LIFO: Πώς μια καταπληκτική δασκάλα έφερε το CERN σε ένα δημοτικό σχολείο της Αθήνας

Η εκπαιδευτικός Τίνα Νάντσου και ο Άγγελος Αλεξόπουλος από το Τμήμα Εκπαίδευσης του CERN μιλούν στο LIFO.gr Πηγή: www.lifo.gr

Από τον ΑΡΗ ΔΗΜΟΚΙΔΗ

Ένα ενδιαφέρον και αισιόδοξο μίνι ντοκυμαντέρ έγινε θέμα στην επίσημη σελίδα του CERN παρουσιάζει ένα πρωτότυπο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά δημοτικού που υλοποιήθηκε πρόσφατα από μία δασκάλα της Σχολής Χιλλ σε συνεργασία με την ομάδα εκπαίδευσης του CERN. Η ανέλπιστη συνεργασία του αθηναϊκού σχολείου με το κέντρο ερευνών με έκανε να ξαναψάξω για το CERN και να διαβάσω, εν συντομία την ιστορία του.
To CERN διατηρώντας τη σύντμηση (ακρωνύμιο) της αρχικής ονομασίας του Conseil Européenne pour la Recherche Nucléaire, είναι το μεγαλύτερο σε έκταση (πειραματικό) κέντρο πυρηνικών ερευνών και ειδικότερα επί της σωματιδιακής φυσικής στον κόσμο. Βρίσκεται δυτικά της Γενεύης, στα σύνορα Ελβετίας και Γαλλίας. Ιδρύθηκε το 1954 από δώδεκα ευρωπαϊκές χώρες και σήμερα αριθμεί 20 κράτη-μέλη*, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, η οποία είναι και ιδρυτικό μέλος. Η κύρια λειτουργία του αφορά την παροχή επιταχυντών σωματιδίων και άλλων υλικοτεχνικών υποδομών που χρειάζονται για την πειραματική έρευνα στο πεδίο της φυσικής υψηλών ενεργειών. Στο CERN λειτουργούν επομένως πολλοί επιταχυντές, ένας εκ των οποίων είναι ο LHC (Μέγας Επιταχυντής Αδρονίων), ο οποίος αναπτύσσεται σε υπόγεια κυκλική σήραγγα περιφέρειας 27 χιλιομέτρων που επιτρέπει στα πρωτόνια να επιταχύνονται σε πολύ υψηλές ενέργειες.

 Γράφει στη σελίδα του το CERN: 

 Η Τίνα Νάντσου είναι δασκάλα δημοτικού στη Σχολή Χιλλ της Αθήνας, και πριν από ένα χρόνο περίπου ξεκίνησε ένα πρόγραμμα με τίτλο «Παίζοντας με τα Πρωτόνια». Και το έκανε, σε συνεργασία με το CERΝ, με στόχο να εμφυσήσει στους μαθητές της το ενδιαφέρον και τον ενθουσιασμό για τη φυσική των σωματιδίων.

Μαζί έφτιαξαν το παρακάτω βίντεο (σκην. Στέλλα Τσικρικά) που καταγράφει την πρόοδο του προγράμματος από τη γέννησή του στην τάξη της κυρίας Νάντσου μέχρι και την επίσκεψη 12 τυχερών μαθητών στο CERN. 

                   

 Σύμφωνα με την παραδοσιακή ελληνική διδακτέα ύλη, οι μαθητές αρχίζουν να μαθαίνουν τις βασικές δομές της φυσικής σε ηλικία 11 ετών. Η Σχολή Χιλλ, όμως, φέρνει τους μαθητές της σε επαφή με την κατανόηση του φυσικού κόσμου ήδη από τα 7 τους χρόνια μέσα από δημιουργικά πειράματα. Όταν η κυρία Νάντσου παρακολούθησε ένα σεμινάριο με τίτλο «Physics Teacher's Programme at CERN» τον Αύγουστο του 2013, αποφάσισε να δημιουργήσει μία ομάδα, σε συνεργασία με τον Άγγελο Αλεξόπουλο, των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του CERN, με σκοπό να εμπνεύσει τους νεότερους μαθητές να ενδιαφερθούν για τη φυσική των σωματιδίων και για το ινστιτούτο CERN εν γένει.


