Η θεά των μικρών θριάμβων
Η προσωπικότητά του βρίσκεται στο επίκεντρο της ιστορίας που αφηγείται η σύντροφος της ζωής του, Αντέλ. Είναι η γυναίκα, κάποτε ταπεινή χορεύτρια σε καμπαρέ της Βιέννης, που έγινε ο φύλακας άγγελος του. Στάθηκε στο πλευρό του, προσπαθώντας με κάθε τρόπο να διατηρήσει την εύθραυστη ψυχική του ισορροπία μέχρι τον θάνατό του το 1978. Ο Γκέντελ απεβίωσε στο νοσοκομείο από ασιτία, αρνούμενος την τροφή, υποκύπτοντας στις σκοτεινές υποψίες ότι προσπαθούσαν να τον δηλητηριάσουν. Όταν πέθανε ζύγιζε περίπου 30 κιλά.
Να υπενθυμίσουμε ότι ο Γκέντελ υπήρξε μια μοναδική περίπτωση επιστήμονα με τεράστια επιρροή στην επιστημονική και φιλοσοφική σκέψη του 20ου αιώνα. Είναι γνωστός, κυρίως, από το Θεώρημα της Μη Πληρότητας, το οποίο συντάραξε τον επιστημονικό κόσμο όταν εμφανίστηκε, επειδή μοιάζει να αμφισβητεί, με τρόπο αξιοθαύμαστο, την παντοδυναμία του ορθολογισμού και της επιστήμης.
Αν και η προσωπικότητα και η ζωή του Γκέντελ είναι εκείνη που στοιχειώνει την αφήγηση στην ιστορία της Grannec, το βιβλίο, ένα ευφυές μείγμα αληθινών περιστατικών και μυθοπλασίας, ανακινεί μια σειρά ευρύτερων θεμάτων. Η σχέση της επιστήμης με τη ζωή, η αναζήτηση του απόλυτου στην επιστήμη, τα επιτεύγματα και τα δεινά του 20ου αιώνα είναι ορισμένα μόνο από τα ζητήματα που συνδέονται αρμονικά στο βιβλίο με ιστορικά πρόσωπα και συγκεκριμένα γεγονότα – όπως είναι η άνοδος του ναζισμού στην Ευρώπη – καθώς και με ποικίλες ανθρώπινες καταστάσεις, σχετικές με τη φύση της αγάπης, τη μνήμη και την απώλεια.
Η ιστορία του βιβλίου ξεκινά το 1980 στον οίκο ευγηρίας «Πάιν Ραν» στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν η νεαρή αρχειοθέτρια Άννα Ροθ επισκέπτεται τη χήρα του μαθηματικού, επιχειρώντας να εξασφαλίσει το αρχείο του Κουρτ Γκέντελ για λογαριασμό του Ινστιτούτου Προχωρημένων Μελετών του Πρίνστον. Η προσπάθειά της δεν είναι εύκολη. Έχει να αντιμετωπίσει το δύστροπο χαρακτήρα της καταπονημένης από το γήρας Αντέλ η οποία, αρχικά, δεν δείχνει πρόθυμη να παραχωρήσει τα ανυπολόγιστης επιστημονικής αξίας έγγραφα του συζύγου της.
Η σχέση που αναπτύσσεται σταδιακά ανάμεσα στις δύο γυναίκες επιτρέπει στην Αντέλ να αφηγηθεί την περιπετειώδη συμβίωσή της με τον Γκέντελ: το κοινό τους ταξίδι περιλαμβάνει τη διαδρομή από τη Βιέννη της δεκαετίας του ’30 στο μεταπολεμικό Πρίνστον, το πέρασμα από τα γεγονότα της προσάρτησης της Αυστρίας στο Γερμανικό Ράιχ στην εποχή του Μακαρθισμού, από τις απόψεις των διανοουμένων του Κύκλου της Βιέννης στην εμφάνιση των πυρηνικών εξοπλισμών και τις συζητήσεις των Ευρωπαίων επιστημόνων που είχαν βρει καταφύγιο εκείνα τα χρόνια στην Αμερική.
Η Αντέλ, ελεύθερο πνεύμα και φυλακισμένη ταυτόχρονα στον ερμητικό κόσμο του Γκέντελ, σχεδιάζει, χωρίς εκζήτηση, το πορτρέτο του. Η επιλογή της συγγραφέως να παρουσιάσει τον σπουδαίο επιστήμονα μέσα από την οπτική της συντρόφου του μάς επιτρέπει να προσεγγίσουμε με ανθρώπινο τρόπο τον ιδιοφυή Γκέντελ, να παρατηρήσουμε τις αλλόκοτες αλλά και εξαιρετικές πτυχές μιας πολυδιάστατης, σχεδόν υπερβατικής, προσωπικότητας και τις συνέπειες που έχει η συμβίωση μαζί της.
Η συγγραφέας, αν και αξιοποιεί αρκετά περιστατικά από την πραγματική ζωή του Γκέντελ (τις περιπέτειες της υγείας του, τις φοβίες του, τη στενή του σχέση με τον Άλμπερτ Αϊνστάιν και αρκετές αναφορές στο επιστημονικό του έργο), δεν χαρακτηρίζει το βιβλίο της βιογραφία. «Αυτή η ιστορία αποτελεί μια αλήθεια ανάμεσα στις άλλες: ένα υφαντό από αντικειμενικά δεδομένα και υποκειμενικές πιθανότητες», σημειώνει η ίδια. Η πρόθεσή της είναι μάλλον ευρύτερη. Η αντιεπιστημονική και φαινομενικά απλή προσέγγιση της ζωής του Γκέντελ μέσα από την αφήγηση της συντρόφου του ανακινεί, διακριτικά, σοβαρά ζητήματα για τη φύση της επιστήμης, της τρέλας και της λογικής, καθώς και θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με τα ανθρώπινα όρια και το νόημα της ζωής.
Πηγή: Θαλής και Φίλοι του Γ. Καρουζάκη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου