Δ. Σιμόπουλος: Το άστρο της ημέρας

Το Parker Solar Probe (PSP) θα επισκεφθεί σε μερικές εβδομάδες τον Ηλιο σε απόσταση επτά φορές πλησιέστερα από οποιαδήποτε άλλη διαστημοσυσκευή.

Π​​ριν από 60 χρόνια ένας νεαρός τότε φυσικός ονόματι Γιουτζίν Πάρκερ περιέγραψε σε θεωρητικό επίπεδο την όλη διαδικασία της εκπομπής της ηλιακής ενέργειας στο Διάστημα με τη μορφή του επονομαζόμενου ηλιακού ανέμου φορτισμένων σωματιδίων, του σχηματισμού του ηλιακού μαγνητικού πεδίου και της υπερθέρμανσης του ηλιακού στέμματος, της εξωτερικής δηλαδή ατμόσφαιρας του Ηλιου, που φτάνει τα δύο εκατομμύρια βαθμούς Κελσίου, όταν σε σύγκριση η ηλιακή επιφάνεια δεν υπερβαίνει τους 6.000 βαθμούς.
Οι θεωρητικές αυτές περιγραφές του Πάρκερ έχουν επιβεβαιωθεί έκτοτε από τις παρατηρήσεις επίγειων και διαστημικών παρατηρήσεων, ενώ το Parker Solar Probe (PSP), που θα επισκεφθεί σε μερικές εβδομάδες τον Ηλιο σε απόσταση επτά φορές πλησιέστερα από οποιαδήποτε άλλη διαστημοσυσκευή, θα μελετήσει από πιο κοντά και πιο επισταμένα από ποτέ το ηλιακό στέμμα. Το γεγονός ότι η NASA ονόμασε τη διαστημοσυσκευή πρώτη φορά με το όνομα κάποιου που είναι ακόμη εν ζωή δείχνει πόσο σημαντικά είναι όσα περιέγραψε ο Γιουτζίν Πάρκερ.
Οι έρευνες που θα διεξαγάγει το PSP, στο οποίο συμμετέχει ενεργά κι ο δικός μας Σταμάτης Κριμιζής, θα συμπληρώσουν τις μέχρι τώρα μελέτες που έχουν γίνει για το άστρο της ημέρας και οι οποίες μας έχουν αποκαλύψει ήδη ορισμένα απίστευτα χαρακτηριστικά του Ηλιου. Τα φασματοσκόπια και τα άλλα όργανα των ειδικών διαστημοσυσκευών μελετούν σε καθημερινή βάση τον ηλιακό δίσκο, τις διεργασίες και τις οποιεσδήποτε μεταβολές συμβαίνουν σ’ αυτόν. Οι μετρήσεις αυτές μάς έχουν αυξήσει σημαντικά τις γνώσεις για το πλησιέστερο σ’ εμάς άστρο, αλλά και για όλα τα άλλα άστρα αφού ο Ηλιος μας είναι η καλύτερη πηγή πληροφοριών που έχουμε για τις διεργασίες που συμβαίνουν σ’ αυτά. Για τους αστρονόμους, δηλαδή, ο Ηλιος είναι ένα τεράστιο εργαστήρι που μας βοηθάει στη λεπτομερή μελέτη της δομής και της ενέργειας που εκπέμπουν τα άστρα. Απολαύστε λοιπόν κι εσείς ορισμένα από τα «απίστευτα, κι όμως αληθινά», του άστρου της ημέρας που ακολουθούν.

• Εάν θερμαίναμε το κεφάλι μιας καρφίτσας στη θερμοκρασία που επικρατεί στο εσωτερικό του Ηλιου και την τοποθετούσαμε στην Τρίπολη, θα πέθαιναν όλα τα είδη ζωής σ’ ολόκληρη την Πελοπόννησο.

• Η ενέργεια που εκπέμπει ο Ηλιος σε ένα δευτερόλεπτο θα κάλυπτε όλες τις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης για 13 εκατ. χρόνια.

