Όταν η μέρα κρατάει 24 ώρες και 39 λεπτά

Εκατοντάδες μηχανικοί και επιστήμονες της NASA έχουν αλλάξει τα ημερήσιά τους προγράμματα, προσπαθώντας να προσαρμοστούν στη διάρκεια μιας ημέρας στον Aρη.

Εκατοντάδες μηχανικοί και επιστήμονες της NASA, από τη στιγμή που προσεδαφίστηκε το όχημα Curiosity στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη, έχουν αλλάξει τα ημερήσιά τους προγράμματα, προσπαθώντας να προσαρμοστούν στη διάρκεια μιας ημέρας στον Άρη (οι ημέρες στον Άρη ονομάζονται sol στα αγγλικά), όπου μια περιστροφή του γειτονικού μας πλανήτη διαρκεί 39 λεπτά και 35 δευτερόλεπτα παραπάνω από ότι μια περιστροφή της Γης. Αν και 40 περίπου λεπτά δε φαντάζει πολύς χρόνος, αυτή η διαφορά προστιθέμενη κάθε μέρα, ισοδυναμεί με την εναλλαγή μεσημεριού και μεσονυκτίου, κάθε 18 περίπου μέρες.
Η ιδέα προέκυψε από την εμπειρία με το όχημα Sojourner, το οποίο το 1997 είχε φτάσει στον Άρη για μια αποστολή αρχικής διάρκειας μίας εβδομάδας, προγραμματισμένο να στέλνει δεδομένα στη Γη κάθε μία αρειανή ημέρα. Καθώς τα επόμενα του βήματα θα σχεδιάζονταν με βάση τα δεδομένα αυτά, οι επιστήμονες ήθελαν να τα επεξεργαστούν το ταχύτερο δυνατό, και να στείλουν πίσω τις οδηγίες κι έτσι αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν στο ωράριο μιας ημέρας του Άρη.

Martian season lengths and time as compared to seasons on the Earth

Καθώς όμως οι εβδομάδες περνούσαν και το Sojourner συνέχιζε να λειτουργεί ακάθεκτο ξεπερνώντας τις αρχικές προσδοκίες, άρχισαν να δημιουργούνται και προβλήματα στην ομάδα, που δημιουργήθηκαν από την αστάθεια ύπνου και τη συνεχή εναλλαγή μέρας και νύχτας στο βιολογικό ρολόι των επιστημόνων, με αποτέλεσμα την αύξηση των λαθών, την επιβράδυνση του μεταβολισμού, την αύξηση βάρους κ.ά. Το εργαστήριο JPL της NASA δεν είχε τότε σχεδιάσει κάποια πολιτική για να προστατέψει τους επιστήμονες από αυτή τη συνεχιζόμενη ταλαιπωρία, και κάποιοι έφταναν στο σημείο να εναλλάσσουν συχνά ωράριο μεταξύ γήινης και αρειανής ώρας προσπαθώντας να προσαρμοστούν στους ρυθμούς της καθημερινής ζωής και της δουλειάς, ή να εργάζονται για 18 συνεχόμενες ώρες φτάνοντας στα όρια της αντοχής τους.

The analemma for Mars

Καθώς το Sojourner λειτούργησε τελικά για 3 μήνες, η NASA κάλεσε μια ομάδα ειδικών σε θέματα ύπνου, ώστε να σχεδιάσει καλύτερα μια τέτοια αποστολή στο μέλλον, όπου η επιστήμονες θα ήταν λειτουργικοί την ημέρα και θα ξεκουράζονταν αρκετά το βράδυ. Η ομάδα πρότεινε πως η καλύτερη λύση θα ήταν οι επιστήμονες να μείνουν μόνιμα σε αρειανή ώρα, ώστε να μην μπερδεύουν τον οργανισμό τους. Πρότειναν επίσης να χρησιμοποιήσουν ένα σύστημα με βάρδιες, να μειώσουν τη δοσολογία καφέ, και να γεμίσουν το κέντρο ελέγχου με δυνατά φώτα ώστε να εκκρίνεται μελατονίνη, μια ορμόνη που σχετίζεται με τον ύπνο.

Sample image from the GISS Mars clock, showing the sunlit portion of Mars along with the current time on Mars and Earth.

 Αν και δεν εισακούστηκαν όλες οι προτάσεις της επιτροπής στην περίπτωση του Curiosity (όπως η εγκατάσταση solarium ή η μεταφορά των εργαζομένων με λεωφορεία, ώστε να μην οδηγούν νυσταγμένοι), εγκαταστάθηκαν μεταλλικές κουρτίνες που κρύβουν το φως της γήινης ημέρας όταν στον ’ρη είναι νύχτα, και κρεβάτια για εκείνους τους επιστήμονες και μηχανικούς που βρίσκουν δύσκολη την προσαρμογή σε ωράριο Άρη. Είναι χαρακτηριστικό, ότι πολλές από τις οικογένειες των επιστημόνων, τους ακολουθούν στο αλλόκοτο αυτό πρόγραμμα, παίρνοντας οικογενειακό δείπνο τα ξημερώματα, και κλείνοντας τα τηλέφωνα όταν στον Άρη... όλοι κοιμούνται.

Πηγή: Ναυτεμπορική 
 https://en.wikipedia.org/wiki/Timekeeping_on_Mars
 http://www.giss.nasa.gov/research/briefs/allison_02/