Γιγάντιες κατολισθήσεις πάγου στον δορυφόρο του Κρόνου Ιαπετό

Mystery still surrounds the formation of Iapetus' imposing equatorial ridge

Ασυνήθιστες στο ηλιακό μας σύστημα τεράστιες κατολισθήσεις πάγου, σαν γιγάντιες χιονοστιβάδες που καλύπτουν πολύ μεγάλες αποστάσεις, παρατηρήθηκαν στον δορυφόρο του Κρόνου Ιαπετό. Το φαινόμενο, που φαίνεται πως είναι συχνό στο συγκεκριμένο ουράνιο σώμα, εξελίσσεται με μεγαλύτερη ταχύτητα και σε μεγαλύτερο εύρος από αυτό που προβλέπουν τα γεωλογικά μοντέλα των επιστημόνων, οι οποίοι προβληματίζονται για την ερμηνεία του.

Ο παγωμένος Ιαπετός έχει τις περισσότερες γιγάντιες κατολισθήσεις στο ηλιακό μας σύστημα, μετά τον Άρη. Κάτι ανάλογο έχει επίσης, αλλά πιο σπάνια και σε μικρότερη έκταση, παρατηρηθεί στη Γη.

Οι εικόνες από το σκάφος «Κασίνι» δείχνουν ότι το φαινόμενο λαμβάνει χώρα σε μεγάλο βαθμό στον Ιαπετό. Ενώ στη Γη οι κατολισθήσεις συνήθως κινούνται σε οριζόντια διεύθυνση λιγότερο από το διπλάσιο της απόστασης της κάθετης πτώσης τους, στον Ιαπετό μπορούν να ταξιδέψουν οριζόντια επί πολλά χιλιόμετρα, μέχρι και 30 φορές περισσότερο από το ύψος της κάθετης πτώσης τους, κινούμενες σαν ύλη υγρής μάλλον παρά στερεής μορφής.

Οι ερευνητές, μ’ επικεφαλής την Κέλσι Σίνγκερ του τμήματος Γεωλογικών και Πλανητικών Επιστημών του πανεπιστημίου Ουάσιγκτον-Σεν Λιούις, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό γεωεπιστημών «Nature Geoscience», σύμφωνα με το BBC, πιστεύουν ότι, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, λόγω της πολύ χαμηλής θερμοκρασίας, αλλάζουν οι ιδιότητες της τριβής και ο πάγος γίνεται πιο γλιστερός, με συνέπεια να συμπεριφέρεται σαν υγρό ή άμμος της παραλίας.

Ο Ιαπετός, που ανακαλύφθηκε το 1671 από τον Τζιοβάνι Κασίνι και μελετήθηκε για πρώτη φορά από το ομώνυμο διαστημόπλοιο το 2004, έχει χαρακτηριστεί ως ο «γιν-γιανγκ» δορυφόρος του Κρόνου, επειδή η μία πλευρά του καλύπτεται από ένα σκούρο υλικό, ενώ η άλλη είναι πολύ πιο φωτεινή. Μια τεράστια κάθετη οροσειρά μυστηριώδους προέλευσης, που φθάνει σε ύψος 20 χιλιομέτρων (πολύ ψηλότερο από το Έβερεστ), κυκλώνει τον ισημερινό του και δίνει στο δορυφόρο την εικόνα ενός γιγάντιου καρυδιού, ενώ η επιφάνειά του φέρει μερικούς τεράστιους κρατήρες πρόσκρουσης βάθους έως 25 χλμ.

Τριάντα τεράστιες παγο-κατολισθήσεις ανιχνεύθηκαν στον Ιαπετό, από τις οποίες 17 στα τοιχώματα κρατήρων και 13 στις πλευρές της πανύψηλης οροσειράς του ισημερινού του. Οι αναλύσεις έδειξαν ότι η τριβή είναι πολύ μικρότερη σε σχέση με τα αντίστοιχα φαινόμενα χιονοστιβάδων στη Γη, με συνέπεια οι κατολισθήσεις πάγου στον Ιαπετό να κινούνται με σημαντικά μεγαλύτερη ταχύτητα.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αν μελετήσουν επισταμένα το φαινόμενο των παρατεταμένων κατολισθήσεων πάγου στον Ιαπετό, θα καταλάβουν καλύτερα γιατί κάτι ανάλογο συμβαίνει καμία φορά και στη Γη.

Πηγή: ΑΜΠΕ
 http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-19011011
 http://www.nature.com/ngeo/journal/vaop/ncurrent/full/ngeo1526.html