Η άλλη Γη με τους δίδυμους ήλιους

Ο αμμώδης πλανήτης Τατουίν, στον «Πόλεμο των Αστρων» (1977), βρίσκεται σε ένα διπλό αστρικό σύστημα, δηλαδή περιστρέφεται γύρω από δύο ήλιους. Στο έβδομο κεφάλαιο του βιβλίου «Η Κληρονομιά του Κοπέρνικου», ο Κέιλεμπ Σαρφ αναρωτιέται: Κι αν η Γη είχε και αυτή δύο ήλιους αντί για έναν;

Στο βιβλίο «Η Κληρονομιά του Κοπέρνικου», ο διακεκριμένος αστροφυσικός και συγγραφέας Κέιλεμπ Σαρφ (Caleb Scharf) μας γυρίζει πίσω στον Κοπέρνικο και στη διάσημη πια Αρχή του πως η Γη δεν αποτελεί το κέντρο του σύμπαντος – ανατρεπτική ιδέα στον καιρό της και όχι μόνον στη σφαίρα της αστρονομίας. Για τον Σαρφ, η κοπερνίκεια Αρχή απαιτεί ένα είδος επανεξέτασης, υπό ποια έννοια όμως; Μπορεί η Γη να μην είναι στο κέντρο του κόσμου, είναι όμως μοναδική. Η θέση της, η αστρική της γειτονιά, η ζωή πάνω στον γαλάζιο πλανήτη, όλα έχουν έναν χαρακτήρα μυστηριώδους μοναδικότητας.

Μοναδικές πτυχές
Ανατρέχοντας στις τελευταίες ανακαλύψεις της σύγχρονης αστρονομίας, ο Σαρφ αναδεικνύει πόσες πτυχές της συμπαντικής μας κατοικίας είναι πραγματικά μοναδικές και πώς μπορούν να μας βοηθήσουν να απαντήσουμε στο ερώτημα του αν είμαστε μόνοι μας στο σύμπαν.
Το βιβλίο θα κυκλοφορήσει μεθαύριο Τρίτη στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ροπή, σε μετάφραση των Γρηγόρη Πανουτσόπουλου και Θεμιστοκλή Χαλίκια. Σήμερα η «Κ» προδημοσιεύει ένα απόσπασμα από το έβδομο κεφάλαιο με τίτλο «Κάτι Συμβαίνει Εδώ», στο οποίο ο συγγραφέας αναρωτιέται: Κι αν η Γη είχε δύο ήλιους αντί για έναν;
«Φανταστείτε, αν θέλετε, ότι η Γη είχε σχηματιστεί όχι γύρω από ένα άστρο, αλλά γύρω από δίδυμους ήλιους. Αυτό δεν αποτελεί απλά ένα διασκεδαστικό σενάριο επιστημονικής φαντασίας πλέον. Γνωρίζουμε πως πλανητικά συστήματα τέτοιου είδους υπάρχουν – ζεύγη άστρων που βρίσκονται σε κοντινή τροχιά μεταξύ τους, με πλανήτες να βρίσκονται σε τροχιά γύρω τους. Σ’ ένα μέρος που ονομάστηκε Κέπλερ-47 προς τιμήν του παρατηρητηρίου της NASA που το ανακάλυψε, το ζεύγος άστρων διαγράφει έναν τροχιακό κύκλο ανά 7,5 γήινες ημέρες. Ασφαλείς έξω από αυτό το αστρικό βαλς, τουλάχιστον δύο κόσμοι ακολουθούν βραδύτερα, πιο μεγαλοπρεπή τροχιακά μονοπάτια.
Είναι φυσικά αδύνατον να προβλέψουμε με ακρίβεια το πώς ανθρώπινα όντα σε μια τέτοια συνθήκη θα διαχειρίζονταν αυτό που θα έβλεπαν στους ουρανούς. Ομως με μια μικρή δόση φαντασίας, ορισμένες πιθανότητες έρχονται κατά νου (χάριν ευκολίας, ας υποθέσουμε πως η εναλλακτική αυτή Γη περιστρέφεται πάνω- κάτω όπως η δική μας). Κατά πρώτον, καθώς θα παρατηρούσαν τους δίδυμους ήλιους τους να διασχίζουν τον ουρανό κατά τη διάρκεια της ημέρας για ένα διάστημα μιας βδομάδας περίπου, θα έβλεπαν πως οι δύο εκτυφλωτικοί αυτοί δίσκοι περνούν ο ένας μπροστά από τον άλλο. Αν η γεωμετρία είναι τέλεια ευθυγραμμισμένη, τότε τα δύο άστρα θα δημιουργούσαν εναλλάξ εκλείψεις, το ένα στο άλλο, σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές. Αυτή η άλλη Γη λοιπόν βιώνει νύχτες, μέρες και δύο είδη ημερήσιας έκλειψης, τα οποία συμβαίνουν περιοδικά, και πιο συγκεκριμένα δύο φορές την εβδομάδα.
Πώς θα στοιχειοθετούσαμε τις κοσμολογικές μας σκέψεις αν ζούσαμε σε ένα παρόμοιο σύστημα; Αρχικά, θα υπήρχε ένας μεγάλος αριθμός ιδιαίτερα σημαντικών παραγόντων τους οποίους θα έπρεπε να λάβουμε υπόψη μας. Για παράδειγμα, καθώς η εναλλακτική αυτή Γη περιστρεφόταν γύρω από τους δίδυμους ήλιους της, οι χρονικές στιγμές στις οποίες το ένα άστρο επισκιάζει το άλλο θα μετατοπίζονταν. Η μετατόπιση αυτή θα συνέβαινε κατά τη διάρκεια ενός έτους και αν ο άξονας του πλανήτη είχε κλίση όπως της Γης μας, τότε ο συγχρονισμός των ηλιακών εκλείψεων θα μεταβαλλόταν εμφανώς σε σχέση με κάθε ηλιοστάσιο. Αυτή θα ήταν μια περίπλοκη μεταβολή, η οποία θα απαιτούσε μια σαφή εξήγηση.
Παρ’ όλα αυτά, όσο ξένο κι αν φαίνεται ένα τέτοιο σύστημα, η γεωκεντρική εικόνα (στην οποία ο πλανήτης αυτός θεωρείται πως βρίσκεται στο κέντρο του σύμπαντος) θα μπορούσε και πάλι να δουλέψει. Τα άστρα θα μπορούσαν απλούστατα να μετακινούνται το ένα γύρω από το άλλο, περίπου όπως θα έκαναν σε έναν από τους επίκυκλους της κοσμολογίας του Πτολεμαίου, και το κέντρο του κύκλου αυτού θα μετακινείτο γύρω από τη Γη εκείνη, κατά μήκος ενός ακόμα μεγάλου κύκλου ή έκκεντρου».

