Δ. Σιμόπουλος: Τα ημερολόγια του κόσμου

Στην Κίνα οι γιορτές της πρωτοχρονιάς διαρκούν μισό μήνα και τελειώνουν με τη Γιορτή των Φαναριών, οπότε χιλιάδες φωτεινά φανάρια ανυψώνονται στον ουρανό, η οποία φέτος θα πραγματοποιηθεί στις 3 Μαρτίου.

Τ​​ην ερχόμενη Παρασκευή 16 Φεβρουαρίου, περίπου το ένα πέμπτο του πληθυσμού της Γης που ζει στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, και οι Κινέζοι όπου αλλού στον κόσμο, θα γιορτάσουν την πρωτοχρονιά τους, αν και επίσημα η Κίνα χρησιμοποιεί το γρηγοριανό ημερολόγιο όπως και οι δυτικές χώρες.
Η παραδοσιακή πρωτοχρονιά του κινεζικού ημερολογίου, όμως, δεν συμπίπτει με την 1η Ιανουαρίου αλλά γιορτάζεται σε διαφορετικές ημερομηνίες κάθε χρόνο, γιατί βασίζεται ακόμη και σήμερα στο αρχαίο κινεζικό ημερολόγιο που αναπτύχθηκε από τον πρώτο αυτοκράτορα Χουάνγκ Ντι ή Κίτρινο Αυτοκράτορα το 2637 π.Χ.
Οπως και πολλά άλλα ημερολόγια του κόσμου, το παραδοσιακό κινεζικό είναι κι αυτό ένας συνδυασμός ηλιακού και σεληνιακού ημερολογίου και βασίζεται, μερικώς τουλάχιστον, στις φάσεις της Σελήνης, ένα μηνιαίο φαινόμενο που είναι εμφανές σε όλους. Σύμφωνα με το ημερολόγιο αυτό, ένα κανονικό έτος έχει 12 σεληνιακούς μήνες, ενώ ένα δίσεκτο έτος έχει 13 σεληνιακούς μήνες. Σε ημέρες το κανονικό έτος διαρκεί από 353 έως 355 ημέρες, ενώ ένα δίσεκτο έτος διαρκεί από 383 έως 385 ημέρες. Με αυτά ως βάση στο κινεζικό ημερολόγιο, η πρωτοχρονιά γιορτάζεται σε διαφορετικές ημερομηνίες που επαναλαμβάνονται σε μια περίοδο 60 ετών.
Η πρωτοχρονιά ξεκινά την ημέρα της δεύτερης νέας Σελήνης μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο, το οποίο στην Κίνα συνέβη φέτος στις 22 Δεκεμβρίου. Κι έτσι η πρώτη νέα Σελήνη μετά το ηλιοστάσιο συνέβη στις 17 Ιανουαρίου και η δεύτερη θα συμβεί στις 16 Φεβρουαρίου, οπότε και θα γιορταστεί η κινεζική πρωτοχρονιά του 2018 ή του έτους 4716 από τη βασιλεία του Κίτρινου Αυτοκράτορα. Ο χρόνος που φεύγει είναι επίσης γνωστός και ως έτος του Πετεινού, ενώ το νέο έτος είναι το έτος του Σκύλου, αφού κάθε έτος στο ημερολόγιο αυτό παίρνει την ονομασία ενός ζώου με βάση τον κινεζικό ζωδιακό κύκλο. Οι ονομασίες αυτές προήλθαν από έναν παλιό κινεζικό μύθο, σύμφωνα με τον οποίο όταν ο Βούδας αποφάσισε να εγκαταλείψει τη γήινη μορφή του, κάλεσε όλα τα ζώα να τον αποχαιρετήσουν, αλλά μόνο 12 εμφανίστηκαν. Ο Βούδας τα τοποθέτησε με τη σειρά που έφτασαν και ήσαν κατά σειρά ο Ποντικός, ο Βούβαλος, η Τίγρης, ο Λαγός, ο Δράκοντας, το Φίδι, το Αλογο, η Κατσίκα, ο Πίθηκος, ο Πετεινός, ο Σκύλος και ο Χοίρος. Εκτοτε κάθε χρόνος ονομάζεται με το όνομα ενός από τα 12 αυτά ζώα και πιστεύεται ότι κάθε άνθρωπος που θα γεννηθεί στη διάρκεια του έτους θα έχει κάποια από τα χαρακτηριστικά αυτού του ζώου.
