Ευρωπαϊκή επιβράβευση για 3 ερευνητικά προγράμματα

Μέσα στον ορυμαγδό κακών ειδήσεων με τις οποίες βομβαρδιζόμαστε εδώ και πολύ καιρό, η αναγγελία των υποτροφιών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ερευνας (ERC, European Research Council) υπήρξε μια πραγματική ανάσα αισιοδοξίας: τρεις νέοι έλληνες ερευνητές που εργάζονται σε ισάριθμα ερευνητικά ή/και εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας διακρίθηκαν μεταξύ 4.741 υποψηφίων και απέσπασαν χρηματοδότηση για να συνεχίσουν την επιτυχή πορεία τους.
Ετσι, για την επόμενη πενταετία η δρΠαναγιώτα Ποϊράζη, υπεύθυνη του Εργαστηρίου Υπολογιστικής Βιολογίας στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ) της Κρήτης, θα έχει 1,4 εκατ. ευρώ για να διερευνήσει τον ρόλο των δενδριτών στη μνήμη, ο δρ Γιάννης Σμαραγδάκης, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Πληροφορικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, θα έχει κάτι παραπάνω από 1 εκατ. ευρώ για να βελτιώσει τη «λογική» των προγραμμάτων των υπολογιστών και των κινητών τηλεφώνων μας και η δρ Μαρία Φουστέρη, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής στο Κέντρο Βιοϊατρικών Επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμινγκ» θα έχει 1,5 εκατ. ευρώ για να διερευνήσει περαιτέρω τον μηχανισμό που εξασφαλίζει την ομαλή αξιοποίηση του γενετικού υλικού μας. Το «ΒΗΜΑScience» μίλησε με τους φερέλπιδες ερευνητές και σας τους παρουσιάζει.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΠΟΪΡΑΖΗ
Για να θυμόμαστε πώς θυμόμαστε!

Παναγιώτα Ποιραζή

«Πώς ο εγκέφαλός μας δημιουργεί αναμνήσεις;». Αυτό το πρόβλημα που απασχολεί τους επιστήμονες από καταβολής πολιτισμού αποτελεί το ερευνητικό αντικείμενο της δρος Ποϊράζη και των συνεργατών της. Ειδικότερα, η κυπριακής καταγωγής ερευνήτρια, απόφοιτος του Τμήματος Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Κύπρου και με μεταπτυχιακές σπουδές στη βιο-πληροφορική, έχει εστιάσει το ενδιαφέρον της στον ρόλο των δενδριτών, των προεξοχών που εκβάλλουν από κάθε νευρικό κύτταρο και που συμμετέχοντας σε πλήθος συνάψεων παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επικοινωνία των νευρικών κυττάρων.
Η πρωτοτυπία του ερευνητικού προγράμματος της δρος Ποϊράζη έγκειται στο γεγονός ότι σχεδιάζει να επιτεθεί στο πρόβλημα με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών. «Εχοντας αναπτύξει υπολογιστικά μοντέλα που αφορούν τρία επίπεδα πολυπλοκότητας, απομονωμένα νευρικά κύτταρα του ιπποκάμπου, μικρά νευρικά κυκλώματα στον προμετωπιαίο φλοιό και μεγάλα νευρωνικά δίκτυα στην αμυγδαλή, σκοπεύουμε να διερευνήσουμε την επίδραση στη μνήμη και τη μάθηση των μεταβολών που μπορεί να υφίστανται οι δενδρίτες» εξήγησε η δρ Ποϊράζη.
Αυτό που σκοπεύουν να κάνουν οι έλληνες ερευνητές είναι να κόψουν, να κοντύνουν, να μακρύνουν, να ταλαιπωρήσουν με κάθε δυνατό τρόπο τους ψηφιακούς δενδρίτες τους και να δουν τα αποτελέσματα των παρεμβάσεών τους στη δημιουργία αναμνήσεων. Τα αποτελέσματα των πειραματισμών τους θα χρησιμοποιηθούν τόσο στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης όσο και στην ιατρική για την κατανόηση της αιτιολογίας ασθενειών όπως η νόσος Αλτσχάιμερ.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΜΑΡΑΓΔΑΚΗΣ

