. Αυτό προκάλεσε ευρύτατη κριτική επιστημόνων του καιρού μας. που αγνοούν τον στόχο του Διαλόγου και μιλούν σαν να είχε σκοπό ο Γαλιλαίος να το μετατρέψει σε εγχειρίδιο αστρονομίας. Στόχος του ήταν να κάμψει την αντίσταση ενάντια στις κινήσεις της γης, προκειμένου να χρησιμοποιήσει τις τελευταίες για να εξηγήσει τις παλίρροιες. Στην πραγματικότητα, το διάταγμα του 1616 τον εμπόδιζε να χειριστεί αυτές τις κινήσεις με άλλο τρόπο, παρά μόνον υποθετικά. Το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να αποδείξει την ακυρότητα όλων των επιχειρημάτων, που είχαν διατυπωθεί με σκοπό να δείξουν ότι η γη παρέμενε εν ηρεμία. Την τρίτη μέρα, οπότε πραγματεύεται την ετήσια περιφορά της γη; γύρω από τον ήλιο, διατυπώνει την άποψη ότι αυτή η κίνηση παρέσχε στους αστρονόμους ένα απλούστερο σχήμα, ενώ για να το δείξει ασκούσε να το εικονογραφήσει με το πρώτο διάγραμμα στο βιβλίο του Κοπέρνικου. χωρίς να υπεισέλθει σε περισσότερες τεχνικές λεπτομέρειες.

Όσον αφορά τις ελλειπτικές τροχιές του Κέπλερ, που πράγματι αποτελούν την αληθινή απαρχή της σύγχρονης αστρονομίας, εξακολουθεί να επικρατεί αρκετή παρανόηση. Η ελλειπτικότητα είναι πολύ ελαφριά, μολονότι αποτελεί το κλειδί για τους μαθηματικούς νόμους των πλανητικών κινήσεων. Οι κυκλικές τροχιές γύρω από τον ήλιο εξυπηρετούν απόλυτα σε πρώτη προσέγγιση, ενώ έχουμε ήδη πραγματευθεί τη στάση που υιοθετούσε ο Γαλιλαίος σχετικά με τον ρόλο της προσέγγισης στην επιστήμη. Επομένως, δεν κρύβεται κανένα μυστήριο πίσω από την παράλειψη των ελλείψεων του Κέπλερ από τον Διάλογο, ακόμη και αν ο Κέπλερ δεν ήταν Γερμανός Διαμαρτυρόμενος που τα έργα του βρίσκονταν στον Κατάλογο Απαγορευμένων Βιβλίων, ακόμη και αν η αστρονομία του δεν ήταν σχεδόν αδύνατον να εξηγηθεί σε μη ειδικούς αναγνώστες του καιρού του Γαλιλαίου.
Την τέταρτη μέρα ο Γαλιλαίος πραγματεύεται τις παλίρροιες. Αρχίζει λοιπόν λέγοντας ότι, με εξαίρεση την επίκληση θαυμάτων, δεν υπάρχει τρόπος να ερμηνευθούν μεγάλες περιοδικές κινήσεις τεραστίων θαλασσών σε μια ακίνητη γη. Τούτο αληθεύει, ενώ απ’ αυτό προκύπτει ότι κάθε επιστημονική εξήγηση των παλιρροιών οφείλει να εμπλέκει κινήσεις της γης. Έτσι, και παρά το γεγονός ότι η θεωρία του για τις παλίρροιες ήταν ολότελα ανάρμοστη, ο Γαλιλαίος έθεσε τον δάκτυλό του πάνω στο μόνο γνωστό σύνηθες φυσικό φαινόμενο, που όντως απαιτεί τη νέα αστρονομία. Δεν επρόκειτο για μια απλή ευτυχή σύμπτωση, διότι ο Γαλιλαίος ανέπτυσσε τη συλλογιστική του έχοντας ως αφετηρία μια κατάσταση που. σύμφωνα με την υστερότερη φυσική, μπορούσε να διαταράξει μεγάλες θάλασσες, έστω και αν δεν επαρκούσε για να αποδώσει κάτι σαν την παλίρροια που παρατηρούμε.
