Ανορθόδοξη διδασκαλία

Η φυσικός Τίνα Νάντσου και οι μαθητές της Στ' τάξης της Σχολής Χιλλ σε αναμνηστική φωτογραφία στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών CERN στη Γενεύη, όπου ταξίδεψαν το 2014 στο πλαίσιο του προγράμματος «Παίζοντας με τα πρωτόνια».

του Γιώργου Νάστου από την εφημερίδα το Βήμα

Τίνα Νάντσου: Η επίμονη φυσικός

Πριν από περίπου ενάμιση χρόνο, κάποιοι τυχεροί μαθητές της Στ' τάξης της Σχολής Χιλλ ταξίδεψαν ως τη Γενεύη για να επισκεφθούν το CERN, το μεγαλύτερο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών παγκοσμίως. Υπεύθυνη για την πολύτιμη αυτή εμπειρία ήταν η φυσικός Τίνα Νάντσου, εμπνεύστρια του προγράμματος «Παίζοντας με τα πρωτόνια», που σκοπό έχει να εμφυσήσει στους μαθητές της το ενδιαφέρον και τον ενθουσιασμό για τη Φυσική στοιχειωδών σωματιδίων. Στο παρελθόν έγραφε το σενάριο, είχε την επιστημονική επιμέλεια και παρουσίαζε την εκπαιδευτική εκπομπή «Εφευρέτες Αμεσης Δράσης» της ΝΕΤ. Συμμετείχε ως ειδικός εμψυχωτής στο Future Library του Ιδρύματος Νιάρχου.

Πώς γεννήθηκε η ιδέα για την επίσκεψη στο CERN; 

«Το καλοκαίρι του 2013 συμμετείχα στο Εθνικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Καθηγητών στο CERN. Η εμπειρία ήταν μαγευτική. Ως αρχή μου έχω ό,τι με μαγεύει να το μεταφέρω στα παιδιά μου μέσα στην τάξη. Ετσι, γνωρίζοντας τον ερευνητή του CERN Αγγελο Αλεξόπουλο, του παρουσίασα τη δουλειά που κάνω τα τελευταία 20 χρόνια στη Σχολή Χιλλ μέσα από το blog μου,tinanantsou.blogspot.gr (Πειράματα Φυσικής με απλά υλικά).
Αποφασίσαμε λοιπόν με τον Αγγελο Αλεξόπουλο να φτιάξουμε ένα πιλοτικό πρόγραμμα για το CERN προσαρμοσμένο στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Το πρόγραμμα έπρεπε να οργανωθεί από την αρχή, αφού δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο. Ετσι, εργαστήκαμε εντατικά για να στήσουμε τη δομή του προγράμματος. Χρειάστηκε να μελετήσω όλο το υλικό του CERN, της ΝASA και να παρακολουθήσω μαθήματα εκλαΐκευσης της σύγχρονης Φυσικής που οργανώνουν μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Ο Αγγελος Αλεξόπουλος επισκέφθηκε αρκετές φορές το σχολείο για να παρακολουθήσει την πορεία εξέλιξης του προγράμματος, δεδομένου πως και ο συντονισμός γινόταν από κοινού, τόσο διαδικτυακά όσο και σε συναντήσεις μας, όταν βρισκόταν στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, τα παιδιά είχαν τη μοναδική ευκαιρία να συνομιλήσουν με τον κορυφαίο καθηγητή και πρόεδρο της Ακαδημίας Αθηνών κ. Δημήτρη Νανόπουλο, ο οποίος επισκέφθηκε τη Σχολή Χιλλ, είδε από κοντά τις εργασίες των παιδιών και απάντησε στις ερωτήσεις τους».

Ποιες είναι συνήθως οι πρώτες αντιδράσεις των νεαρών μαθητών όταν έρχονται σε επαφή με τη Φυσική; 

Υπάρχουν απορίες που σας έχουν ξαφνιάσει; «Τα παιδιά ενθουσιάζονται με τη Φυσική. Δεν θα ήταν υπερβολή να πω ότι για πολλά παιδιά είναι το αγαπημένο τους μάθημα. Αυτό συμβαίνει επειδή η προσέγγιση γίνεται μέσα από τον δικό τους κόσμο. Πραγματοποιώντας πειράματα με απλά υλικά, παίζοντας μέσα στην τάξη και ερευνώντας, τα παιδιά αρχίζουν να κατανοούν τις βασικές αρχές της Φυσικής και πώς αυτές σχετίζονται με την καθημερινότητά τους. Πολλές ερωτήσεις με ξαφνιάζουν. Από τις πολύ απλές, όπως γιατί ο ουρανός είναι μπλε, μέχρι τις πιο σύνθετες, κοσμολογικές απορίες, όπως αν θα σταματήσει η διαστολή του Σύμπαντος ή τι είναι η σκοτεινή ενέργεια και η σκοτεινή ύλη».

Τι εντυπωσίασε εσάς στο CERN και τι τους μαθητές που συνοδεύατε; 

«Με εντυπωσίασε ότι η Μέκκα της Φυσικής είναι ανοιχτή και προσβάσιμη σε όλους. Αυτό που ένιωσα είναι ότι όλοι μπορούν να συμμετέχουν στην παγκόσμια επιστημονική προσπάθεια για την απάντηση θεμελιωδών ερωτημάτων, όπως από πού προερχόμαστε, από τι αποτελούμαστε και πού πάμε. Τα παιδιά εντυπωσιάστηκαν από τα τεράστια μεγέθη του πειράματος, από την τεχνολογία που απαιτείται για το πείραμα και την καθημερινή επαφή τους με τα πιο λαμπρά μυαλά της ανθρωπότητας. Ακόμη, το γεγονός ότι βρέθηκαν σε έναν ερευνητικό χώρο όπου "γεννιέται" γνώση τούς δίνει τη δυνατότητα να αντιληφθούν ότι όλα μπορούν να αμφισβητηθούν και να δομηθούν ξανά».

Μπορεί το μεράκι ενός εκπαιδευτικού να αναπληρώσει τα κενά (αν θεωρήσουμε ότι υπάρχουν) του ελληνικού συστήματος διδασκαλίας; 

«Νομίζω ότι μπορεί εν μέρει να αναπληρώσει τα κενά. Υπάρχει εξαιρετικό υλικό στο Διαδίκτυο ελεύθερα προσβάσιμο από όλους. Προτάσεις διδασκαλίας που απαιτούν ελάχιστα υλικά μέσα και που, πιστέψτε με, μπορούν να αλλάξουν εντελώς το μάθημα μέσα στην τάξη. Τα μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού όπως και τα μουσεία παρέχουν ιδέες για όλους, καθώς και εκπαιδευτικές προτάσεις που μπορούν να προσαρμοστούν στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ενδεικτικά αναφέρω αγαπημένες σελίδες που επισκέπτομαι συχνά: edutopia.org και exploratorium.edu. Το πρόγραμμα "Παίζοντας με τα πρωτόνια" του CERN και της Σχολής Χιλλ αποτελεί ένα καλό παράδειγμα εκπαιδευτικής πρακτικής και έχει εμπνεύσει εκπαιδευτικούς τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Στόχος μας είναι να αγκαλιαστεί από φορείς που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν το πρόγραμμα για να φτάσει σε όλα τα σχολεία της Ελλάδας».

Περισσότερα για το πρόγραμμα «Παίζοντας με τα πρωτόνια»: home.web.cern.ch
http://home.web.cern.ch/students-educators/updates/2014/12/cern-inspires-primary-school-students-play-protons
http://home.web.cern.ch/students-educators/updates/2014/04/playing-protons-primary