Την ημέρα της πρωτοχρονιάς συνηθίζεται να εκτοξεύονται πολλά πυροτεχνήματα, ο θόρυβος από τα οποία πιστεύεται ότι διώχνει τα κακά πνεύματα, ενώ η κακή τύχη διώκεται από το κόκκινο χρώμα, που συμβολίζει τη φωτιά, και το οποίο κυριαρχεί σε όλες τις διακοσμήσεις και τα ρούχα που φοριούνται.
Οι γιορτές της πρωτοχρονιάς διαρκούν μισό μήνα και τελειώνουν με τη Γιορτή των Φαναριών, η οποία φέτος θα γιορταστεί στις 3 Μαρτίου. Στο τελευταίο αυτό βράδυ των πρωτοχρονιάτικων εορτασμών τα παιδιά βγαίνουν στους δρόμους με χάρτινα φαναράκια, ενώ χιλιάδες φωτεινά φανάρια ανυψώνονται στον ουρανό για να κάνουν παρέα στα χιλιάδες πολύχρωμα πυροτεχνήματα.
Εκτός από τους Κινέζους και άλλοι λαοί χρησιμοποιούν, παράλληλα με το γρηγοριανό ημερολόγιο, και το δικό τους παραδοσιακό ημερολόγιο για τις θρησκευτικές τους εορτές. Οι Εβραίοι, για παράδειγμα, χρησιμοποιούν ένα σεληνιακό ημερολόγιο που χωρίζεται σε 12 μήνες των 29 ή 30 ημερών ανάλογα με τις φάσεις της Σελήνης. Κάθε 19 χρόνια όμως προστίθεται ένας επιπλέον μήνας στο έτος για να φέρει το ημερολόγιο να συμφωνεί με το ηλιακό έτος. Στην Ιαπωνία γιορταζόταν ανέκαθεν η φύση, όπως για παράδειγμα, η ημερομηνία άνθησης των κερασιών. Το ημερολόγιό τους ήταν παρόμοιο με το κινεζικό και χωριζόταν σε 24 δεκαπενθήμερες περιόδους και ήταν συνδεδεμένο με τις αγροτικές τους εργασίες. Από το 1873, η Ιαπωνία εισήγαγε το γρηγοριανό ημερολόγιο με διαφορετική όμως χρονολόγηση, που συνεχίζεται από το 660 π.Χ. Πολλοί λαοί της νοτιοανατολικής Ασίας, επίσης, χρησιμοποιούν το σεληνο-ηλιακό βουδιστικό ημερολόγιο 12 μηνών και 29 ή 30 ημερών με ένα δίσεκτο μήνα 30 ημερών που προστίθεται σε κανονικά διαστήματα.
Και σε όλες αυτές τις περιπτώσεις αλλάζει και η χρονολόγηση. Με βάση αυτά τα δεδομένα το έτος που διανύουμε είναι το έτος 4716 για τους Κινέζους, το 1439 για τους μουσουλμάνους, το 1397 για τους Πέρσες, το 5779 για τους Εβραίους, το 2767 για τους Αιγυπτίους, το 1468 για τους Αρμένιους, το 1735 για τους Κόπτες, το 2011 για τους Αιθίοπες και το 5119 για τους ινδουιστές. Διαλέγετε και παίρνετε!

* Ο κ. Διονύσης Π. Σιμόπουλος είναι επίτιμος διευθυντής Ευγενιδείου Πλανηταρίου.

Πηγή: Καθημερινή