Γιατί να διδάσκουµε Φυσική σε µικρούς και λιγότερο µικρούς µαθητές

Οι στόχοι του σχολείου είναι πολλοί και ο ρόλος του σύνθετος.
Γιατί πρέπει να διδάσκουµε Φυσική;
Γιατί πάντα δίδασκαν Φυσική στο σχολείο; Όλοι θα διδαχτούν τη Φυσική στο ίδιο επίπεδο και µε τον ίδιο τρόπο; ∆ιδάσκεσαι τη ροπή ζεύγους γιατί αλλιώς δεν µπορείς να οδηγήσεις αυτοκίνητο; Σε µια χώρα χωρίς βιοµηχανία, που παράγει ρεσεψιονίστες και ντιλιβεράδες πίτσας χρειάζεται η διδασκαλία του µαθήµατος ή να το αντικαταστήσουµε από κάποιο µε τίτλο διαχείριση µικρής τουριστικής µονάδας;
Γιατί λοιπόν να διδάσκουµε Φυσική;

1ον Το σχολείο παρέχει στοιχειώδης γνώσεις.
Ένα παιδί πρέπει να αποκτήσει στοιχειώδεις γνώσεις Ιστορίας, Γεωγραφίας, Γεωλογίας, Βιολογίας, Χηµείας, Μαθηµατικών, Θρησκειολογικές, Φυσικής και άλλες. Ούτε το σπίτι, ούτε το φιλικό ή εργασιακό περιβάλλον προσφέρονται για τέτοιου είδους µεταλαµπαδεύσεις γνώσεων. Πάντα ξεχώριζε αυτός που είχε πάει σχολείο. Θυµάµαι δύο περιστατικά: Όταν ο Άρµστρονγκ πάτησε το 1969 στη Σελήνη ένας µεσήλικας που δεν είχε βγάλει το δηµοτικό ρώτησε την οδοντογιατρό του: «-Καλά έχει και η Αµερική φεγγάρι;» Το 1973 όταν πιτσιρικάδες πετάξαµε ένα χάρτινο αερόστατο σε χωριό του Ρεθύµνου µία κυρία είπε τροµοκρατηµένη: «-Άκρα κόσµου ήρθενε».
Επειδή ανάλογα περιστατικά κάνουν σήµερα δειλά-δειλά την εµφάνισή τους πρέπει το Σχολείο να παρέχει κάποιες γνώσεις. Στα καθ’ ηµάς: Ένα παιδί πρέπει να µάθει για τις απλές µηχανές που «πολλαπλασιάζουν» τη δύναµή µας. Πρέπει να µάθει σε τι διαφέρουν τα γυαλιά του παππού από τα γυαλιά της αδερφής του. Να του µιλήσει κάποιος για τη διαστολή, το ηλεκτρικό ρεύµα, την απόσταξη,γιατί ένα αυγό πλέει στο αλατόνερο, γιατί και πως ο µούστος γίνεται κρασί και τόσα άλλα. Από τα παραδείγµατα αντιλαµβάνεστε και το περιεχόµενο που θα ήθελα να είχε η βασική Φυσική στο Γυµνάσιο αλλά και στο Λύκειο. Θα µου πείτε: «-Τι άνωση και γυαλιά λες ρε φίλε. Εδώ έχουµε τις υπερχορδές και τα κουάρκς». Μη βαράτε και ας το συζητήσουµε.

