Δ. Σιμόπουλος: Ενας λαγός στον ουρανό

Ένας από τους γνωστότερους και πιο όμορφους αστερισμούς του Χειμώνα είναι αναμφισβήτητα ο Ωρίωνας, ο περίφημος κυνηγός της αρχαιότητας, ο οποίος αυτή την εποχή εμφανίζεται όλο και πιο νωρίς στον έναστρο ουρανό. Η επιβλητική του παρουσία στον ουρανό τον κάνει εύκολα αναγνωρίσιμο λόγω των ιδιαίτερα λαμπρών κύριων άστρων που σχηματίζουν τον σκελετό του ο οποίος αποτελείται από τέσσερα λαμπρά άστρα που σημαδεύουν τους ώμους και τα γόνατά του και τρία άλλα άστρα τα οποία σημαδεύουν την ζώνη του. Στα πόδια, όμως, του κυνηγού υπάρχει ένας αμυδρός και ξεχασμένος αστερισμός που αντιπροσωπεύει έναν λαγό, πρόκειται για τον αστερισμό τον οποίο οι αρχαίοι αναφέρουν ως Λαγωό ή Λαγώ. Ο συνδυασμός του αρχαίου κυνηγού με τους δύο σκύλους του (τους αστερισμούς του Μεγάλου και του Μικρού Κυνός) έκανε τον Άρατο να αναφέρει ότι ο Μέγας Κύων κυνηγάει τον Λαγό ατέρμονα πάνω στον ουρανό, αν και οι εικόνες που έχουμε δείχνουν τον λαγό να κρύβεται, μάλλον, πίσω από τα πόδια του Ωρίωνα, παρά να τρέχει.Σύμφωνα με τον Ερατοσθένη, πάντως, η εικόνα αυτή του Λαγού τοποθετήθηκε στον ουρανό από τον Ερμή λόγω της ταχύτητας με την οποία έτρεχε, όπως άλλωστε κι ο ίδιος. Μια άλλη ιστορία, όμως, μας λεει ότι κάποιος έφερε στο νησί της Λέρου μια έγκυο λαγήνα η οποία σύντομα πολλαπλασιάστηκε σε τέτοιο βαθμό ώστε το νησί κατακλύστηκε από τους λαγούς. Οι καταστροφές στις διάφορες αγροτικές καλλιέργειες ήταν τόσο μεγάλες ώστε οι κάτοικοι απειλούνταν με πείνα. Αναγκάστηκαν, λοιπόν, να τους εξολοθρέψουν τελείως απελευθερώνοντας έτσι το νησί τους. Εις ανάμνηση του παθήματός τους τοποθέτησαν την εικόνα του Λαγού στον ουρανό για να τους θυμίζει το πάθημά τους, το οποίο δυστυχώς δεν έγινε μάθημα για τους αποίκους της Αυστραλίας οι οποίοι πάνω από 20 αιώνες αργότερα έπαθαν τα ίδια με τους αρχαίους κατοίκους της Λέρου.
Μία άλλη όμορφη ιστορία για τον Λαγό αναφέρει στο βιβλίο του «Η Ιστορία των Αστερισμών» και ο συνάδελφος Χαρίτων Τομπουλίδης: «Ο Βούδας στα πρώτα στάδια της ζωής του ήταν λαγός. Μία φορά που βάδιζε με μία μαϊμού και μία αλεπού, παρουσιάστηκε μπροστά τους ο θεός Ίντρα και τους ζήτησε κατοικία και τροφή. Τα ζώα έφυγαν για να του βρουν τροφή, ο λαγός δεν μπόρεσε να του βρει τίποτε. Τότε για να μη φανεί αφιλόξενος, θυσιάστηκε ο ίδιος, πηδώντας σε μια φωτιά και προσφέροντας τον εαυτό του στον ξένο. Ο θεός συγκινήθηκε για την πράξη του αυτή και του αφιέρωσε ένα μέρος του φεγγαριού, όπου ακόμη και σήμερα βλέπουμε τον Λαγό.»
Στον αστερισμό αυτό δεν βρίσκουμε και πολλά θαυμαστά αντικείμενα, ένα όμως είναι πράγματι ιδιαίτερα εντυπωσιακό, όπως τουλάχιστον το κατέγραψε η φωτογραφική μηχανή του Διαστημικού Τηλεσκόπιου «Χαμπλ». Πρόκειται για το πλανητικό νεφέλωμα IC418 που, λόγω του σχήματός του, ονομάζεται επίσης και «Νεφέλωμα Σπειρογράφος». Βρίσκεται σε απόσταση 2.000 ετών φωτός από τη Γη και αντιπροσωπεύει την εμφάνιση που θα έχει κι ο Ήλιος μας σε μερικά δισεκατομμύρια χρόνια στο μέλλον.
Ένα δεύτερο αρκετά εντυπωσιακό αντικείμενο είναι και το Μ-79 το οποίο ανακαλύφτηκε το 1780 και βρίσκεται σε απόσταση 41.000 ετών φωτός από τη Γη. Πρόκειται για ένα σφαιρωτό σμήνος το οποίο φαίνεται ότι ανήκει στον νάνο γαλαξία του Μεγάλου Κυνός, που όμως βρίσκεται ήδη στα δίχτυα του δικού μας. Είναι, τέλος, ενδιαφέρον να αναφερθεί επίσης ότι το άστρο «ζήτα» του αστερισμού αυτού, το οποίο σήμερα βρίσκεται σε απόσταση 70 ετών φωτός και το φαινόμενο μέγεθός του είναι 3,5, πριν από ένα περίπου εκατομμύρια χρόνια προσπέρασε τη Γη σε απόσταση 5,3 ετών φωτός και επί 130.000 χρόνια ήταν το λαμπρότερο άστρο στον ουρανό της Γης, λαμπρότερο ακόμη κι από τον Σείριο.

Πηγή: Διονύσιος Σιμόπουλος facebook