Η επιστήμη είναι σέξι, η επιστήμη είναι ποίηση

Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας (Μ31), 2,5 εκατομμύρια φωτός από τον δικό μας γαλαξία, φωτογραφημένος από τον ερασιτέχνη αστροφωτογράφο Νίκο Μαγκλίνη.

Τ​​ην περασμένη Τρίτη, ο κύριος Γκρι στήθηκε μπροστά στον υπολογιστή για να παρακολουθήσει ζωντανά την ανακοίνωση τη Σουηδικής Ακαδημίας σχετικά με το φετινό Νομπέλ Φυσικής. Οταν άκουσε ότι το βραβείο πήγε στην τριάδα των Ράινερ Βάις, Κιπ Θορν και Μπάρι Μπάρις, οι οποίοι εντόπισαν τα βαρυτικά κύματα που είχε προβλέψει θεωρητικά εκατό χρόνια πριν ο Αϊνστάιν, ο κύριος Γκρι χαμογέλασε.«Για δες», είπε, «οι άνθρωποι αυτοί, συν τον Σκωτσέζο Ρον Ντρέβερ, ο οποίος δεν πρόλαβε να χαρεί διότι πέθανε, συν μια ομάδα περίπου χιλίων συνεργατών, έπιασαν έπειτα από προσπάθειες σαράντα χρόνων την κοσμική ηχώ από μια κολοσσιαία σύγκρουση δύο μαύρων τρυπών που συνέβη εκατομμύρια χρόνια πριν. Ο χώρος καθεαυτόν, το Διάστημα, αυτό που νομίζουμε κενό, απέδειξε ακόμη μία φορά ότι πάλλεται, καμπυλώνεται, τεντώνεται και ζαρώνει – και μαζί με τον χώρο και ο χρόνος. Ιδού μία ακόμη απόδειξη ότι ο κόσμος –The Cosmos– είναι τόσο διαφορετικός από αυτό που υπαγορεύει η καθημερινή, τετριμμένη εμπειρία μας. Εσύ είχες μιλήσει μια φορά στο τηλέφωνο με έναν από τους φετινούς νομπελίστες, τον Κιπ Θορν. Σου είχε πει διάφορα ωραία, αλλά θυμάσαι τι είχα ξεχωρίσει;».

«Η επιστήμη είναι σέξι», μου είχε πει ο Θορν και αυτό είχε ξεχωρίσει ο κύριος Γκρι. Στα δικά μου αυτιά, «σέξι» σημαίνει ότι η επιστήμη, και άρα η φύση, είναι ερεθιστική, διεγερτική διότι τη διακρίνει μια ποίηση. Είναι, ίσως, η ποίηση της συμπαντικής σύνδεσης με τα πράγματα: αυτά που βλέπουμε μα και αυτά που δεν βλέπουμε, αυτά που έχουν χαθεί για πάντα και όλα όσα έρθουν στο μέλλον.
Το 1594, ο Αγγλος σερ Τζον Ντέιβις, σύγχρονος του Σαίξπηρ, έγραψε ένα ποίημα που ονομάτισε «Ορχήστρα». Ο Ντέιβις, παρότι δεν ήταν επιστήμονας, είχε επηρεαστεί βαθιά από τις νέες θεωρίες του Κοπέρνικου. Η Γη είχε πάψει να βρίσκεται στο κέντρο του κόσμου, δραματική υπαρξιακή ανατροπή για την εποχή. Δυσκολεύτηκε πολύ να το χωνέψει αυτό ο Ντέιβις και στην «Ορχήστρα» του παρέμεινε πιστός στο πτολεμαϊκό σύστημα – με μία διαφορά: διαβάζοντας τον Κοπέρνικο, αντιλήφθηκε ο Αγγλος ποιητής ότι τα ουράνια σώματα δεν κάνουν άλλο από το να χορεύουν ρυθμικά στη διακριτική μουσική μιας αόρατης κοσμικής ορχήστρας.
Ενα τέτοιο αδιόρατο, ανεπαίσθητο λίκνισμα δύο μαύρων τρυπών, των πλέον αινιγματικών ουράνιων αντικειμένων, κάπου μακριά, αδιανόητα μακριά, όχι μόνο στον χώρο μα και στον χρόνο, συνέλαβαν σε μορφή κυματισμού οι επιστήμονες που πήραν φέτος το Νομπέλ Φυσικής. Το πιο απίστευτο είναι ότι μια μαύρη τρύπα δεν είναι καν «αντικείμενο». Οπως λέει ο Θορν, «οι μαύρες τρύπες δεν αποτελούνται από ύλη αλλά από στρεβλωμένο χωροχρόνο». Η φράση αυτή θα μπορούσε να είναι στίχος του Ελιοτ, σε μουσική Γκιόργκι Λίγκετι ή Γιάννη Χρήστου.
Ολη αυτή η ανθρώπινη περιπέτεια συμπυκνώνεται όμως σε έναν άλλο στίχο, που γράφηκε το 1855 από τον Ρόμπερτ Μπράουνινγκ: «Ω, μα ο άνθρωπος θα έπρεπε να φτάνει πέρα απ’ όσα μπορεί να αδράξει/ Ή ποιο τότε το νόημα των ουρανών;» (Ah, but a man’s reach should exceed his grasp,/ Or what’s a heaven for? ).

Πηγη: Καθημερινή  του Ηλία Μαγκλίνη