Σ. Τραχανάς: Οι δεξιότητες που προσφέρει το πτυχίο εξανεμίζονται μέσα σε μία 10ετία

Η ειδίκευση στην ποιότητα είναι η μόνη που θα έχει μέλλον σ’ ένα τοπίο συνεχώς μεταβαλλόμενων επαγγελματικών ειδικεύσεων, υποστηρίζει ο καθηγητής Στέφανος Τραχανάς, εμπνευστής και η «ψυχή» του Κέντρου Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων Mathesis«Η ποιότητα, ο κοινωφελής χαρακτήρας και η επιδίωξη της εξίσωσης των ευκαιριών στην ποιοτική εκπαίδευση συντονίστηκαν με την ανάγκη μιας σημαντικής μερίδας Ελλήνων πολιτών να ξεφύγουμε από το κλίμα εθνικής μιζέριας που κυριαρχούσε στη χώρα τα πολλά τελευταία χρόνια», λέει στην Οικονομική Επιθεώρηση ο Στέφανος Τραχανάς, ο εμπνευστής και η ψυχή του Κέντρου Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων Mathesis των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, μιλώντας για την επιτυχία του. Το Mathesis συμπληρώνει φέτος πέντε χρόνια λειτουργίας με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Ενδεικτικά, έχουν οργανωθεί διαδικτυακά 38 μαθήματα, στα οποία έχουν εγγραφεί περίπου 80.000 φοιτητές. Το 15% του κοινού του Mathesis είναι φοιτητές ή μαθητές και το υπόλοιπο πολίτες διαφόρων επαγγελμάτων (55%) και εκπαιδευτικοί (30%). «Τα πιστοποιητικά που χορηγεί το Mathesis δεν μπορούν να αξιοποιηθούν με τον τρόπο του Δημοσίου: ως χαρτιά! Αυτή η κουλτούρα –παρότι ακόμα ισχυρή– δεν έχει μέλλον. Μέλλον έχει μόνο ό,τι αντιπροσωπεύει πραγματική και σύγχρονη γνώση», τονίζει ο Στ. Τραχανάς.






Το Mathesis έχει συμπληρώσει πέντε χρόνια φέτος. Ποια ήταν η αρχική στόχευση και η πορεία του;

Το Κέντρο Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων Mathesis ιδρύθηκε το 2015 ως ένα ιδιαίτερο τμήμα των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας. Ο βασικός σκοπός του ήταν να μην μείνει η χώρα μας έξω από τις μεγάλες αλλαγές που συντελούνται στην παγκόσμια εκπαίδευση τα τελευταία χρόνια λόγω του κινήματος των MOOCs (Massive Open Online Courses). Αλλαγές που έγιναν δραματικά επίκαιρες το τελευταίο διάστημα και είναι πλέον σε κορυφαία προτεραιότητα σε όλο τον κόσμο. Ήδη προς το τέλος της πρώτης πενταετίας του, μέχρι τον Ιούλιο του 2020, η εικόνα του Mathesis σε αριθμούς –και η σύγκριση με τα διεθνή δεδομένα (όπου είναι εφικτή)– κρίνεται επιτυχημένη. Ενδεικτικά, έχουν οργανωθεί 38 μαθήματα, στα οποία έχουν εγγραφεί περίπου 80.000 φοιτητές. Σε επιβεβαίωση των παραπάνω να αναφέρουμε και τη βράβευση του Mathesis από τον ΣΕΒ στην ετήσια γενική του συνέλευση τον Ιούνιο του 2019 ως μέλους της εθνικής ενδεκάδας πρωτοπόρων οργανισμών και επιχειρήσεων της χώρας.


Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας του;

Μπορώ να το συνοψίσω σε μία φράση: Προσήλωση στην ποιότητα, η οποία όμως έχει πολλές συνιστώσες: α) Ποιότητα διδασκόντων: Επιδιώκουμε να είναι οι καλύτεροι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι στο πεδίο τους απ’ όλα τα πανεπιστήμια της χώρας και του εξωτερικού, β) Ποιότητα Τεχνολογίας: Η πλατφόρμα του Mathesis είναι αυτή που χρησιμοποιεί το edX: ο φορέας διαδικτυακών μαθημάτων που έχουν ιδρύσει το Harvard και το ΜΙΤ, γ) Ποιότητα προγράμματος μαθημάτων: Όχι μαθήματα «ατάκτως ερριμμένα» αλλά ολοκληρωμένοι κύκλοι μαθημάτων είτε γενικής παιδείας, είτε μετεκπαίδευσης των εκπαιδευτικών, είτε επαγγελματικής κατάρτισης στο πεδίο της Πληροφορικής και των συναφών τεχνολογιών.

Πάνω από όλα όμως θεωρώ ότι τα βασικά χαρακτηριστικά του Mathesis (η ποιότητα, ο κοινωφελής χαρακτήρας και η επιδίωξη της εξίσωσης των ευκαιριών στην ποιοτική εκπαίδευση) συντονίστηκαν με την ανάγκη μιας σημαντικής μερίδας Ελλήνων πολιτών να ξεφύγουμε από το κλίμα εθνικής μιζέριας που κυριαρχούσε στη χώρα τα πολλά τελευταία χρόνια. Στοιχηματίσαμε στην καλύτερη πλευρά της χώρας μας – και η χώρα μάς το ανταπέδωσε.


Τα μαθήματα του Mathesis συνιστούν διά βίου μάθηση; Παρέχονται πιστοποιητικά παρακολούθησης;

Όλα τα μαζικά ανοικτά διαδικτυακά μαθήματα διεθνώς (τα περίφημα MOOCs) συνιστούν διά βίου μάθηση πάνω απ’ όλα. Είναι το κατ’ εξοχήν εργαλείο που έχουν στα χέρια τους οι δυναμικές κοινωνίες για να ανταποκριθούν στην πρόκληση της 4ης βιομηχανικής επανάστασης που είναι ήδη σε πλήρη εξέλιξη. Και θα αλλάζει τόσο γρήγορα τις επαγγελματικές δεξιότητες, ώστε αυτές που πήρε κανείς από το πανεπιστήμιο θα είναι παρωχημένες το πολύ σε πέντε ή δέκα χρόνια. Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται και από τη σύνθεση του κοινού του Mathesis, που είναι μόνο 15% φοιτητές ή μαθητές και το υπόλοιπο πολίτες διαφόρων επαγγελμάτων (55%) και εκπαιδευτικοί (30%). Όσο για τα πιστοποιητικά παρακολούθησης, αυτά πράγματι παρέχονται σε όλους όσοι ανταποκρίνονται στην εξεταστική διαδικασία, η οποία συνίσταται σε τακτικά εβδομαδιαία τεστ και μια τελική εξέταση. Επιπλέον, το Mathesis είναι ίσως το μόνο παρόμοιο κέντρο διεθνώς που συνεχίζει να τηρεί την αρχή της ελεύθερης πρόσβασης. Όλο το υλικό των μαθημάτων του μαζί με το εξεταστικό τους μέρος είναι ελεύθερα προσβάσιμο και ζητείται μόνο ένα (σχεδόν συμβολικό) ποσό των 20 ευρώ για όσους επιθυμούν τη βεβαίωση παρακολούθησης.

Πώς μπορούν τα πιστοποιητικά να αξιοποιηθούν από τους κατόχους τους;

Όχι πάντως με τον τρόπο του Δημοσίου: ως χαρτιά! Αυτή η κουλτούρα –παρότι ακόμα ισχυρή– δεν έχει μέλλον. Μέλλον έχει μόνο ό,τι αντιπροσωπεύει πραγματική και σύγχρονη γνώση. Και εκεί είναι στραμμένη όλη η προσοχή του Mathesis: να παρέχει σύγχρονη και ποιοτική γνώση. Όπως λέμε και σ’ ένα από τα σχετικά κείμενά μας: Η ειδίκευση στην ποιότητα είναι η μόνη που θα έχει μέλλον σ’ ένα τοπίο συνεχώς μεταβαλλόμενων επαγγελματικών ειδικεύσεων. Ό,τι κάνουμε να το κάνουμε καλά.