Γιάννης Σμαραγδάκης

Για πιο λογικούς υπολογιστές Πόσες φορές δεν έχουμε όλοι εκνευριστεί όταν το κινητό μας τηλέφωνο «κολλάει» ακριβώς όταν το χρειαζόμαστε; Ή όταν ο υπολογιστής μας κατεβάζει αυτό που του ζητήσαμε με ταχύτητα «κάρου στην ανηφόρα»; Ε λοιπόν, στόχος του δρος Σμαραγδάκη και των συνεργατών του είναι ο εντοπισμός των αιτίων που κάνουν τα προγράμματα των υπολογιστών δύσχρηστα. Οπως εξήγησε ο κ. Σμαραγδάκης, «αυτό που κάνουμε ονομάζεται ανάλυση προγραμμάτων. Διερευνούμε δηλαδή τα λογικά βήματα των υπολογιστικών προγραμμάτων με στόχο να εντοπίσουμε πιθανά λάθη. Λάθη που αφορούν τη λογική τους. Τέτοιου είδους λάθη έχουν συνέπεια να κρασάρει ένας υπολογιστής, να κολλήσει ένα πρόγραμμα ή να δημιουργηθεί ένα παράθυρο που θα επιτρέψει την εισβολή τρίτων στον υπολογιστή μας».Προφανώς ο εντοπισμός των λογικών λαθών των προγραμμάτων αποτελεί την αφετηρία για τη διόρθωσή τους. Ο λόγος για τον οποίο ο έλληνας ερευνητής επελέγη μεταξύ άλλων δεν ήταν μόνο τα οφέλη που αναμένονται από τις έρευνές του, αλλά και το γεγονός ότι αυτές πραγματοποιούνται με κομψότερα μαθηματικά και επιτυγχάνει περισσότερα και καλύτερα αποτελέσματα σε συντομότερο χρονικό διάστημα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο δρ Σμαραγδάκης, ο οποίος είναι απόφοιτος του Τμήματος Ηλεκτρονικών Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης και επέστρεψε πριν από δύο χρόνια στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο έχοντας διαγράψει μια λαμπρή σταδιοδρομία στις ΗΠΑ, είναι ο τέταρτος ερευνητής του Τμήματος Υπολογιστών που λαμβάνει υποτροφία από το ERC. Κάποιες εστίες αριστείας διατηρούνται άσβηστες, παρά το ζοφερό κλίμα των καιρών!

ΜΑΡΙΑ ΦΟΥΣΤΕΡΗ
Για να μη χανόμαστε στη... μετάφραση

Μαρία Φουστέρη

Φανταστείτε ότι πρέπει να συνεργαστείτε για μια υπόθεση ζωής και θανάτου με κάποιον που δεν μιλά την ίδια γλώσσα με εσάς και πρέπει να του δώσετε σαφείς οδηγίες. Το λιγότερο που μπορείτε να κάνετε είναι να εξασφαλίσετε τον καλύτερο μεταφραστή. Αυτό ακριβώς κάνει και το κύτταρο, το οποίο έχει αναπτύξει μηχανισμούς που εξασφαλίζουν την πιστότητα της έκφρασης των γονιδίων. Μηχανισμούς οι οποίοι ελέγχουν ποιο γονίδιο θα εκφραστεί σε ποιον ιστό και σε ποια χρονική στιγμή, αλλά και μηχανισμούς που εξασφαλίζουν ότι οι κωδικοποιημένες πληροφορίες του DNA θα περάσουν αναλλοίωτες στους κατάλληλους μοριακούς παίκτες. Οπως όμως εξήγησε η δρ Μαρία Φουστέρη, «υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες ο μηχανισμός ελέγχου της γονιδιακής έκφρασης αποδεικνύεται αναποτελεσματικός με δραματικές συνέπειες, όπως η γήρανση σε παιδική ηλικία, η εμφάνιση νευροεκφυλιστικών ασθενειών ή η ανάπτυξη καρκίνου».
Οι επιστήμονες δεν έχουν επαρκείς γνώσεις για τον ζωτικής σημασίας μηχανισμό. Η δρ Φουστέρη και οι συνεργάτες της φιλοδοξούν, αξιοποιώντας τεχνικές και υλικοτεχνική υποδομή η οποία έχει αναπτυχθεί στο Ινστιτούτο Φλέμινγκ, να ρίξουν φως στον μηχανισμό. «Ελπίζουμε να ανακαλύψουμε στοιχεία του μηχανισμού που θα μας επιτρέψουν στο μέλλον να παρέμβουμε θεραπευτικά σε διάφορα σύνδρομα» λέει η ελληνίδα βιολόγος η οποία μετά την αποφοίτησή της από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης συνέχισε τη σταδιοδρομία της στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ολλανδία. Αξίζει να σημειωθεί ότι πρόσφατες έρευνες έδειξαν πως κάποια από αυτά τα σύνδρομα είναι όντως αναστρέψιμα.

Πηγή: Βήμα