Στ. Τραχανάς Β. Χαρμανδάρης : Γιατί υπάρχει σύμπαν; Ένα προκλητικό ερώτημα
Εδώ και αιώνες οι αστρονόμοι, αρχικά με τα μάτια τους και στη συνέχεια με τηλεσκόπια, συλλέγουν το αμυδρό φως των άστρων και αποτυπώνουν με συνεχώς μεγαλύτερη ακρίβεια τις θέσεις των ουράνιων αντικειμένων καθώς και την κίνησή τους μέσα στο χρόνο. Επιπλέον, αναλύοντας το φως στα χρώματά του αποκαλύπτουν τη χημική σύσταση των αστεριών και υπολογίζουν τις αποστάσεις τους. Έτσι οι αστρονόμοι γίνονται συγγραφείς ενός κοσμικού ταξιδιού πίσω στο χρόνο, μια που η πεπερασμένη ταχύτητα του φωτός σε συνδυασμό με τις «αστρονομικές αποστάσεις», τους προσφέρει μια στιγμιαία εικόνα του παρελθόντος για καθένα από τα ουράνια αντικείμενα. Η λεπτομερής καταγραφή της πληροφορίας αυτής –αρχικά σε λίθινες πλάκες και παπύρους, ύστερα σε βιβλία και σήμερα πια σε ψηφιακά μέσα– καθώς και η διαφύλαξη και μετάδοσή της στις επόμενες γενιές των επιστημόνων υπήρξε καθοριστικής σημασίας για την πρόοδο της επιστήμης και την κατανόηση του Σύμπαντος.
Δεν έχουν όμως μόνο οι αστρονόμοι και οι παρατηρήσεις τους το προνόμιο να μας ταξιδεύουν πίσω στο χρόνο. Όταν ως αναγνώστες ξεφυλλίζουμε σήμερα ένα βιβλίο, φιλοσοφικό, ιστορικό ή επιστημονικό, εξερευνούμε με οδηγό το πνεύμα του συγγραφέα έναν άλλο κόσμο. Ειδικά εάν το βιβλίο πραγματεύεται ιδέες ή απτά θέματα του παρελθόντος ανακαλύπτουμε πώς χρόνια πριν οι συνάνθρωποί μας αντιμετώπιζαν τις προκλήσεις της καθημερινότητας, διατύπωναν με βάση τα δεδομένα της εποχής επιστημονικές και φιλοσοφικές θεωρίες ή ονειρεύονταν το μέλλον τους. Ένα μέλλον το οποίο εμείς σήμερα έχουμε την τύχη να βιώνουμε και να γινόμαστε έτσι προνομιούχοι κριτές τους.
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, το αρχαιότερο ερευνητικό ίδρυμα της χώρας, σε συνεργασία με τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, έναν εκδοτικό οίκο που συμβάλλει καθοριστικά στην προαγωγή της επιστημονικής σκέψης στο ελληνικό κοινό, ξεκινούν μαζί το 2018 μια σύντομη εξερεύνηση σε τέσσερα θέματα, επιστημονικά και όχι μόνο, που αποτέλεσαν διαχρονικά κομβικά σημεία στην κατανόηση βασικών εννοιών του κόσμου που μας περιβάλλει.
Ως σταθμοί στην πορεία αυτή θα χρησιμοποιηθούν επιλεγμένα βιβλία, ενώ ξεναγοί μας είναι εμπνευσμένοι συγγραφείς και ακαδημαϊκοί. Κάτω από τον καθαρό αττικό ουρανό και την προστασία που προσφέρει ο ηλικίας 110 ετών θόλος του ιστορικού τηλεσκοπίου Δωρίδη, όλοι μαζί μαθίνουμε, συζητάμε και προβληματιζόμαστε.
Γιατί υπάρχει σύμπαν; Ένα προκλητικό ερώτημα
Είκοσι χρόνια πριν, µια οµιλία µε τίτλο «Γιατί υπάρχει σύµπαν;» µάλλον θα παρέπεµπε στο τµήµα θεολογίας παρά στο τµήµα φυσικής ή αστρονοµίας ενός πανεπιστηµίου. Το ότι το ερώτηµα αυτό –όσο προκλητικό κι αν ακούγεται– µπορεί να τίθεται σήµερα ως επιστηµονικό ερώτηµα είναι ίσως η πιο τρανή απόδειξη ότι στην κοσµολογία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη µια επιστηµονική επανάσταση συγκρίσιµης, πιθανόν, σηµασίας µε εκείνη του πρώτου τέταρτου του περασµένου αιώνα. Όταν ανακαλύφθηκε η κβαντοµηχανική και η θεωρία της σχετικότητας και τέθηκαν οι βάσεις όλης της σύγχρονης επιστήµης και τεχνολογίας. Υπάρχουν όµως και ελάσσονα ερωτήµατα που θα συζητηθούν στην οµιλία και θα αποδειχθεί ότι συνδέονται άµεσα µε το κεντρικό της ερώτηµα: Γιατί υπάρχουν ήλιοι; Γιατί υπάρχουν γαλαξίες και έχουν τα µεγέθη που έχουν; Και, τελικά, γιατί υπάρχουµε εµείς; Εκείνο το εξαίσια οργανωµένο κοµµάτι της παγκόσµιας ύλης που µπορεί να στοχάζεται πάνω στον κόσµο και τον εαυτό του; Το να συζητήσουµε αυτά τα ερωτήµατα κάτω από τον ίδιο ανοιχτό ουρανό, του ίδιου ιστορικού τόπου όπου κάποτε γεννήθηκε αυτή η «παράξενη ιδέα» της νοµοκρατούµενης φύσης –προάγγελος της νοµοκρατούµενης κοινωνίας που ήρθε αργότερα– είναι µια ξεχωριστή πρόκληση. Ας την αποδεχτούµε, µε όσο από το βάρος της µπορούµε να σηκώσουµε.
Για να παρακολουθήσετε την ομιλία κάντε κλικ
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου