Δ. Σιμόπουλος: Υπερβολές

Βρετανοί αστροφυσικοί εκτιμούν ότι ένας γειτονικός γαλαξίας μας, το Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, που «ζυγίζει» όσο 250 δισεκατομμύρια άστρα, έρχεται καταπάνω στον δικό μας Γαλαξία και η σύγκρουση φαίνεται αναπόφευκτη σε περίπου 2,5 δισ. χρόνια. Η ανακοίνωση, δυστυχώς, περιλαμβάνει ορισμένες υπερβολές και ανακρίβειες.

Μερικές φορές, όπως και πολλοί δημοσιογράφοι έτσι και οι επιστήμονες το παρακάνουν σε υπερβολές σε ορισμένες ανακοινώσεις τους για ευνόητους λόγους. Εξαιρετικά διδακτικός στο θέμα των υπερβολών ήταν, για παράδειγμα, ο τίτλος ενός βιβλίου του νομπελίστα φυσικού Λέον Λέντερμαν που εγκαθίδρυσε τον όρο «Σωματίδιο του Θεού» για το σωματίδιο Χιγκς. Eνα άλλο παράδειγμα είχαμε την περασμένη εβδομάδα με την ανακοίνωση μελέτης Βρετανών αστροφυσικών του Ινστιτούτου Υπολογιστικής Κοσμολογίας του Πανεπιστημίου του Ντάραμ, που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society».
Στην ανακοίνωσή τους οι Βρετανοί αστροφυσικοί εκτιμούν ότι ένας γειτονικός γαλαξίας μας, το Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου (ΜΝΜ), που «ζυγίζει» όσο 250 δισεκατομμύρια άστρα, έρχεται καταπάνω στον δικό μας Γαλαξία και η σύγκρουση φαίνεται αναπόφευκτη σε περίπου 2,5 δισεκατομμύρια χρόνια. «Μάλιστα, όπως δείχνουν οι προσομοιώσεις στους υπερυπολογιστές, υπάρχει μια μικρή πιθανότητα (1% ως 3%) μετά τη σύγκρουση αυτή το ηλιακό μας σύστημα να εκτοξευθεί στο Διάστημα έξω από τον Γαλαξία μας, κάτι που θα σημάνει και το τέλος της όποιας ζωής υπάρχει έως τότε πάνω στη Γη».
Η ανακοίνωση, δυστυχώς, περιλαμβάνει ορισμένες υπερβολές και ανακρίβειες που δεν προσφέρουν κάτι ιδιαίτερο στην πληροφόρηση του κοινού. Και πρώτα απ’ όλα το ΜΝΜ, που βρίσκεται σε απόσταση 165.000 ετών φωτός από τη Γη μας, είναι 10 φορές μικρότερο του δικού μας Γαλαξία ο οποίος περιέχει 200 περίπου δισεκατομμύρια άστρα. Επιπλέον, δεν χρειάζεται να περιμένουμε να περάσουν 2,5 δισεκατομμύρια χρόνια για το τέλος της όποιας ζωής στη Γη, γιατί πολύ νωρίτερα ο πλανήτης μας δεν θα διαθέτει πια συνθήκες φιλόξενες για έμβιους οργανισμούς, αφού σε 1,1 δισ. χρόνια από σήμερα, όταν ο Hλιος θα έχει φθάσει να λάμπει με 10% μεγαλύτερη ένταση, θα καταστρέψει σιγά σιγά τη γήινη ατμόσφαιρα. Σε 1,3 δισ. χρόνια όλα τα είδη ευκαρυωτικής ζωής θα έχουν εξαφανιστεί από την επιφάνεια της Γης λόγω της έλλειψης του διοξειδίου του άνθρακα, ενώ 300 εκατομμύρια χρόνια αργότερα θα εξαφανιστούν και όλα τα είδη προκαρυωτικής ζωής.
Το θέμα των γαλαξιακών συγκρούσεων, όμως, είναι όντως γεγονός που παρατηρείται εδώ και δεκαετίες. Σε τέτοιου είδους συγκρούσεις, οι ανακατατάξεις που αντιμετωπίζει η γειτονιά μας είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες. Σε 750 εκατομμύρια χρόνια (πολύ νωρίτερα δηλαδή από τη σύγκρουση με το ΜΝΜ) ένας μικρός νάνος γαλαξίας, που σήμερα βρίσκεται προς την κατεύθυνση του αστερισμού του Τοξότη (ανακαλύφτηκε το 1994), θα συγκρουστεί με τον δικό μας Γαλαξία ο οποίος θα τον αφομοιώσει, όπως έχει κάνει άλλωστε με πολλούς άλλους νάνους γαλαξίες στο παρελθόν. Η σύγκρουση αυτή θα δημιουργήσει δυνάμεις αστρογένεσης των αέριων υλικών του Γαλαξία μας, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν αναμένονται τρομαχτικές ανακατατάξεις στην περιοχή της Γης μας. Το ίδιο άλλωστε θα γίνει και με τη σύγκρουση του ΜΝΜ.
Οι πιθανότητες όμως είναι αρκετά μεγάλες για τον πλανήτη μας να μην επηρεαστεί καθόλου, αφού ο μέσος όρος των αποστάσεων μεταξύ των άστρων είναι 40 περίπου τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα. Φανταστείτε ότι εάν ο Ήλιος είχε το μέγεθος μιας μπάλας πινγκ πονγκ, τότε το πλησιέστερο σ’ εμάς άστρο, ο Εγγύτατος του Κενταύρου, θα είχε το μέγεθος ενός ρεβιθιού σε απόσταση 1.100 χλμ. Ακόμα όμως και με τις πολύ μικρότερες αποστάσεις των άστρων στις κεντρικές περιοχές των γαλαξιών, πάλι η μέση απόσταση των άστρων είναι περίπου 160 δισεκατομμύρια χλμ., σαν να έχουμε δηλαδή μπαλάκια του πινγκ πονγκ σε αποστάσεις 3,2 χλμ. Βλέπετε, οι αποστάσεις μεταξύ των άστρων είναι τεράστιες και δεν είναι δυνατόν να έχουμε μία οποιαδήποτε αστρική σύγκρουση.
Υπάρχει όμως και το ενδεχόμενο για το ηλιακό μας σύστημα να εκσφενδονιστεί πράγματι μακριά από την παρούσα γαλαξιακή τροχιά του, κι έτσι η Γη μας μαζί με τον Hλιο θα ξεκινήσει ένα νέο ταξίδι, σε μια νέα τροχιά, ανάμεσα στα άστρα του νέου γαλαξία. Την εποχή πάντως εκείνη ο Hλιος θα βρίσκεται πια στα τελευταία στάδια της ζωής του. Και οι όποιοι απόγονοι του ανθρώπου θα έχουν επιζήσει θα έχουν μετοικήσει σε κάποιον άλλον πλανήτη κάποιου άλλου από τα δισεκατομμύρια άστρα του νέου γαλαξία.
Θα αναρωτιέστε όμως, αφού όλοι οι γαλαξίες απομακρύνονται ο ένας από τον άλλο λόγω της κοσμικής διαστολής του Σύμπαντος, πώς είναι δυνατόν να έχουμε τέτοιες τιτάνιες συγκρούσεις γαλαξιών στην Τοπική μας Ομάδα; Σ’ αυτή την περίπτωση, οι βαρυτικές δυνάμεις που υφίστανται οι γαλαξίες σε τοπικό επίπεδο υπερισχύουν της κοσμολογικής διαστολής.

* Ο κ. Διονύσης Π. Σιμόπουλος είναι επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου.

Πηγή: Καθημερινή