Nέο τηλεσκόπιο συλλαμβάνει τη μαύρη τρύπα του Γαλαξία σε φάση παροξυσμού

Ο Τοξότης Α* σε εικόνα του NuSTAR. Δεξιά, η περιοχή της μαύρης τρύπας πριν από την έκλαμψη (πάνω), στη διάρκειά της και μετά τη λήξη της  

Τηλεσκόπιο της NASA που βλέπει στην περιοχή των ακτίνων Χ υψηλής ενέργειας συνέλαβε τη μαύρη τρύπα που κρύβεται στην καρδιά του γαλαξία μας, η οποία έχει συνήθως ιδιαίτερα καλούς τρόπους, να ξεσπάει βίαια και να λάμπει την ώρα που κατάπινε κάποιο σύννεφο αερίου ή αδέσποτο άστρο.
«Ήμασταν τυχεροί που καταγράψαμε ένα ξέσπασμα της μαύρης τρύπας στη διάρκεια των παρατηρήσεών μας» σχολιάζει η Φιόνα Χάρισον, επιστημονική υπεύθυνη του NuSTAR, της «τηλεσκοπικής συστοιχίας πυρηνικής φασματογραφίας».
«Τα δεδομένα αυτά θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τον ευγενικό γίγαντα που βρίσκεται στην καρδιά του Γαλαξία και να εξηγήσουμε γιατί καμιά φορά ξυπνά για μερικές ώρες και μετά επιστρέφει στο λήθαργό της» προσθέτει.
To NuSTAR της NASA είναι το μόνο διαστημικό τηλεσκόπιο που μπορεί να εστιάζει τις «σκληρές» ακτίνες Χ, δηλαδή της ακτίνες Χ υψηλής ενέργειας. Λίγες μέρες μετά την εκτόξευσή τον Ιούλιο, το NuSTAR εστίασε στον Τοξότη Α* (προφέρεται άστρο άλφα του Τοξότη), όπως ονομάζουν οι αστρονόμοι την περιοχή όπου βρίσκεται η μαύρη τρύπα στο κέντρο του Μίλκι Ουέι.

NASA's Nuclear Spectroscopic Telescope Array, or NuSTAR, has captured these first, focused views of the supermassive black hole at the heart of our galaxy in high-energy X-ray light. Image credit: NASA/JPL-Caltech

Προκειμένου να έχουν οι ερευνητές μια πληρέστερη εικόνα, η περιοχή εξεταζόταν την ίδια ώρα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra, το οποίο ακτίνες Χ χαμηλότερης ενέργειας, και το τηλεσκόπιο Keck στη Χαβάη, το οποίο προσέφερε παρατηρήσεις στο φάσμα του υπέρυθρου.
Οι κοσμολόγοι πιστεύουν σήμερα ότι όλοι οι γαλαξίες περιέχουν μια μαύρη τρύπα στο κέντρο τους. Οι μαύρες τρύπες είναι εξορισμού κατάμαυρες, μπορούν ωστόσο να γίνουν αντιληπτές την ώρα που καταπίνουν μεγάλες ποσότητες υλικών. Τα υλικά αυτά παγιδεύονται στο ακραίο βαρυτικό πεδίο της μαύρης τρύπας και αρχίζουν να περιστρέφονται γύρω τις με ταχύτητες που πλησιάζουν την ταχύτητα του φωτός. Σε αυτή τη φάση, φτάνουν σε θερμοκρασίες εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου και εκπέμπουν ακτινοβολία στο φάσμα των ακτίνων Χ.
Οι μαύρες τρύπες που έχουν ανιχνευθεί στα κέντρα άλλων γαλαξιών είναι συχνά δραστήριες σε μόνιμη βάση -σε κάποιες περιπτώσεις τα γαλαξιακά κέντρα γίνονται ορατά ως κβάζαρ, πηγές ακτινοβολίες τόσο ισχυρές ώστε λάμπουν από την άλλη άκρη του Σύμπαντος.
Συγκριτικά, ο Τοξότης Α* είναι μια ασυνήθιστα ήρεμη μαύρη τρύπα -σπάνια εκπέμπει λάμψεις όταν κάποιο υλικό πέφτει μέσα της. Όμως στη φάση παροξυσμού του περασμένου Ιουλίου, το υλικό που εξέπεμψε τις ακτίνες Χ εκτιμάται ότι είχε φτάσει σε θερμοκρασία 100 εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου.
Όπως σχολιάζει ο Τσακ Χέιλι, μέλος της αποστολής NuSTAR, «oι αστρονόμοι υποψιάζονταν εδώ και καιρό ότι το δείπνο της μαύρης τρύπας πρέπει να παράγει άφθονες, σκληρές ακτίνες Χ. Το NuSTAR όμως είναι το μόνο τηλεσκόπιο με αρκετή ευαισθησία ώστε να καταγράφει αυτές τις ακτίνες».

Πηγή: Newsroom ΔΟΛ
 http://www.nasa.gov/mission_pages/nustar/news/nustar20121023.html