Όταν οι δάσκαλοι έχουν προαποφασίσει για τους «καλούς μαθητές»

Όταν ξεκινάει μια καινούρια ακαδημαϊκή χρονιά μου έρχεται στο μυαλό μια θεωρία. Δεν είναι ιδιαίτερα περίπλοκη απλά είναι σημαντική και προσπαθώ να την έχω πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μου. Καθώς μπαίνουν τα παιδάκια στην τάξη καλώς ή κακώς δημιουργείς για το καθένα μια εντύπωση.
Αυτός είναι ο ζωηρός, ο καλός, ο ευγενικός, η όμορφη, ο αργός, ο δύσκολος. Άθελά σου, δίνεις σε κάθε παιδί μια μικρή ταμπέλα που τον ακολουθεί κολλημένη πάνω του όλη την χρονιά και καθορίζει τις επιδόσεις του. Η πρόοδος που σημειώνει το κάθε παιδί επηρεάζεται άμεσα από τις προσδοκίες του δασκάλου.
Μιλάμε για τη θεωρία της «αυτοεκπληρούμενης προφητείας». Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία ως όρος πρωτοεμφανίστηκε το 1948 από τον Μerton. Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της θεωρίας είναι πως αντιλαμβανόμαστε μία κατάσταση, τι χαρακτηριστικά πιστεύουμε εμείς ότι έχει και όχι πώς πραγματικά είναι μία κατάσταση, δηλαδή τα αντικειμενικά της γνωρίσματα. Η άποψη, η γνώμη που έχουμε για μία κατάσταση, αυτό που πιστεύουμε ότι είναι και όχι αυτό που πραγματικά είναι καθορίζει τη συμπεριφορά μας. Το πώς εκτιμούμε ένα γεγονός καθορίζει τη συμπεριφορά μας και όχι τι πραγματικά συμβαίνει με το γεγονός αυτό. Π.χ. έχουμε την αίσθηση ότι ένας γνωστός μάς αντιπαθεί, αυτή η εκτίμηση που κάνουμε καθορίζει και τη στάση μας απέναντί του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο άνθρωπος αυτός όντως μας αντιπαθεί (Myers, 2002).
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της αυτοεκπληρούμενης προφητείας είναι και τι προσδοκίες έχουμε ή προβλέψεις κάνουμε για κάποιον άλλον. Πώς δηλαδή πιστεύουμε εμείς ότι ο άλλος θα συμπεριφερθεί, πώς θα ανταποκριθεί σε ένα γεγονός.
Για την εφαρμογή της αυτοεκπληρούμενης προφητείας έχουν γίνει πολλά πειράματα σε σχολεία. Η πιο γνωστή μελέτη είναι δύο καθηγητών του Ηarvard, των Rosenthal και Jacobson. Σε ένα Δημοτικό σχολείο μοίρασαν ένα τεστ νοημοσύνης. Στους δασκάλους του σχολείου παραπλανητικά είπαν ότι αυτή η ομάδα των παιδιών έχει υψηλό δείκτη νοημοσύνης και αυτή η ομάδα των παιδιών έχει χαμηλό δείκτη νοημοσύνης. Το αποτέλεσμα ήταν στο τέλος της χρονιάς τα παιδιά που θεωρούνταν… πιο έξυπνα να έχουν καλύτερες επιδόσεις στα μαθήματα από αυτά τα παιδιά που θεωρούνταν… λιγότερο έξυπνα. Οι ίδιοι οι δάσκαλοι επηρεάστηκαν και επηρέασαν, ενώ πίστεψαν ότι κάποια παιδιά αποδίδουν καλύτερα, κάποια παιδιά είναι καλύτεροι μαθητές και έτσι τους αντιμετώπισαν. Οι αποδόσεις των μαθητών επιβεβαίωσαν την προφητεία, αφού και οι ίδιοι οι δάσκαλοι ασυνείδητα συμπεριφέρονταν διαφορετικά στις δύο ομάδες (Myers, 2002).
Μέσα στην τάξη, ο δάσκαλος πολλές φορές κατηγοριοποιεί τους μαθητές- ικανός, πολύ ικανός, λιγότερο ικανός κλπ. Αυτή η κατηγοριοποίηση φαίνεται από τη συμπεριφορά του δασκάλου και ο μαθητής εισπράττει τις προσδοκίες του δασκάλου. Ο πιο συναισθηματικός μαθητής, αυτός που είναι πιο ευάλωτος, αφομοιώνει τις προβλέψεις του δασκάλου και ανταποκρίνεται σε αυτό. Έτσι η προφητεία του δασκάλου εκπληρώνεται (Myers, 2002). Σύμφωνα με έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι οι δάσκαλοι, κοιτάζουν, χαμογελούν και κουνούν καταφατικά το κεφάλι τους στους μαθητές που θεωρούν πιο ικανούς. Μπορεί επίσης να διδάσκουν περισσότερα, να δίνουν περισσότερο χρόνο απάντησης σε μια ερώτηση και να θέτουν πιο υψηλούς στόχους για τους «πιο προικισμένους μαθητές» (Cooper, 1983).
Ας δώσουμε το χώρο και τον χρόνο σε όλους τους μαθητές μας να ξεδιπλώσουν τις ικανότητές τους και να προοδεύσουν.
Ας ξεκινήσουμε τη νέα χρονιά με τις καλύτερες προσδοκίες. Ας σκεφτούμε ότι όλα τα παιδιά της τάξης μας είναι τα πιο έξυπνα, τα πιο αγαπητά, τα πιο συνεργάσιμα και που ξέρετε μπορεί οι προσδοκίες μας να βγουν αληθινές…

Πηγή: elniplex.com