Πώς γεννήθηκε η ιδέα;

 Άγγελος Αλεξόπουλος: Είχα την ευκαιρία να γνωρίσω την Τίνα τον Αύγουστο του 2013 στο CERN. Η Τίνα συμμετείχε τότε στο εθνικό πρόγραμμα του CERN για Έλληνες εκπαιδευτικούς. Κάθε χρόνο, πάνω από 100 Έλληνες εκπαιδευτικοί Φυσικής και συγγενών γνωστικών αντικειμένων επισκέπτονται το CERN για μία περίπου εβδομάδα. Απώτερος στόχος του προγράμματος είναι οι εκπαιδευτικοί στη συνέχεια, όταν επιστρέφουν στην Ελλάδα, να παρακινούν τους μαθητές τους να αγκαλιάσουν την επιστημονική σκέψη συνολικά, ως συνειδητή στάση. Να πω ότι η πρόθεσή μας δεν είναι να δείξουμε στους εκπαιδευτικούς πώς να διδάξουν τους μαθητές τους αλλά να τους υποστηρίξουμε, να τους εμψυχώσουμε, να μάθουμε από αυτούς. Και το κυριότερο, να τους ευχαριστήσουμε για το σημαντικότατο έργο που επιτελούν, για την ανεκτίμητη, αναντικατάστατη προσφορά τους στην προετοιμασία σκεπτόμενων, ενεργών πολιτών. Ανεξάρτητα από το τι αποφασίζουν οι μαθητές να σπουδάσουν, θα θέλαμε να μην τελειώνουν το σχολείο επιστημονικά αναλφάβητοι αλλά ικανοί να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις για τη ζωή τους και τη ζωή όλων μας. Η δουλειά μου λοιπόν στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος είναι να βοηθάω τους εκπαιδευτικούς να εξοικειωθούν με αποτελεσματικές μεθόδους και δημιουργικούς τρόπους με τους οποίους μπορούν να μεταφέρουν την επιστήμη, τη σύγχρονη Φυσική, τη σωματιδιακή Φυσική και το CERN στη σχολική τους τάξη - με ακριβώς αυτή τη σειρά. Συνομιλώντας λοιπόν με την Τίνα εκείνο τον Αύγουστο, έμαθα για τους άμεσους και πρωτότυπους τρόπους με τους οποίους μεταφέρει στους μικρούς μαθητές της την αγάπη της για τη Φυσική και την επιστήμη γενικότερα. Η πρόταση της Τίνας να τρέξουμε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τα «εκτάκια» της Σχολής Χιλλ ήταν για μένα μία πρόκληση αφού έως τότε είχα δουλέψει μόνο σε επίπεδο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Όταν επισκέφθηκα για πρώτη φορά το σχολείο τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, ομολογώ πως με κέρδισε αμέσως ο τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδρούσε με τα παιδιά και το όραμά της. Όλα τα παραπάνω με οδήγησαν στην απόφαση να δουλέψουμε μαζί.

Τίνα Νάντσου: Είχα την ευκαιρία να γνωρίσω τον Άγγελο Αλεξόπουλο στο εθνικό πρόγραμμα εκπαίδευσης καθηγητών στο CERN. Εκεί του παρουσίασα τη δουλειά που κάνω στη Σχολή Χιλλ μέσα από το μπλογκ μου, tinanantsou.blogspot.gr (Πειράματα Φυσικής με Απλά Υλικά) και του πρότεινα να γίνει ένα πρόγραμμα για το CERN προσαρμοσμένο στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Στο μάθημα των πειραμάτων, πάντα δουλεύουμε με τα παιδιά μέσα από project και ενώ από το 2007 έχω επιλέξει ένα από αυτά τα project να είναι αφιερωμένο στο CERN, ομολογώ ότι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα σε άμεση συνεργασία με το CERN, θα ήταν για εμένα και τους μαθητές μου μια ανεπανάληπτη εμπειρία και εξαιρετική τιμή. Ο Άγγελος αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή την ιδέα! Μόλις γύρισα στην Αθήνα μελέτησα εντατικά για να στήσω τη δομή του προγράμματος. Κατέβασα όλα τα αρχεία εκλαΐκευσης της σύγχρονης Φυσικής του CERN, υλικό από τη NASA όπως επίσης και από μεγάλα Πανεπιστήμια του εξωτερικού (COURSERA). Παράλληλα ξεκίνησα να δουλεύω με τους μαθητές μου της Έκτης. Ο Άγγελος ήρθε αρκετές φορές στο σχολείο για να παρακολουθήσει τις φάσεις εξέλιξης του προγράμματος μιας και ο συντονισμός γινόταν από κοινού τόσο διαδικτυακά όσο και σε συναντήσεις μας όταν βρισκόταν στην Ελλάδα. Αν και είχε αποφασιστεί από τον Σεπτέμβριο μια μικρή ομάδα παιδιών της Έκτης να επισκεφθεί το CERN, τα παιδιά ενημερώθηκαν τον Νοέμβριο για το ταξίδι, όταν βεβαιωθήκαμε ότι το πρόγραμμα εξελίσσεται σύμφωνα με τον σχεδιασμό μας και ότι θα είχε πράγματι μεγάλη εκπαιδευτική αξία να γίνει το ταξίδι.

Πώς βιώσατε τη διαδικασία;

 Άγγελος Αλεξόπουλος: Από την αρχή του προγράμματος, λειτουργήσαμε ως ομάδα με διακριτούς αλλά αλληλοσυμπληρωματικούς ρόλους. Η Τίνα ανέλαβε το διδακτικό/παιδαγωγικό σκέλος, το οποίο ήταν ομολογουμένως και το πιο δύσκολο. Η δική μου δουλειά αφορούσε κυρίως στην προετοιμασία της τριήμερης επίσκεψης των 12 τυχερών μαθητών στο CERN την ερχόμενη άνοιξη και δευτερευόντως στην υποστήριξη της δουλειάς της Τίνας με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα, τη βοήθησα σχετικά με το εκπαιδευτικό υλικό, πήγαινα όποτε είχα τη δυνατότητα στο σχολείο να συνομιλήσω με όλα τα παιδιά και συμμετείχα σε μία διαδικτυακή επισκέψη στο CERN στην οποία συμμετείχαν οι μαθητές της. Εδώ θα ήθελα να αναφέρω τον σημαντικότατο ρόλο του Προέδρου της Ακαδημίας Αθηνών, διακεκριμένου καθηγητή κ. Δημήτρη Νανόπουλου, ο οποίος επισκέφθηκε το σχολείο στις αρχές της περασμένης άνοιξης για να δει από κοντά τις καταπληκτικές κατασκευές και τα παιχνίδια των μαθητών, να συνομιλήσει μαζί τους και να απαντήσει στις ερωτήσεις τους. Η επίσκεψη των μαθητών στο CERN την τελευταία εβδομάδα του Μαρτίου του 2014 πήγε εξαιρετικά καλά. Να πω ότι αυτό οφείλεται στους Έλληνες – και όχι μόνο – ερευνητές του κέντρου που αφιέρωσαν χρόνο για να ξεναγήσουν τα παιδιά στις πειραματικές εγκαταστάσεις, να φάνε μαζί τους στο εστιατόριο του CERN, να έρθουν με άλλα λόγια κοντά στα παιδιά. Θα ήθελα να τους ευχαριστήσω πολύ γι' αυτό. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω τη διεύθυνση και το προσωπικό της Σχολής Χιλλ για την υποστήριξη και την εμπιστοσύνη τους, δίχως τις οποίες η υλοποίηση του προγράμματος δεν θα ήταν εφικτή.