Η θεωρία του Γαλιλαίου για τις παλίρροιες έχει τόσο πολύ παραποιηθεί στα περισσότερα βιβλία, ώστε φαίνεται να είναι απλώς παράλογη. Ο Γαλιλαίος πρότεινε δυο βασικά αίτια, ένα για τη συνεχή διαταραχή των θαλασσών και ένα άλλο για την περίοδο των παλιρροιών στη Μεσόγειο, που δεν θα μπορούσε να συναχθεί από την περίοδο της συνεχούς διαταραχής. Σήμερα συνηθίζεται να αγνοείται ένα από τα δύο αίτια του Γαλιλαίου, να συνάγεται από το άλλο ότι είχε πει ότι δεν θα μπορούσε να συναχθεί. και στη συνέχεια να διατυπώνεται η άποψη ότι έκανε ένα ηλίθιο λάθος εξαιτίας του Κοπερνίκειου ζήλου του. Η θεωρία του Γαλιλαίου για τις παλίρροιες ήταν εσφαλμένη αλλά επιστημονική, όπως ήταν και οι πολύ διαφορετικές θεωρίες για τις παλίρροιες του Νεύτωνος και του Λαπλάς. Μια αρκετά σωστή θεωρία αναπτύχθηκε μόλις αργότερα. τον τελευταίο αιώνα.
Υπήρξαν δυσκολίες στην απόκτηση της έγκρισης για τη δημοσίευση του Διαλόγου, ενώ λίγο μετά την απόκτηση της άδειας στη Ρώμη, ο ξαφνικός θάνατος του Πρίγκιπα Τσέζι αποδιοργάνωσε την Ακαδημία των Λυγκέων, η οποία σκόπευε να τον εκδώσει. Τελικά δόθηκε μια δεύτερη άδεια για να εκδοθεί το βιβλίο στη Φλωρεντία, όπου και δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 1632. Η επιδημία πανούκλας που ξέσπασε καθυστέρησε την αποστολή αντιτύπων στη Ρώμη.
Ξαφνικά τον Αύγουστο, έφθασε εντολή από την Ιερά Εξέταση της Ρώμης να σταματήσουν όλες οι πωλήσεις. και ο Γαλιλαίος κλητεύθηκε να προσαχθεί σε δίκη. Ο Κόζιμο είχε πεθάνει. όμως ο νεαρός Μεγάλος Δούκας Φερδινάνδος διαμαρτυρήθηκε εντονότατα ενάντια σε μια τέτοια αντιμετώπιση ενός συγγραφέα βιβλίου που είχε εκδοθεί με τη νόμιμη έγκριση. Χωρίς αποτέλεσμα. Ο Ουρμπάνος ο 8ος ήταν ανένδοτος και πολύ οργισμένος. Ακόμη και η σοβαρή ασθένεια του Γαλιλαίου απλώς καθυστέρησε τα πράγματα μόνο για λίγο, μολονότι κατά τη γνώμη των γιατρών, που τον εξέτασαν από μέρους της Ιεράς Εξέτασης της Φλωρεντίας, η μετακίνησή του μπορούσε να γίνει μόνο με κίνδυνο της ζωής του. Ήταν πια χειμώνας και στον δρόμο υπήρξαν καθυστερήσεις λόγω της πανούκλας, ενώ ο Γαλιλαίος πλησίαζε τα εβδομήντα. Παρά ταύτα διετάχθη να έλθει στη Ρώμη, αλλιώς θα προσαγόταν δέσμιος και θα πλήρωνε τα έξοδα των αστυνομικών που θα στέλνονταν από εκεί.
