Δ. Σιμόπουλος :Διαστημικές τραγωδίες

ΔΙΟΝΥΣΗΣ Π. ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ*
Κ​​άθε φορά που φτάνει ο Φεβρουάριος έρχονται πάντα οι ίδιες εκείνες αναμνήσεις για να με στοιχειώσουν με τις θλιβερές επετείους της καταστροφής του «Απόλλων 1» στις 27 Ιανουαρίου 1967 και των διαστημικών λεωφορείων «Τσάλεντζερ» στις 28 Ιανουαρίου 1986 και «Κολούμπια» την 1η Φεβρουαρίου 2003. Κι αυτές, φυσικά, οι καταστροφές δεν είναι οι μοναδικές που οδήγησαν σε πρόωρο θάνατο τους νέους πρωτοπόρους του Διαστήματος των οποίων η μνήμη και η προσφορά, στην προσπάθεια του ανθρώπου να φτάσει στα άστρα, θα μείνουν ανεξίτηλα γραμμένες στην ιστορία των ανθρωπίνων εξερευνήσεων. Γιατί το Διάστημα και τα διαστημικά ταξίδια δεν έχουν γίνει ακόμη θέμα ρουτίνας όσο κι αν εμείς, οι απλοί πολίτες αυτού του πλανήτη, νομίζουμε ότι το Διάστημα κατακτήθηκε εδώ και δεκαετίες. Γιατί στην πραγματικότητα βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή και έχουμε απλώς αρχίσει να κάνουμε τα πρώτα μας βήματα στον απέραντο ωκεανό του Διαστήματος. Σε έναν ωκεανό που είναι «απείρως» μεγαλύτερος από τους ωκεανούς που γνωρίζουμε μέχρι τώρα πάνω στη Γη. Γι’ αυτό, αυτού του είδους οι τραγωδίες θα συμβούν και στο μέλλον, όπως συνέβησαν και στο παρελθόν.
Πάρτε για παράδειγμα το πρώτο μεγάλο δυστύχημα στις αρχές του διαστημικού προγράμματος στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Παρ’ όλες τις ελπίδες και τις προόδους που είχαν επιτευχθεί μέχρι τότε, το πρόγραμμα «Απόλλων» άρχισε κι αυτό με μια τραγωδία. Στις 27 Ιανουαρίου 1967, ένα μήνα πριν από την πρώτη πρoγραμματισμένη του πτήση και ενώ το διαστημόπλοιο βρισκόταν στην διαστημική εξέδρα για μία εικονική εκτόξευση, μια απρόσμενη πυρκαγιά στο εσωτερικό του στοίχισε τη ζωή των αστροναυτών Βέρτζιλ Γκρίσομ, Εντουαρντ Γουάιτ και Ρότζερ Τσάφι, που θα αποτελούσαν το πρώτο του πλήρωμα. Το γεγονός αυτό οδήγησε τη ΝΑSΑ σε αναδιοργάνωση, σε αυστηρότερες προδιαγραφές κατασκευών και καθυστέρηση του όλου χρονοδιαγράμματος πτήσεων για περίπου 20 μήνες μέχρι την 11η Οκτωβρίου του 1968. Μερικούς μήνες αργότερα έγινε και η πρώτη ανθρώπινη βόλτα στο φεγγάρι, στις 20 Ιουλίου 1969, με την επανδρωμένη αποστολή του «Απόλλων 11» πάνω σ’ έναν άλλο κόσμο.
Τρεις μήνες μετά την τραγωδία του «Απόλλων 1» μια άλλη τραγωδία είχε ως θύμα τον Σοβιετικό κοσμοναύτη Βλαντιμίρ Κομάροβ. Το δυστύχημα έγινε στο τέλος μιας επιτυχημένης γενικά δοκιμής του διαστημοπλοίου «Σογιούζ 1» όταν, έπειτα από πτήση περίπου 27 ωρών και 17 συνολικά τροχιές γύρω από τη Γη, το αλεξίπτωτο του διαστημοπλοίου μπερδεύτηκε σε ύψος 7.000 μέτρων, με αποτέλεσμα να χτυπήσει το έδαφος με ταχύτητα 320 χιλιομέτρων την ώρα και να πιάσει φωτιά στις 24 Απριλίου 1967. Τέσσερα χρόνια αργότερα τρεις ακόμη κοσμοναύτες βρήκαν τραγικό θάνατο στο τέλος της αποστολής του «Σογιούζ 11». Οι κοσμοναύτες Γκεόργκι Ντομπροβόλσκι, Βλαντισλάβ Βολκόφ και Βίκτορ Πατσάγιεφ επέστρεφαν στη Γη στις 30 Ιουνίου 1971 έπειτα από μια αποστολή 23 ημερών που ήταν τότε ρεκόρ παραμονής στο Διάστημα. Στην επιστροφή, όμως, κανένας τους δεν φορούσε τη διαστημική του στολή, οπότε μια απρόσμενη διαρροή αέρα από το διαστημόπλοιο είχε ως αποτέλεσμα τον τραγικό θάνατό τους, παρ’ όλο που το διαστημόπλοιο προσεδαφίστηκε ομαλά.
Το επόμενο διαστημικό δυστύχημα συνέβη 15 χρόνια αργότερα, όταν 73 δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευση του διαστημικού λεωφορείου «Τσάλεντζερ», οι επτά επιβαίνοντες σ’ αυτό αστροναύτες βρήκαν τραγικό θάνατο στις 28 Ιανουαρίου 1986. Ενας απλός δακτύλιος, ευτελούς μάλιστα αξίας, ένα απλό εξάρτημα από τα 2,5 εκατομμύρια εξαρτήματα που αποτελούν το διαστημικό λεωφορείο, έγινε αιτία για τον θάνατο των αστροναυτών Φράνσις Σκόμπι, Μάικλ Σμιθ, Τζούντιθ Ρέσνικ, Ελισον Ονιζούκα, Ρόναλντ Μακνέαρ, Γκρέγκορι Τζάρβις, και της δασκάλας Κρίστα Μακόλιφ. Παρ’ όλη την ασφάλεια, αποδοτικότητα, και αποτελεσματικότητα, πράγμα που είχε επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό στη διάρκεια των 113 συνολικά πτήσεων των διαστημικών λεωφορείων, είχαμε κι άλλο ένα τραγικό δυστύχημα.
Στο τελευταίο του ταξίδι το «Κολούμπια» μπήκε στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας με ταχύτητα 24 φορές την ταχύτητα του ήχου και ήταν σαν να χτύπησε έναν «αόρατο» τοίχο, και έτσι η ταχύτητα άρχισε βαθμιαία να μειώνεται. Στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, σε ύψος περίπου 63 χιλιομέτρων πάνω από την περιοχή του Ντάλας στο Τέξας έτρεχε με 20.000 χιλιόμετρα την ώρα. Σε αυτό το σημείο η θερμοκρασία στις άκρες της «κοιλιάς» και των πτερυγίων του διαστημικού λεωφορείου είχε φτάσει τους 1.650 βαθμούς Κελσίου. Απέμεναν 17 μόνο λεπτά για την προσγείωση του «Κολούμπια» όταν ακούστηκαν τα τελευταία ολοκληρωμένα λόγια του κυβερνήτη. Και μετά σιωπή. Την αποφράδα εκείνη ημέρα το «Κολούμπια» πήρε μαζί του στον θάνατο και το 7μελές του πλήρωμα: Ντέιβιντ Μπράουν, Λόρελ Κλαρκ, Μάικλ Αντερσον, Ιλάν Ραμόν, Ρικ Χάσμπαντ, Καλπάνα Τσάουλα και Ουίλιαμ Μακόλ, γιατί μερικά από τα πλακίδια που προστάτευαν το διαστημόπλοιο καταστράφηκαν στη διάρκεια της εκτόξευσής του στις 16 Ιανουαρίου.

* Ο κ. Διονύσης Π. Σιμόπουλος είναι επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου.
πηγή: http://www.kathimerini.gr/1009016/article/epikairothta/episthmh/diasthmikes-tragwdies