2ον Το σχολείο πρέπει να παρέχει καλλιέργεια.
Καλλιέργεια είναι ότι µένει όταν ξεχάσεις τις γνώσεις σου. Παρέχεται αν σε αναγκάσουν και να σκεφτείς εκτός από το να αποστηθίσεις κάτι. Μελετώντας π.χ. Βυζαντινή Ιστορία σου µένει κάτι ακόµα και όταν ξεχάσεις τα περί Ρωµανού του Λεκαπηνού. Γίνεσαι ένα λίγο ή πολύ σκεπτόµενο άτοµο. Στα θετικά µαθήµατα η καλλιέργεια ακολουθεί συνήθως την επίλυση προβληµάτων.
∆εν πιστεύω να νοµίζει κάποιος ότι η γεωµετρία χρειάζεται για τον υπολογισµό του εµβαδού αγρών. Καλλιέργησε ανυπολόγιστα τη σκέψη µας. Το ίδιο και η Φυσική, το ίδιο και η Χηµεία. Το απλοϊκό µοντέλο που κατασκευάζει ο µπόµπιρας για να συνδέσει τον φυσικό κόσµο µε τα Μαθηµατικά τον καλλιεργεί αφάνταστα.
Περιγράφει ο Arnold Arons ότι για να διαλέξουν τα Αµερικανόπουλα την Φυσική προσπάθησαν να την παρουσιάσουν αποµαθηµατικοποιηµένη, χωρίς προβλήµατα , απλούστερη , κάτι σαν µάθηµα αποστήθισης. Τα παιδιά, λέει, παπαγαλίζουν περί κουάρκς, φερµιονίων προστασίας περιβάλλοντος µη εµβαθύνοντας σε τίποτε, µη γνωρίζοντας ούτε την διατήρηση της ορµής και όταν ξεχάσουν τις παροδικές και ποµπώδεις αυτές γνώσεις ουδεµία καλλιέργεια έχουν αποκτήσει.
Το ποια θέµατα προσφέρονται για να συντελέσουν στη καλλιέργεια των µαθητών θέλει συζήτηση. Το στερεό είναι άψογο παράδειγµα για την Γ΄ Λυκείου ενώ σε µικρότερες τάξεις η στατική τα προβλήµατα που συνδυάζουν κεντροµόλο και ενέργεια προσφέρονται αλλά είµαστε µάλλον στην περιοχή του Λυκείου. Πάντως το όποιο αναλυτικό πρόβληµα πρέπει να σταθµίσει όλα αυτά. Ο Πάνος Μουρούζης είπε ορθώς ότι χρήσιµος ο χειρισµός του office αλλά απέχει από το να παρέχει καλλιέργεια. Είναι µία δεξιότητα όπως η οδήγηση.
Θέλω να πιστεύω ότι οι ιθύνοντες δεν είναι τόσο ανεγκέφαλοι ώστε να επιδιώξουν παραγωγή ακαλλιέργητων πολιτών µε πολλές δεξιότητες. Με εκνευρίζει ο σουσουδισµός πολλών συµπατριωτών µας λένε: «-Είδες στην Γερµανία που τα Τεχνικά σχολεία είναι …».

3ον Η Φυσική σε κάποιους χρειάζεται.
Εισάγεσαι πανευτυχής στο Πολυτεχνείο, Πολιτικός µηχανικός και διδάσκεσαι εκεί για πρώτη φορά τι σηµαίνει ροπή (συνέβαινε στην Ελλάδα επί 4-5 χρόνια). Σπουδάζεις Ηλεκτρολόγος ή Ηλεκτρονικός και εύχεσαι µαζί µε τα κύµατα τις ταλαντώσεις και το στερεό να είχες διδαχτεί και κάτι από εναλλασσόµενα.
Ειρήσθω εν παρόδω ένα ευτράπελο φετινό. Μαθήτριά µου πέρασε από τη θεωρητική κατεύθυνση στο ΤΕΙ οπτικής και οπτοµετρίας (έδωσε Βιολογία). Όταν την συνεχάρην µε ρώτησε : «-Ξέρατε καλέ κύριε ότι η οπτική είναι Φυσική;». Όλοι στο γραφείο θαύµασαν την απάθειά µου.
Κάποια παιδιά λοιπόν χρειάζονται τη Φυσική και δεν έχουµε κανένα δικαίωµα να τα χαντακώσουµε. Θα συµφωνήσω ότι οι υπόλοιποι δεν χρωστάνε σε κανέναν να ταλαιπωρηθούν. Ας υπάρξει διαχωρισµός, κάτι σαν το πρακτικό-κλασσικό των ηµερών που ήµουν µαθητής. Το τι θα διδαχθεί στο, ας πούµε, πρακτικό θα καθοριστεί µετά από σοβαρή δουλειά και συνεργασία Πανεπιστηµιακών που θα πουν τι χρειάζεται να ξέρει ο κάθε πρωτοετής, ηµών που γνωρίζουµε την διδακτική καθηµερινότητα και όποιων σχετικών µα διδακτική θελήσουν να συνδράµουν. Το επίπεδο της τελευταίας τάξης παρασύρει το επίπεδο των προηγουµένων. Ελπίζω να υπάρξουν νοήµονες ώστε να µην διδαχθεί η Lagragian στο Λύκειο και η σύνθεση ταλαντώσεων στο Γυµνάσιο.