Αυτό που είχε συμβεί ήταν ότι είχαν δείξει στον Ουρμπάνο τον 8ο το ανυπόγραφο μνημόνιο του συμβολαιογράφου από το 1616. Ο Πάπας δεν είχε λόγους να μην το πιστέψει, και εφόσον ο Γαλιλαίος ουδέποτε τον είχε αναφέρει κάποια προσωπική εντολή που του απαγόρευε έστω και να πραγματευθεί τον Κοπέρνικο. ο Ουρμπάνος πίστεψε ότι εδώ είχε παραβιαστεί μια νόμιμη εντολή. Δεν είναι γνωστό ποιος είχε ξεθάψει αυτό το έντυπο, το οποίο θα έπρεπε να είχε καταστραφεί ως μη έχον νομική υπόσταση. Οι γνωρίζοντες τα πράγματα στη Ρώμη διέδωσαν ότι υπεύθυνος ήταν ο Σάινερ. πράγμα ιδιαίτερα πιθανό. Είχε εκδώσει το 1630 ένα ογκώδες βιβλίο για τις ηλιακές κηλίδες, το οποίο μεταξύ άλλων περιείχε και μια βίαιη επίθεση κατά του Γαλιλαίου και λεπτομέρειες για την ετήσια αλλαγή των τροχιών των ηλιακών κηλίδων. Ο Σάινερ υπέθεσε ότι το επιχείρημα του Γαλιλαίου στην τρίτη ημέρα του Διαλόγου (που στην πραγματικότητα είχε αποκτήσει έγκριση δημοσίευσης πριν ο Γαλιλαίος δει το βιβλίο του Σάινερ). στηριζόταν σε πληροφορίες που είχε αποκτήσει από το βιβλίο του και τις οποίες είχε χρησιμοποιήσει για να υποστηρίξει τον Κοπέρνικο. Έχοντας μετακομίσει στη Ρώμη το 1624, ο Σάινερ είχε τη δυνατότητα να ξεσηκώσει την Ιερά Εξέταση. Σε κάθε περίπτωση το έγγραφο που βρέθηκε στα αρχεία έπεισε τον Πάπα ότι ο Γαλιλαίος τον είχε ηθελημένα εξαπατήσει.
Ο Γαλιλαίος έφθασε στη Ρώμη τον Φεβρουάριο του 1633 και κατέλυσε στο σπίτι ενός νέου και πολύ φιλικού πρέσβη της Τοσκάνης, ο οποίος μπόρεσε να διηγηθεί στον Γαλιλαίο αρκετά ώστε να καταλάβει ότι τα πάντα αφορούσαν τη συνάντηση που είχε γίνει το 1616 στην κατοικία του Μπελαρμίνε. Ο πρέσβης που γνώριζε από πρώτο χέρι την οργή ίου Πάπα, ένοιωσε έκπληξη με τη βεβαιότητα που είχε ο Γαλιλαίος για την έκβαση της υπόθεσης. Ούτε αυτός, αλλά ούτε και κάποιος άλλος εν ζωή (εκτός από τον Γαλιλαίο) γνώριζε την ένορκη βεβαίωση του Μπελαρμίνε.