• Κάθε δευτερόλεπτο που περνάει ο Ηλιος μετατρέπει 4,5 εκατομμύρια τόνους της μάζας του σε ενέργεια.

• Αν υπολογίζαμε με το φτηνότερο τιμολόγιο της ΔΕΗ, η ενέργεια που εκπέμπει ο Ηλιος στο Διάστημα σε ένα δευτερόλεπτο θα είχε αξία ίση με τον προϋπολογισμό της Ελλάδας για 10.000 τρισεκατομμύρια χρόνια.

• Από τη στιγμή που στον πυρήνα του Ηλιου δημιουργείται μια ακτίνα φωτός χρειάζεται 20.000 χρόνια για να φτάσει στην επιφάνειά του.

• Αν σμικρύναμε το ηλιακό μας σύστημα ένα τρισεκατομμύριο φορές, τότε θα είχε το μέγεθος ενός μεγάλου δωματίου.

• Στην ίδια σμίκρυνση ο Ηλιος μας θα είχε το μέγεθος του κεφαλιού μιας καρφίτσας, ενώ το πλησιέστερο σ’ εμάς άστρο (ο Εγγύτατος του Κενταύρου) θα βρισκόταν σε απόσταση 42 χλμ.

• Στην ίδια σμίκρυνση ολόκληρος ο γαλαξίας μας θα είχε διάμετρο ενός εκατομμυρίου χλμ. και θα στολιζόταν με 100 περίπου δισεκατομμύρια άστρα, καθένα με μέσο μέγεθος όσο το κεφάλι μιας καρφίτσας με μέση απόσταση 40 περίπου χλμ. το ένα από το άλλο.

• Εάν το βάρος της Γης ήταν ένα κιλό, τότε ο Ηλιος θα ζύγιζε 330 τόνους.

• Στο εσωτερικό του Ηλιου θα μπορούσαν να χωρέσουν ένα εκατομμύριο πλανήτες σαν τη Γη.

• Ο Ηλιος αποτελείται κυρίως από υδρογόνο (71%) και ήλιο (27%), ενώ όλα τα άλλα χημικά στοιχεία αποτελούν το 2%.

• Για κάθε ένα εκατομμύριο ατόμων υδρογόνου ο Ηλιος περιλαμβάνει 63.000 άτομα ηλίου, 690 άτομα οξυγόνου, 420 άτομα άνθρακα και 267 άτομα διαφόρων άλλων στοιχείων.

• Το κατώτερο στρώμα της ηλιακής ατμόσφαιρας ονομάζεται χρωμόσφαιρα, έχει πάχος 10.000 χλμ. και θερμοκρασία 20.000 βαθμών Κελσίου.

• Η ανώτερη ατμόσφαιρα του Ηλιου, που ονομάζεται στέμμα, έχει θερμοκρασία 300 φορές μεγαλύτερη από τη θερμοκρασία της επιφάνειάς του.

• Ο ηλιακός άνεμος αποτελείται από σωματίδια υψηλής ενέργειας που εκπέμπονται από τον Ηλιο με ταχύτητες που φτάνουν τα 2,5 εκατ. χλμ. την ώρα.

• Οι προεξοχές του Ηλιου εκτινάσσονται με τεράστιες ταχύτητες πάνω από την επιφάνεια και ορισμένες φορές φτάνουν την ταχύτητα των 4 εκατ. χλμ. την ώρα.

• Η πιο έντονη δραστηριότητα του Ηλιου εμφανίζεται με τη μορφή ηλιακών εκλάμψεων. Μια τέτοια έκλαμψη τον Φεβρουάριο του 1956 είχε τόση ένταση, ώστε εάν εμφανιζόταν στη διάρκεια μιας αποστολής του προγράμματος «Απόλλων» στη Σελήνη και οι τρεις αστροναύτες θα πέθαιναν.

* Ο κ. Διονύσης Π. Σιμόπουλος είναι επίτιμος διευθυντής Ευγενιδείου Πλανηταρίου.

Πηγή: Καθημερινή