4ον Κάπως πρέπει να επιλεγούν οι φοιτητές.
Στα παραµύθια για να επιλεγείς ως µνηστήρας της βασιλοπούλας έπρεπε να σκοτώσεις το δράκο, να βρεις τη βελόνα στα άχυρα και να πάρεις το πέπλο της µάγισσας. Σας µοιάζουν άσχετα µε το ποια θα ήθελε η βασιλοπούλα ως προσόντα του συζύγου της; Τότε σκεφθείτε ότι για να σπουδάσεις ψυχολόγος ή κοινωνιολόγος ή οικονοµολόγος εξετάζεσαι στα Αρχαία, τα Λατινικά κ.λ.π. Αλήθεια σε τι θα προτείνατε να εξεταστεί ένας υποψήφιος εργοθεραπευτής;; Σε τι θα ωφεληθεί ένας φοιτητής της Ιατρικής ή της Γεωπονικής από την µελέτη της κύλισης σφαίρας; Καλώς ή κακώς η Φυσική για αρκετές σχολές είναι ένας από τους άθλους επιλογής, ας πούµε το αντίστοιχο του να σκοτώσεις τον δράκο. Να πάψει να είναι;
Η επιλογή να γίνεται µέσω τεστ νοηµοσύνης, µέσω συνέντευξης ή µέσω εργασίας; (που θα σου συντάξει άλλος επί πληρωµεί). Αν είναι ας προταθεί κάτι τέτοιο. Να γελάσουµε και λίγο. Όταν λοιπόν ως µάθηµα εξεταζόµενο καθορίζει το µέλλον σου λογικό είναι να επιδιώξεις να το διδαχτείς µικρόθεν. Από το Γυµνάσιο. Το κράτος από την άλλη δεν µπορεί να σε εξετάζει στη Φυσική και να σε διδάσκει πληµµελώς στέλνοντάς σε στην ιδιωτική πρωτοβουλία. «- ∆εν έχει λεωφορείο αργά. Αν θέλεις σινεµά πάρε ταξί.»
Οι εξετάσεις καθορίζουν τα διδασκόµενα και τον τρόπο διδασκαλίας περισσότερο από οτιδήποτε. ∆ίδαξε ότι θέλεις. Αν καταλάβουν ότι δεν θα εξεταστούν σ’ αυτό κατεβάζουν αυτοστιγµεί τον διακόπτη. Μπορεί να λες το πιο ενδιαφέρον και να µην προσέχουν και να λες το βλακωδέστερο πράγµα και να σηµειώνουν σαν τρελοί διότι µοιάζει µε το 4ο θέµα του έτους ….. Γιατί η (για εµάς) ενδιαφέρουσα Φυσική Γενικής Παιδείας υποβαθµίστηκε τόσο; Αφού δεν εξετάζονται σ’ αυτήν γιατί να σε προσέξουν;
Εσύ θα πρόσεχες σε µια διάλεξη σχετική µε την εξέλιξη των αναβολέων των πολεµικών ίππων κατά τα Αλεξανδρινά χρόνια;

5ον Έν οίδα ότι ουδέν οίδα.
Η επαφή µε τις Φυσικές Επιστήµες σε πείθουν ότι γνωρίζεις πολύ λιγότερα απ’ όσα αγνοείς. Έτσι γίνεσαι σεµνότερος και σκεπτόµενος. Άλλα µαθήµατα σε σπρώχνουν να γίνεις µικρόθεν δοκησίσοφος. Να αναπτύσσεις από τα δεκατρία σου πως πρέπει να είναι το Εκπαιδευτικό σύστηµα, ποια τα διδασκόµενα αντικείµενα και πως θα προστατευθεί το περιβάλλον. Εµείς µε µισή ερώτηση του κάνουµε αντιληπτό ότι έχει πολλά να µάθει ακόµα πριν αποφασίσει να σώσει την κοινωνία και το περιβάλλον. Έτσι φτιάχνουµε ή προσπαθούµε να φτιάξουµε έναν σοβαρό άνθρωπο. Αν µε έπειθε κάποιος ότι η Φυσική δε χρειάζεται θα αποδεχόµουν την πρόωρη συνταξιοδότησή µου ή την µετατροπή µου σε γραµµατέα σχολείου αλλά δε νοµίζω ότι µπορεί να συµβεί αυτό. Το να µε πείσει εννοώ.

Γιάννης Κυριακόπουλος – ylikonet.gr