Η δίκη άρχισε μόλις στις 12 Απριλίου. Μετά από μια σειρά ερωτήσεις σχετικά με τη συγγραφή. την έγκριση και την εκτύπωση ταυ Διαλόγου, ανασύρθηκε η εντολή των κριτών του 1616. Ο Γαλιλαίος ρωτήθηκε ποιος του είχε μιλήσει γι’ αυτό το ζήτημα και απάντησε:
Τον μήνα Φεβρουάριο του 1616. ο Καρδινάλιος Μπελαρμίνε μου είπε ότι εφόσον η άποψη του Κοπέρνικου, ιδωμένη απόλυτα, αντέφασκε προς την Αγία Γραφή, δεν μπορούσε να εκλαμβάνεται ως αληθής και να υποστηρίζεται, αλλά ότι θα ήταν δυνατόν να θεωρηθεί ως απλή υπόθεση και να χρησιμοποιηθεί κατ’ αυτό τον τρόπο. Σε συμφωνία με αυτό έχω μια ένορκη βεβαίωση του ίδιου του Καρδινάλιου Μπελαρμίνε, η οποία έγινε στις 26 του μήνα Μαΐου του 1616… και αυτής της βεβαίωσης σας παρουσιάζω ένα αντίγραφο… Το πρωτότυπο αυτής της ένορκης βεβαίωσης το έχω μαζί μου στη Ρώμη και είναι καθ’ ολοκληρίαν γραμμένο δια χειρός του Καρδιναλίου Μπελαρμίνε.
Ο κατήγορος καταχώρησε αυτό το τεκμήριο στα πρακτικά. Στη συνέχεια ρώτησε αν ήσαν και άλλοι παρόντες και αν κάποιος άλλος είχε δώσει στον Γαλιλαίο εντολή οποιοσδήποτε είδους. Ο Γαλιλαίος απάντησε ότι παρευρίσκονταν κάποιοι Δομινικανοί ιερείς, τους οποίους δεν γνώριζε, και συνέχισε:
Θυμάμαι πως η υπόθεση έγινε περίπου με τον ακόλουθο τρόπο: ένα πρωί, ο Καρδινάλιος Μπελαρμίνε έστειλε ανθρώπους να με φέρουν στο σπίτι του και μου είπε κάτι το οποίο θα επιθυμούσα να το μεταφέρω στο αυτί της Αγιότητας του, πριν το πω σε οποιονδήποτε άλλον. Όμως στο τέλος μου είπε ότι η γνώμη του Κοπέρνικου δεν μπορούσε να γίνει δεκτή ή να υποστηριχθεί, διότι αντέβαινε στην Αγία Γραφή. Όσον αφορά αυτούς τους Δομινικανούς ιερείς, δεν θυμάμαι αν ήταν εκεί ευθύς εξαρχής ή αν ήρθαν αργότερα. Ούτε θυμάμαι αν ήταν παρόντες όταν ο Καρδινάλιος μου είπε ότι οι προαναφερθείσες απόψεις δεν έπρεπε να γίνουν δεκτές. Και ενδέχεται να μου έγινε κάποια [προσωπική] σύσταση ότι δεν θα έπρεπε να δέχομαι ή να υπερασπίζομαι την εν λόγιο άποψη, αλλά δεν την ενθυμούμαι διότι έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε.
Ο κατήγορος διάβασε τότε στον Γαλιλαίο την εντολή που περιελάμβανε τις λέξεις «ούτε να διδάξω με οποιονδήποτε τρόπο». Ο Γαλιλαίος επέμεινε στην άποψή του λέγοντας ότι δεν θυμόταν τίποτε περισσότερο από τη νουθεσία του Μπελαρμίνε και ότι πάντοτε στηριζόταν στην ένορκη βεβαίωση -η οποία έλεγε ότι «του είχε μόνον ανακοινωθεί η διακήρυξη της Αγιότητας του, η οποία είχε δημοσιευθεί από τη Σύνοδο του Καταλόγου Απαγορευμένων Βιβλίων», σύμφωνα με την οποία «η κίνηση της γης ήταν αντίθετη με την Αγία Γραφή και συνεπώς δεν μπορούσε να γίνει δεκτή ή να υποστηρίζεται».