Μαθαίνω ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια θέλουν να δώσουν βάρος στη διά βίου εξ αποστάσεως εκπαίδευση για να αυξήσουν τα έσοδά τους. Θεωρείτε ότι μπορεί να λειτουργήσει αυτό;

Η αύξηση των εσόδων δεν μπορεί να είναι αυτοσκοπός. Ένα πανεπιστήμιο ή ένα ερευνητικό κέντρο πρέπει να ξεκινά από έναν δημόσιο σκοπό τον οποίο θέλει (και πρέπει) να υπηρετήσει και αμέσως μετά να σκέφτεται από πού θα αντλήσει τους πόρους για να τον πετύχει. Διότι μόνο μια σαφής αίσθηση κοινωνικής αποστολής μπορεί να ενεργοποιήσει όχι μόνο τις διανοητικές αλλά και τις συναισθηματικές δυνάμεις που απαιτούνται για την επιτυχία τέτοιων εγχειρημάτων. Σε κάθε περίπτωση, το βασικό κριτήριο δεν μπορεί να είναι άλλο απ’ εκείνο της ποιότητας. Διότι στο ανταγωνιστικό περιβάλλον στο οποίο είναι υποχρεωμένη να κινηθεί η διά βίου μάθηση στα χρόνια που έρχονται, μόνο ό,τι έχει ποιότητα θα μπορέσει να επιζήσει.


Πολλοί θεωρούν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ως το μέσο ώστε τα ΑΕΙ να προσελκύσουν ξένους φοιτητές. Ενδεικτικά, το οικονομικό πανεπιστήμιο στο Εσκισεχίρ της Τουρκίας έχει αποκτήσει τα τελευταία χρόνια περίπου ένα εκατομμύριο φοιτητές σε διάφορες χώρες. Και αυτό διότι οργανώνει εξ αποστάσεως προγράμματα σπουδών. Ποια η άποψή σας για την υιοθέτηση ανάλογου μοντέλου στην Ελλάδα;

Αν δεν ξέρει κανείς τα πραγματικά στοιχεία και τι ακριβώς αντιπροσωπεύουν, δεν μπορεί να εκφράσει έμπειρη γνώμη. Γνωρίζω όμως ότι το συγκεκριμένο πανεπιστήμιο προσφέρει διαδικτυακά μαθήματα τύπου MOOCs, και μάλιστα με την ίδια τεχνολογία (το Open edX) όπως και το Mathesis. Kαι δεδομένου ότι απευθύνεται σ’ ένα τουρκόφωνο κοινό τουλάχιστον δεκαπλάσιο από εκείνο του Mathesis, δεν θα με εξέπληττε καθόλου αν ο αριθμός των εγγραφέντων φοιτητών –μέσα και έξω από την Τουρκία– είναι της τάξεως του ενός εκατομμυρίου. Πόσοι όμως απ’ αυτούς πραγματικά παρακολουθούν και ολοκληρώνουν τα μαθήματα; Διότι αν το ποσοστό είναι όπως στις ΗΠΑ (δηλαδή γύρω στο 3-4%), τότε η εικόνα αλλάζει ριζικά. Πριν απ’ οτιδήποτε άλλο χρειαζόμαστε λοιπόν μια σοβαρή μελέτη του διεθνούς τοπίου στη διαδικτυακή διά βίου μάθηση και μετά να δούμε ποιο είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα ως ελληνικά ΑΕΙ και ποια διακριτή θέση μπορούμε να διεκδικήσουμε μέσα σ’ αυτό. Διότι, για να δανειστώ μια γνωστή φράση: «Χωρίς δεδομένα είσαι ένας ακόμα άνθρωπος με… άποψη».

Πηγή:https://www.economia.gr/gr/journal2/blog/post?journal_blog_category_id=2&journal_blog_post_id=3185&fbclid=IwAR0qwi4hCYoldAZ2hS7QHK62e9sfS3kToOiIWy_a33rMyNB36yT6H_BsO4U