Η ανατρεπτική πιθανότητα για ένα δορυφόρο - σπίτι
«Με ορισμένες γεωμετρικές ρυθμίσεις σ’ αυτό το γεωκεντρικό μοντέλο, η πρόβλεψη του πότε οι ήλιοι αυτοί θα επισκιάζουν ο ένας τον άλλο θα μπορούσε να προσαρμοστεί ώστε να μεταβάλλεται όσο χρειάζεται για να ταιριάζει με την εναλλαγή των εποχών. Οπως και στην πραγματική μας Γη, το μεγαλύτερο στοιχείο για μια τυπική ηλιοκεντρική διάταξη (θυμηθείτε τον Αρίσταρχο) μπορεί να προερχόταν από τις κινήσεις άλλων πλανητών στο σύστημα, οι οποίοι κινούνταν μπρoς και πίσω στον ουρανό. Ακόμα και αυτό το σύστημα των δίδυμων ήλιων μπορεί να μην έδινε στους κατοίκους του κάποιο πιο ξεκάθαρο σημάδι σχετικά με τη σπουδαιότητά τους απ’ ό,τι μας δίνει το δικό μας. Κι εκείνοι θα έπρεπε να περιμένουν μέχρι ένας Κοπέρνικος να βάλει τα πράγματα στη θέση τους και να αποκεντροποιήσει το σπίτι τους. Ομως αυτό αποτελεί απλά ένα μόνο παράδειγμα. Αναλογιστείτε ένα διαφορετικό υποθετικό σενάριο.
Μπορούμε να φανταστούμε την πιθανότητα η Γη αυτή να είναι ένας μικρός πλανήτης μέσα σε ένα πυκνά διατεταγμένο σύστημα αποτελούμενο κατά κόρον από πολύ μεγαλύτερους πλανήτες, όπου βραχώδεις και πλούσιοι σε αέρια γίγαντες γεμίζουν τις εσωτερικές τροχιακές ζώνες. Με δεδομένο όσα έχουμε δει από εξωπλανήτες, αυτού του είδους η διάταξη φαίνεται να εμφανίζεται πιο συχνά από τη διάταξη του πραγματικού ηλιακού μας συστήματος. Ας υποθέσουμε ότι το πλούσιο σε πλανήτες αυτό σύστημα περιέχει οκτώ επιπλέον κόσμους πέραν της υποθετικής Γης μας και του Ηλιου. Ολοι οι πλανήτες αυτοί είναι μεγαλύτεροι από τη Γη και ορισμένοι τους έχουν μέγεθος παρόμοιο με του Ποσειδώνα. Ενα μέρος σαν κι αυτό δεν αποτελεί αποκλειστικά και μόνο προϊόν εικασίας. Ορισμένα εξωπλανητικά συστήματα τα οποία ανακαλύφθηκαν πρόσφατα έχουν τέτοιου είδους διατάξεις. Δεν γνωρίζουμε ακόμα αν φιλοξενούν οτιδήποτε αντίστοιχο με τον κόσμο μας, όμως γνωρίζουμε πως κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό. Στο σενάριο αυτό, οι εσωτερικοί αυτοί πλανήτες εμφανίζονται σαν φωτεινά αντικείμενα στον ουρανό, καθώς τον διασχίζουν κάθε νύχτα, κινούμενοι μπρος-πίσω και εμφανιζόμενοι και εξαφανιζόμενοι με το πέρασμα των εβδομάδων και των μηνών. Οι μεγαλύτεροι από αυτούς είναι αρκετά μεγάλοι, ώστε ο μεταβαλλόμενος, σχήματος ημισέληνου, φωτισμός τους από τον Ηλιο να είναι διακριτός με γυμνό μάτι – δεν χρειάζεται να φτιάξει ένας άλλος Γαλιλαίος ένα τηλεσκόπιο για να παρατηρηθεί αυτό το φαινόμενο.