 Τίνα Νάντσου: Η διαδικασία ήταν συγκλονιστική. Η έρευνα που χρειάστηκε να κάνω για να φτιάξω το πρόγραμμα, οι συναντήσεις μου με τον Άγγελο Αλεξόπουλο, η επαφή μου με πολύ σημαντικούς επιστήμονες με βοήθησε να αλλάξω τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα και αυτό δεν είναι μία υπερβολή. Ποτέ δεν είχα φανταστεί ότι θα μου δινόταν η ευκαιρία να συναντήσω τόσο σημαντικούς επιστήμονες, να συνομιλήσω μαζί τους και να έχω τη χαρά να επισκεφθούν και να συνομιλήσουν με τους μαθητές μου. Ο ενθουσιασμός που βίωνα στη σχολική τάξη κατά τη διάρκεια του προγράμματος, με έκανε να θέλω όλο και πιο πολύ να συνεχίσω την προσπάθεια και να βελτιώσω το project. Τι να πω ότι πέρυσι ζούσα για το πρόγραμμα; Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα είχα την τιμή να έχω στην τάξη μου το ίνδαλμά μου από τα φοιτητικά μου χρόνια, τον κορυφαίο καθηγητή Δημήτρη Νανόπουλο. Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα έχω τη χαρά να ταξιδέψω με τους μαθητές μου στη Γενεύη και να μοιραστώ μαζί τους το πάθος μου για τη σύχρονη Φυσική. Οι εκπαιδευτικοί αξίζει να ακολουθούμε το όνειρό μας μέσα στην τάξη. Δημιουργεί έναν ενθουσιασμό και ξυπνάει το κέφι στους μαθητές μας. Το μυστικό για να αγαπήσουν τα τα παιδιά την επιστήμη και την έρευνα είναι να την αγαπήσουμε πρώτα εμείς!

Πώς είδατε να το βιώνουν τα παιδιά; 

Άγγελος Αλεξόπουλος: Νομίζω πως το ντοκιμαντέρ της Στέλλας Τσικρικά "μιλάει" από μόνο του. Αυτό που εγώ διαπίστωσα, καθώς το πρόγραμμα προχωρούσε, ήταν ο αυξανόμενος ενθουσιασμός των παιδιών να καταλάβουν το τί, το πώς και το γιατί της ερευνητικής προσπάθειας που συντελείται στο CERN. Ίσως ακόμα πιο σημαντικό ήταν το γεγονός ότι προσπαθούσαν να εντάξουν ό,τι μάθαιναν κατά τη διάρκεια του προγράμματος στην καθημερινή τους ζωή, να συνδέσουν π.χ. τη σωματιδιακή Φυσική με τα ενδιαφέροντά τους και να την επικοινωνήσουν στους φίλους τους και την οικογένειά τους. Μακάρι να είχα και εγώ την ίδια ευκαιρία όταν πήγαινα Δημοτικό. Μακάρι να είχα εξοικειωθεί με την επιστήμη από τόσο μικρή ηλικία, με τόσο δημιουργικό τρόπο. Ποιος ξέρει, ίσως να είχα γίνει και εγώ Φυσικός! 

 Τίνα Νάντσου: Στην τάξη γινόταν πάρτι για τον Higgs! Μπορείτε να το φανταστείτε αυτό; Παιδιά Δημοτικού και να οργανώνουν από μόνα τους πάρτι όταν ο Higgs πήρε το Νόμπελ Φυσικής; Νομίζω ότι έχει αποτυπωθεί στον φακό η ενέργεια των παιδιών και το ειλικρινές ενδιαφέρον τους για τη σύγχρονη Φυσική, την επιστημονική έρευνα, το CERN αλλά και το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην επιστήμη. Το κλειδί για να "ξεκλειδώσουν" τα παιδιά ήταν πιστεύω η προσπάθειά μας να μεταφέρουμε τις εξελίξεις στη σύγχρονη Φυσική μέσα από πειράματα, κατασκευές, εφευρέσεις, αυτοσχέδια παιχνίδια, επισκέψεις, συναντήσεις με μεγάλους επιστήμονες. Στο εργαστήριο τα παιδιά ακολούθησαν τη διαδικασία της επιστημονικής μεθοδολογίας: έθεσαν ερωτήματα, έκαναν υποθέσεις, αναζήτησαν πιθανές λύσεις βάσει των συλλογισμών τους, πειραματίστηκαν, αναίρεσαν προηγούμενες ιδέες τους και υιοθέτησαν καινούργιες. Τα παιδιά δε βίωσαν το πρόγραμμα ως μάθημα άλλα σαν ένα παιχνίδι εξερεύνησης, σαν ένα κυνήγι θησαυρού, σαν μία μεγάλη γιορτή! Αισιοδοξώ πως ό,τι κι αν κάνουν αργότερα στη ζωή τους, θα έχουν πάντα τη δυνατότητα, όταν τους χρειάζεται, να αξιοποιούν αυτήν τη μεθοδολογία στη σκέψη τους.

Πηγή: Lifo

http://www.lifo.gr/team/bitsandpieces/54282