H πρώτη γυναίκα στο διάστημα: πρωτοπόρος ή πολιτικό πειραματόζωο;

Το 2013, η 73χρονη πλέον Valentina Tereshkova ήταν μια από τους ανθρώπους που προθυμοποιήθηκαν να λάβουν ένα εισιτήριο προς τον Άρη χωρίς επιστροφή. Για την ακρίβεια, δήλωσε ότι αυτό είναι μέρος της γοητείας.
«Φυσικά, είναι ένα όνειρο να πάω στον Άρη. Θέλω να μάθω αν υπήρξε ποτέ ζωή εκεί ή όχι. Και αν υπήρξε, γιατί εξαφανίστηκε; Τι είδους καταστροφή συνέβη;» Η πρώτη γυναίκα στο διάστημα είναι ένα σεβαστό σύμβολο στη Ρωσία. Από πολλούς θεωρείται ένας θρίαμβος του διαστημικού προγράμματος της χώρας, αλλά συνάδελφοί της ισχυρίζονται ότι ήταν ένα πολιτικό πείραμα που παραλίγο να καταλήξει σε τραγωδία. Η επιλογή της Tereshkova έγινε σίγουρα και λόγω της εμπειρίας της με αλεξίπτωτο. Αυτό όχι μόνο της έδινε προβάδισμα για την εμπειρία στο διάστημα, αλλά ήταν και απαραίτητο για την προσγείωση. Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης έκανε 120 πτώσεις με αλεξίπτωτο. Στο τέλος του 1961, ο Sergei Korolev, ο διευθυντής του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος και οργανωτικό μυαλό των πρώτων θριάμβων της Ρωσίας στο διάστημα, έψαχνε να βρει την επόμενη πρωτιά για τη χώρα για να διατηρήσει το προβάδισμα σε σχέση με την Αμερική. Μια από τις ιδέες του ήταν η πρώτη γυναίκα σε τροχιά.

Μια γυναίκα κοσμοναύτης θα έστελνε το μήνυμα ότι η Σοβιετική Ένωση αντιμετωπίζει τους πολίτες ισότιμα. Μεταξύ των γυναικών που έκαναν αίτηση συμμετοχής ήταν η Valentina Tereshkova, μια εργάτρια κλωστοϋφαντουργίας και ενθουσιώδης αλεξιπτωτίστρια. Εκτός από αυτά τα προσόντα, ήταν και ένθερμη υποστηρίκτρια του κομουνιστικού κόμματος και είχε ξεκινήσει να δουλεύει σε ηλικία 10 ετών, για να υποστηρίξει την χήρα μητέρα της. Με λίγα λόγια ήταν, όπως ο Γιούρι Γκαγκάριν πριν από αυτή, η εικόνα της επιτυχίας στη Σοβιετική Ένωση. Η επιλογή της Tereshkova έγινε σίγουρα και λόγω της εμπειρίας της με αλεξίπτωτο. Αυτό όχι μόνο της έδινε προβάδισμα για την εμπειρία στο διάστημα, αλλά ήταν και απαραίτητο για την προσγείωση. Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης έκανε 120 πτώσεις με αλεξίπτωτο. Η αθέατη ιστορία, σύμφωνα με μια πλευρά, είναι ότι η Tereshkova δεν ήθελε να πάει. Ότι ο φόβος της την έκανε να κάνει εμετό στο διάστημα. Ότι την τελευταία στιγμή πανικοβλήθηκε, και ότι έπρεπε να τη δέσουν στη θέση της ενάντια στη θέληση της. Η ναυτία της είναι κάτι που έχει καταγραφεί επίσημα – πράγματι έκανε εμετό στο διάστημα, και πέρασε τις τρεις μέρες του ταξιδιού όσο πιο ακίνητη γινόταν, αλλά η ναυτία είναι ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο για τους κοσμοναύτες, τόσο ώστε η Nasa έχει αναπτύξει ένα φάρμακο υψηλής τεχνολογίας για να αντιμετωπιστεί, ενώ η «υστερία» είναι ένα χαρακτηρισμός που αποδίδεται σχεδόν αποκλειστικά στις γυναίκες. Η Tereshkova όμως έλυσε, σύμφωνα με κάποιες πηγές που δεν έχουν επιβεβαιωθεί από τα επίσημα κανάλια, το πρώτο μεγάλο πρόβλημα που παρουσιάστηκε στο διάστημα. Λόγω ενός λάθους στον υπολογισμό του αλγόριθμου στον αυτόματο πιλότο, το σκάφος άρχισε να απομακρύνεται από τη γη, και η Tereshkova αντιμετώπισε το ενδεχόμενο να εξαφανιστεί για πάντα στο διάστημα. Κανείς δε μπορεί να πει με σιγουριά αν αυτό συνέβη, και αν συνέβη, με ποιο τρόπο αντιμετωπίστηκε.

 Κάποιες πηγές αναφέρουν ότι ο διευθυντής του προγράμματος μαζί με τον Γκαγκάριν έκαναν βιαστικά νέους υπολογισμούς που διόρθωσαν την πορεία του σκάφους. Κατά άλλους η ίδια η Tereshkova αντιμετώπισε το πρόβλημα με επιτυχία. Λόγω ενός ακόμα λάθους η επικοινωνία με τη γη διακόπηκε κατά την επιστροφή στη γη και η Tereshkova προσγειώθηκε σε διαφορετικό σημείο από το προβλεπόμενο. Η ομάδα παρακολούθησης στη γη ισχυρίστηκε ότι δεν υπήρξε λάθος, αλλά ότι η ίδια σταμάτησε την επικοινωνία. H Tereshkova προσγειώθηκε στην περιοχή στην οποία σήμερα βρίσκονται τα σύνορα Καζακστάν-Μογγολίας-Κίνας. Χωρικοί της περιοχής την βοήθησαν να βγάλει τη στολή της και την κάλεσαν σπίτι τους για φαγητό, αυτή δέχτηκε, και αργότερα δέχτηκε επίπληξη επειδή παράκουσε τους κανόνες και δεν υποβλήθηκε πρώτα στα υποχρεωτικά ιατρικά τεστ. Η αθέατη ιστορία, σύμφωνα με μια πλευρά, είναι ότι η Tereshkova δεν ήθελε να πάει. Ότι ο φόβος της την έκανε να κάνει εμετό στο διάστημα. Ότι την τελευταία στιγμή πανικοβλήθηκε, και ότι έπρεπε να τη δέσουν στη θέση της ενάντια στη θέληση της. Κάποια μέλη άλλων αποστολών στο διάστημα έχουν γράψει στα απομνημονεύματα τους ότι τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν στην πτήση της ήταν δικιά της ευθύνη, αλλά η φήμη ότι πήγε στην αποστολή παρά τη θέληση της είναι μάλλον ανυπόστατη. Αν είχε αλλάξει γνώμη την τελευταία στιγμή κάποια άλλη υποψήφια από τις τέσσερις γυναίκες που είχαν λάβει την εφτάμηνη εκπαίδευση θα μπορούσε να την είχε αντικαταστήσει. Συνολικά, πέρασε 71 ώρες σε τροχιά – περισσότερο από όλους τους Αμερικανούς κοσμοναύτες της εποχής. Πριν επιστρέψει στη γη, είχε κάνει πλήρη περιστροφή 48 φορές. Μετά από αυτή την αποστολή το σοβιετικό πρόγραμμα ακύρωσε όλα τα μελλοντικά σχέδια για γυναίκες στο διάστημα και η Tereshkova παρέμεινε η πρώτη γυναίκα για δύο δεκαετίες. Το 1982 η Ρωσία έστειλε τη δεύτερη γυναίκα, τη Svetlana Savitskaya, και την επόμενη χρονιά η Αμερική έστειλε την Sally Ride. Από τότε 48 γυναίκες έχουν πάει στο διάστημα με αμερικανικές αποστολές, και μόνο μια με τη Ρωσία: η Yelena V. Kondakova, το 1994. Η Tereshkova συνέχισε να εργάζεται για το σοβιετικό διαστημικό πρόγραμμα και πήρε διδακτορικό δίπλωμα, έλαβε τον τίτλο «ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης», το βραβείο Λένιν και το χρυσό μετάλλιο ειρήνης από τα Ηνωμένα Έθνη. Η αποστολή της μπορεί να είχε πολιτικά κίνητρα, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και τα κίνητρα για τους άντρες κοσμοναύτες ήταν επίσης πολιτικά.

 Πηγή: www.lifo.gr