Αντιμέτωποι με όλη αυτή τη μεταβλητότητα, τα υποθετικά ξαδέρφια μας δεν θα σκέφτονταν πως οι πλανητικές κινήσεις αποτελούν απλές ασυνέπειες. Το αντίθετο. Οι κάτοικοι εκείνης της Γης θα αντιλαμβάνονταν σύντομα πως το επίκεντρο της δράσης είναι ο Ηλιος. Αυτό δεν θα μείωνε ούτε ελάχιστα την αίσθηση της ματαιοδοξίας τους. Ξεκίνησαν πεπεισμένοι πως η Γη είναι σημαντική – έτσι κι αλλιώς, είναι προφανές πως κατέχει την καλύτερη θέση για να παρατηρεί τις μεγάλες ωρολογιακές κινήσεις των εσωτερικών, κατώτερων, κόσμων. Ο πολιτισμός τους θα είχε ακόμα λιγοστά στοιχεία για το πόσο μακρινά είναι τα μικρά, ακίνητα άστρα, τα οποία παρατηρούν κάθε βράδυ. Ομως οι φωτεινές αυτές κουκκίδες δεν φαίνεται να παίρνουν ποτέ τη μορφή πλανητικών δίσκων, ως εκ τούτου πρέπει να βρίσκονται πολύ μακριά αν πρόκειται για άλλους κόσμους. Και αν πρόκειται για άλλους κόσμους, τότε είναι προφανές πως τα πλανητικά τους συστήματα δεν μπορούν να ιδωθούν εξαιτίας της μεγάλης απόστασης στην οποία βρίσκονται. Οι ατομιστές και οι πλουραλιστές θα αποτελούσαν το κυρίαρχο ρεύμα στις φυσικές επιστήμες σ’ αυτόν τον κόσμο, με τις θεωρίες τους να υποθέτουν την ύπαρξη μιας πληθώρας άλλων συστημάτων γεμάτων πλανήτες στο σύμπαν. Στο κάτω κάτω, ορισμένες αλήθειες είναι αυταπόδεικτες.
Υπάρχει ακόμα μία πιθανότητα, η οποία θα μπορούσε να ανατρέψει εντελώς τη δική μας πορεία συμπαντικής ανακάλυψης. Τι γίνεται αν φανταστούμε μια Γη, η οποία δεν αποτελούσε ποτέ πραγματικό πλανήτη, αλλά βρισκόταν αντίθετα ένα σκαλί πιο κάτω στην ιεραρχία των κόσμων; Αν ο πλανήτης-σπίτι μας ήταν στην πραγματικότητα ένας δορυφόρος-σπίτι; Είναι απόλυτα εύλογο για έναν γίγαντα αερίων να φιλοξενεί «δορυφόρους-σπίτια» – αρκετά μεγάλους ώστε να μπορούν να διατηρήσουν ατμόσφαιρα και να συμπεριφέρονται κι οι ίδιοι σαν πλανήτες».

Πηγή:http://www.kathimerini.gr/ του Ηλία Μαγκλίνη