Γιάννης Ηλιόπουλος: Από τα πολλά μοντέλα στην ΜΙΑ ΘΕΩΡΙΑ – Μια μετατροπή φάσης στην αντίληψή μας για τη Θεμελιώδη Φυσική
Η διάλεξη του Iωάννη Ηλιόπουλου με τίτλο «Από τα πολλά μοντέλα στην ΜΙΑ ΘΕΩΡΙΑ – Μια μετατροπή φάσης στην αντίληψή μας για τη Θεμελιώδη Φυσική», που δόθηκε στο πλαίσιο της σειράς Plectics Labs Perspectives In Theoretical Physics.
Feynman και Ηλιόπουλος το 1980 στο Κολυμπάρι
Το έτος 2024 σηματοδοτεί τα πενήντα χρόνια από την επέτειο μιας ‘μετατροπής φάσης’ στην αντίληψή μας για τη Θεμελιώδη Φυσική. Συνέβη στο συνέδριο φυσικής υψηλών ενεργειών που διεξήχθη στο Λονδίνο το 1974. Από τα φαινομενολογικά μοντέλα και τις εξειδικευμένες θεωρίες, καθεμία από τις οποίες εφαρμόζονταν σε ένα περιορισμένο σύνολο πειραματικών δεδομένων, έπρεπε να σκεφτούμε με όρους μιας θεμελιώδους θεωρίας καθολικής εγκυρότητας. Αυτή η επανάσταση είχε ένα θεωρητικό, ή μάλλον ένα αισθητικό κίνητρο. Ήταν ένας θρίαμβος της αφηρημένης θεωρητικής σκέψης που έφερε τη γεωμετρία στη φυσική. Για τους περισσότερους από φυσικούς αυτή η μετάβαση ήταν μια αποκάλυψη, για κάποιους άλλους ήταν μια οδυνηρή εμπειρία.
Στο βίντεο που ακολουθεί ο Γιάννης Ηλιόπουλος αφηγείται από την προσωπική του σκοπιά ένα μέρος αυτής της ιστορίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην αρχή της ομιλίας του ο Γιάννης Ηλιόπουλος, προτείνει ως ημερομηνία γέννησης της πειραματικής φυσικής των σωματιδίων το 1950, όταν έγινε η ανακάλυψη του ουδέτερου πιονίου. Ήταν το πρώτο ‘στοιχειώδες’ σωματίδιο που ανακαλύφθηκε με έναν επιταχυντή του οποίου η ύπαρξη είχε προβλεφθεί με ένα επιχείρημα που βασιζόταν σε μια εσωτερική συμμετρία. Την πρόβλεψη είχε κάνει ο Nicholas Kemmer το 1938, ένας σπουδαίος φυσικός του οποίου το όνομα δεν αναφέρεται στα βιβλία. Ο Kemmer καθιέρωσε την έννοια μιας νέας «εσωτερικής» ιδιότητας των υποατομικών σωματιδίων, του ισοσπίν. Αυτή η συμμετρία απαιτούσε την ύπαρξη ενός ουδέτερου σωματιδίου-φορέα (του ουδέτερου πιονίου) που δεν υπήρχε στην αρχική θεωρία του Yukawa.
Για την θεωρητική φυσική των στοιχειωδών σωματιδίων προτείνει μία ακριβέστερη ημερομηνία γέννησης, την 2η Ιουνίου του 1947, στο συνέδριο του Shelter Island όπου παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν δυο σημαντικά πειραματικά αποτελέσματα: η μετατόπιση Lamb και η ανώμαλη μαγνητική ροπή του ηλεκτρονίου. Στην βάση αυτών των αποτελεσμάτων, προέκυψαν δύο διαφορετικές εκδοχές επανακανονικοποιημένης κβαντικής ηλεκτροδυναμικής (QED), από τους Schwinger – Tomonaga και τον Feynman …
Το έτος 2024 σηματοδοτεί τα πενήντα χρόνια από την επέτειο μιας ‘μετατροπής φάσης’ στην αντίληψή μας για τη Θεμελιώδη Φυσική. Συνέβη στο συνέδριο φυσικής υψηλών ενεργειών που διεξήχθη στο Λονδίνο το 1974. Από τα φαινομενολογικά μοντέλα και τις εξειδικευμένες θεωρίες, καθεμία από τις οποίες εφαρμόζονταν σε ένα περιορισμένο σύνολο πειραματικών δεδομένων, έπρεπε να σκεφτούμε με όρους μιας θεμελιώδους θεωρίας καθολικής εγκυρότητας. Αυτή η επανάσταση είχε ένα θεωρητικό, ή μάλλον ένα αισθητικό κίνητρο. Ήταν ένας θρίαμβος της αφηρημένης θεωρητικής σκέψης που έφερε τη γεωμετρία στη φυσική. Για τους περισσότερους από φυσικούς αυτή η μετάβαση ήταν μια αποκάλυψη, για κάποιους άλλους ήταν μια οδυνηρή εμπειρία.
Στο βίντεο που ακολουθεί ο Γιάννης Ηλιόπουλος αφηγείται από την προσωπική του σκοπιά ένα μέρος αυτής της ιστορίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην αρχή της ομιλίας του ο Γιάννης Ηλιόπουλος, προτείνει ως ημερομηνία γέννησης της πειραματικής φυσικής των σωματιδίων το 1950, όταν έγινε η ανακάλυψη του ουδέτερου πιονίου. Ήταν το πρώτο ‘στοιχειώδες’ σωματίδιο που ανακαλύφθηκε με έναν επιταχυντή του οποίου η ύπαρξη είχε προβλεφθεί με ένα επιχείρημα που βασιζόταν σε μια εσωτερική συμμετρία. Την πρόβλεψη είχε κάνει ο Nicholas Kemmer το 1938, ένας σπουδαίος φυσικός του οποίου το όνομα δεν αναφέρεται στα βιβλία. Ο Kemmer καθιέρωσε την έννοια μιας νέας «εσωτερικής» ιδιότητας των υποατομικών σωματιδίων, του ισοσπίν. Αυτή η συμμετρία απαιτούσε την ύπαρξη ενός ουδέτερου σωματιδίου-φορέα (του ουδέτερου πιονίου) που δεν υπήρχε στην αρχική θεωρία του Yukawa.
Για την θεωρητική φυσική των στοιχειωδών σωματιδίων προτείνει μία ακριβέστερη ημερομηνία γέννησης, την 2η Ιουνίου του 1947, στο συνέδριο του Shelter Island όπου παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν δυο σημαντικά πειραματικά αποτελέσματα: η μετατόπιση Lamb και η ανώμαλη μαγνητική ροπή του ηλεκτρονίου. Στην βάση αυτών των αποτελεσμάτων, προέκυψαν δύο διαφορετικές εκδοχές επανακανονικοποιημένης κβαντικής ηλεκτροδυναμικής (QED), από τους Schwinger – Tomonaga και τον Feynman …
via JDM
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου