Ερωτευμένο Νομπέλ

Rainer Weiss in his lab in MIT’s Building 20 in the late 1970s, working on radiation detectors called bolometers.

Ο Ράινερ Βάις είναι ένας από τους τρεις φυσικούς που την περασμένη Τρίτη τιμήθηκε με το βραβείο Νομπέλ στη φυσική για την ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων (οι Κιπ Θορν και Μπάρι Μπάρις είναι οι άλλοι δύο). Πρώτος ο Βάις ήταν που μπήκε στην περιπέτεια της συλλογιστικής και κατασκευής των σχετικών ανιχνευτών LIGO.Στο έξοχο χρονικό της «Black Hole Blues And Other Songs From Outer Space» (εκδ. The Bodley Head, 2016, αμετάφραστο στην Ελλάδα - αλλά τι ωραίος τίτλος, ε; «Τα Μπλουζ της Μαύρης Τρύπας και άλλα τραγούδια από το βαθύ διάστημα»), η Τζάνα Λέβιν (Janna Levin), καθηγήτρια φυσικής και αστρονομίας στο Κολέγιο Μπάρναρντ του Πανεπιστημίου Κολούμπια και διευθύντρια του Sciences at Pionee Works που εδρεύει στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης (ίδρυμα που εστιάζει στην πολιτισμική επίδραση της επιστήμης), καταγράφει όλο το inside story και πώς τον Σεπτέμβριο του 2015 εντοπίστηκαν τα πρώτα βαρυτικά κύματα που προήλθαν από τον δαιμονικό χορό και σύγκρουση δύο μαύρων τρυπών (εξ ου και ο εμπνευσμένος τίτλος του βιβλίου της Λέβιν). Η αφήγηση της Λέβιν εκκινεί από τη συνάντησή της με τον Βάις στο ΜΙΤ της Μασαχουσέτης. Αρχική φιλοδοξία του ήταν να γίνει τεχνικός ήχου. Είχε, βλέπετε, μεγαλώσει με τον ήχο συμφωνικής ορχήστρας στο ραδιόφωνο, ενώ εκείνη την εποχή (τέλη της δεκαετίας του ’40) τα βινύλια κλασικής μουσικής «υψηλής πιστότητας» βρίσκονταν στην ακμή τους – αν και κάθε ηχογράφηση συνοδευόταν από έναν συριστικό ήχο. Ο Βάις είχε βάλει στόχο να ξεφορτωθεί αυτό το εκνευριστικό «χιισς»...
Γεννημένος το 1932 στο Βερολίνο, ο Βάις προερχόταν από εύπορη εβραϊκή οικογένεια. Ο πατέρας του, νευρολόγος στο επάγγελμα, ήταν ταραχοποιό στοιχείο και φανατικός κομμουνιστής. Η μητέρα του, πάλι, αρίστευε ως ηθοποιός στο θέατρο. Για λίγο, ο πατέρας του φυλακίστηκε στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης και επί Χίτλερ πήρε την οικογένεια και εγκαταστάθηκε στην Τσεχοσλοβακία. Διέφυγαν και από εκεί για να καταλήξουν στη Νέα Υόρκη, όπου ο πατέρας του εργάστηκε ως ψυχαναλυτής.
«Πήγα στο ΜΙΤ», λέει ο Βάις στη Λέβιν, «για να γίνω μηχανικός. Μεταπήδησα στη φυσική χωρίς να ξέρω γιατί... Οχι, θα σου πω· ήταν πραγματικά βλακώδες. Το Τμήμα Φυσικής απαιτούσε ελάχιστα για να σε δεχθεί κι εγώ δεν είχα καμία ειδίκευση».
Ερωτεύθηκε μια κλασική πιανίστα, παράτησε το ΜΙΤ και την ακολούθησε στο Σικάγο. Χάρη σ’ εκείνη έμαθε πιάνο στα είκοσί του. «Είχα χαζέψει τελείως, τρελά ερωτευμένος (I was totally gaga, crazy in love)». Η κοπέλα τον εγκατέλειψε και αυτός επέστρεψε στο ΜΙΤ. «Τότε άρχισε για μένα η φυσική», λέει στη Λέβιν. Πολλά χρόνια αργότερα, όταν άρχισαν να τον απασχολούν τα βαρυτικά κύματα,σκέφθηκε: «Κοίτα να δεις, οι ανιχνευτές LIGO καλύπτουν την ίδια συχνότητα όπως και το πιάνο».
Από το «χίισς» ενός παθιασμένου νεανικού έρωτα και μιας σονάτας του Μπετόβεν, λοιπόν, στο απόκοσμο «χίισς» που χάραξαν πάνω στον χωρόχρονο δύο μαύρες τρύπες, εκατομμύρια έτη φωτός μακριά.

Πηγή: Καθημερινή  του Ηλία Μαγκλίνη