Στη συνέχεια ζητήθηκε από τον Γαλιλαίο να παραδώσει το πρωτότυπο που είχε υπογραφεί ιδιοχείρως από τον Μπελαρμίνε, πράγμα το οποίο και έκανε. Ουδέποτε βρέθηκε ενυπόγραφο τεκμήριο που να στηρίζει το μνημόνιο επί του οποίου εδραζόταν η κατηγορία της Ιεράς Εξέτασης. Άρα, στο μόνο ουσιώδες ζήτημα που ανακινήθηκε. ο Γαλιλαίος απέσπασε νίκη σύμφωνα με τον κανόνα της καλύτερης μαρτυρίας. Στη δίκη δεν αναφέρθηκε κανένα επιστημονικό ζήτημα. Η κατηγορία ήταν «σοβαρότατη υποψία αιρετικής στάσης», για την οποία αρκούσε να έχει διαπιστωθεί απείθεια σε επίσημη εντολή. ανεξάρτητα από το αν είχε διαπραχθεί το αδίκημα της αίρεσης.
Ο Γαλιλαίος δεν μπορούσε να απαλλαγεί των κατηγοριών χωρίς να ζημιωθεί η φήμη και το κύρος της Ιεράς Εξέτασης της Ρώμης, άρα συμφωνήθηκε κατ’ ιδίαν ότι θα έπρεπε να παραδεχθεί κάποιο σφάλμα και να εγκαταλείψει την υπεράσπισή του. με την υπόσχεση ότι θα αντιμετωπιζόταν επιεικώς. Ο Γαλιλαίος παραδέχθηκε εγγράφως ότι ξαναδιάβασε τον Διάλογό του και ότι βρήκε σημεία στα οποία είχε προχωρήσει περισσότερο από το επιτρεπτό. Στη συνέχεια απολογήθηκε διακηρύσσοντας ότι είχε τη συνήθη ματαιοδοξία κάθε ανθρώπου απέναντι στα δικά του επιχειρήματα και αρνήθηκε την όποια δόλια πρόθεση. Ενώ ανέμενε όμως μια ήπια ποινή, συνετρίβη από την καταδίκη του σε φυλάκιση με απεριόριστη διάρκεια.

Η βίλα του Γαλιλαίου -Joseph Mallord William Turner – 1826

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Ρώμη, ο Γαλιλαίος είχε προσκληθεί να επισκεφθεί τον Αρχιεπίσκοπο της Σιένα Ασκάνιο Πικολομίνι μετά τη δίκη. Ο πρέσβης κατάφερε να μετατρέψει την ποινή του Γαλιλαίου σε εποπτεία του αρχιεπισκόπου, που η ανθρωπιστική στάση του και η κατανόησή του κυριολεκτικά έσωσαν τη ζωή και την ακεραιότητα του Γαλιλαίου. Αυτός ήταν που κατόρθωσε να επαναφέρει τη σκέψη του Γαλιλαίου στην επιστήμη, ενθαρρύνοντας τον να αρχίσει να γράφει την από καιρό προγραμματισμένη πραγματεία του για την κίνηση. Ο αρχιεπίσκοπος γνώριζε ήδη γι’ αυτήν μέσω του καθηγητή του των μαθηματικών, Μπουοναβεντούρα Καβαλιέρι, μαθητή του Καστέλι και φίλου του Γαλιλαίου.
Η μεγαλύτερη κόρη του Γαλιλαίου, η Βιργινία, είχε εισέλθει σε ένα τάγμα μοναχών στο Αρτσέτρι το 1616 και ονομαζόταν τώρα Αδελφή Μαρία Τσελέστε. Ο Γαλιλαίος της ήταν πολύ αφοσιωμένος, μολονότι οι επισκέψεις του στο τάγμα ήταν πολύ λιγότερο συχνές απ’ ότι επιθυμούσαν και οι δύο. Τότε είχε την κατοικία του στο Μπελοσγκουάρντο, αρκετά μακριά από το Αρτσέτρι. Οι συχνές ασθένειες του έκαναν το ταξίδι δύσκολο, ενώ και η κόρη του εθλίβετο πολύ διότι δεν μπορούσε να τον φροντίζει. Το 1631 είχε αγοράσει μια βίλα στο Αρτσέτρι που γειτνίαζε με τα κτήματα του τάγματος, στην οποία ήταν τώρα ιδιαίτερα ανυπόμονος να επιστρέφει. Τα γράμματα της κύρης του φανερώνουν μια γυναίκα με ασυνήθιστη ευφυΐα και ευαισθησία, που ουδέποτε ταλαντεύτηκε στην πίστη της είτε προς τον πατέρα της, είτε προς τη θρησκεία της, ακόμη και κατά τη διάρκεια της δίκης. Μολονότι η κατάστασή της στο τάγμα πρέπει να υπήρξε δύσκολη εκείνη την εποχή. φαίνεται πως οι άλλες αδελφές μοιράστηκαν τη χαρά της για την απαλλαγή τον Γαλιλαίου από τη φυλάκιση στη Ρώμη. Τα γράμματά της διπλασίασαν την επιθυμία του να επιστρέψει, όπως όταν του έγραφε:
Υπάρχουν δυο περιστέρια στον περιστεριώνα που σε περιμένουν να γυρίσεις και να τα φας. Στον κήπο υπάρχουν φασόλια που σε περιμένουν να τα μαζέψεις. Ο πύργος σου θρηνεί τη μακρά απουσία σου. Όσο ήσουν στη Ρώμη, έλεγα στον εαυτό μου: «Ας ήτανε μόνο στη Σιένα!» Τώρα που βρίσκεσαι στη Σιένα, λέω: «Ας ήτανε μόνο στο Αρτσέτρι!» Όμως, ας γίνει το θέλημα του Θεού.
Προς το τέλος του 1633, ο Γαλιλαίος έλαβε επιτέλους την έγκριση να επιστρέφει στη βίλα του, όπου διέμεινε έως το τέλος της ζωής του, υπό την επιτήρηση στρατιωτών της Ιεράς Εξέτασης.
Λίγο μετά την άφιξή του. ο Γαλιλαίος έπαθε μια σοβαρή κήλη και ζήτησε την άδεια από τη Ρώμη να δει γιατρούς στη Φλωρεντία. Του το αρνήθηκαν, και το κοινοποίησαν στον Γαλιλαίο ακριβώς τη μέρα που είδε για τελευταία φορά την Αδελφή Μαρία Τσελέστε σοβαρά άρρωστη στο τάγμα. Ο θάνατός της στις 2 Απριλίου του 1634 κατέφερε στον Γαλιλαίο άλλο ένα πλήγμα, από το οποίο άργησε να συνέρθει. Για κάποιο διάστημα ούτε καν το επιθυμούσε, όπως έγραφε σε έναν φίλο αργότερα τον ίδιο μήνα:
Απέφυγα να σου γράψω για την κατάσταση της υγείας μου. η οποία είναι όντως λυπηρή. Η κήλη επανήλθε μεγαλύτερη από πριν, ο χτύπος της καρδιάς μου διακόπτεται από ταχυπαλμίες. Η μεγάλη λύπη μου και η μελαγχολία (συνοδεύεται] από έλλειψη όρεξης. Μισώ τον εαυτό μου και ακούω συνεχώς το κάλεσμα από την αγαπημένη κόρη μου… Εκτός απ’ αυτό δεν με φοβίζει λιγότερο η διαρκής αϋπνία… Προς το παρόν δεν έχω καμία διάθεση για γράψιμο, γιατί είμαι εκτός εαυτού, ώστε αμελώ να απαντήσω ακόμη και σε προσωπικά γράμματα φίλων.

Από το βιβλίο του Stilman Drake – Γαλιλαίος

Πηγή:  Stilman Drake Γαλιλαίος Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

https://antikleidi.com/2016/04/12/galileo-galilei-2/?fbclid=IwAR0JaZeZpP0meBuVGH3lusorHiMb5qiXr3yO5KNStSULy0FFLAq_wYWTklY