Δ. Σιμόπουλος: Από τα Ψηλαλώνια στο Φεγγάρι

[Προδημοσίευση από το Κεφάλαιο 3 του νέου μου βιβλίου “Από τα Ψηλαλώνια στο Φεγγάρι” που θα κυκλοφορήσει στις 30 Μαΐου από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο - Ekdoseis Metaixmio..]

Η αγάπη που έχω για το πάντρεμα Επιστήμης και Τέχνης δεν είναι κάτι το καινούργιο, αλλά ξεκίνησε εδώ και πάνω από μισόν αιώνα, ως έφηβος στην πόλη που μεγάλωσα, στην πόλη που τότε μοσχοβολούσε από τα αρώματα που ανέδιδαν απλόχερα το αγιόκλημα, οι γαζίες και το γιασεμί. Την εποχή εκείνη, στα μέσα της δεκαετίας του 1950, η πρώτη μου επαφή με το Διάστημα έγινε σ’ ένα ημιυπόγειο, στο πάνω μέρος της πλατείας Όλγας. Σ’ εκείνο το μικροσκοπικό χώρο στεγάζονταν η Αμερικανική Βιβλιοθήκη της Πάτρας που περιελάμβανε μια αρκετά εκτεταμένη συλλογή βιβλίων και περιοδικών μεταξύ των οποίων και το περιοδικό Collier’ s. Το συγκεκριμένο μάλιστα περιοδικό, που δυστυχώς χρεοκόπησε γύρω στο 1957, περιελάμβανε εξαιρετικά εκλαϊκευμένα άρθρα των τελευταίων επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων όπως επίσης και μερικά από τα καλύτερα διηγήματα των πιο γνωστών συγγραφέων της αμερικανικής λογοτεχνίας, μεταξύ των οποίων θυμάμαι ότι μου είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση ο Kurt Vonnegut…
Πέρα, όμως, από τα διηγήματα επιστημονικής φαντασίας το περιοδικό «Collier’s», περιελάμβανε επίσης και ορισμένα εξαιρετικά εκλαϊκευτικά άρθρα των τελευταίων επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων. Αλλά εκείνο που κίνησε το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στα παιδικά μου μάτια ήταν μία σειρά άρθρων που βρήκα στους παλαιότερους τόμους του περιοδικού σχετικά με την εξερεύνηση του Διαστήματος. Την εποχή εκείνη, σ’ έναν χώρο και χρόνο που ακόμη και τα αεροπορικά ταξίδια μας φαίνονταν επιστημονική φαντασία, η σειρά εκείνη των άρθρων περιέγραφε με έγχρωμες εικονογραφημένες λεπτομέρειες τα βήματα που θα έπρεπε να ακολουθήσει ο άνθρωπος για τη μετοίκησή του στο Διάστημα.
Πολλά χρόνια αργότερα έμαθα ότι το σπέρμα εκείνης της σειράς είχε μπει σ’ ένα Συμπόσιο για τα Διαστημικά ταξίδια που είχε γίνει στο Πλανητάριο Χέιντεν της Νέας Υόρκης, τον Οκτώβριο του 1951. Το Συμπόσιο εκείνο οδήγησε τους εκδότες του περιοδικού να συγκεντρώσουν μια σπουδαία ομάδα ειδικών, οι οποίοι χρησίμευσαν ως συγγραφείς και καθοδηγητές της σειράς, ανάμεσα στους οποίους ξεχώριζαν τα ονόματα των πρωτοπόρων της πυραυλικής Werner von Braun και Willy Ley, και των καθηγητών αστρονομίας Fred Whipple από το Χάρβαρντ και Joseph Kaplan από το UCLA.
Παρ’ όλα αυτά, την εποχή εκείνη δεν ήταν τα κείμενα που μου διέγειραν τη φαντασία τόσο, όσο οι καταπληκτικές, ακόμη και σήμερα, ζωγραφικές απεικονίσεις που πλαισίωναν τις επιστημονικές και τεχνολογικές προβλέψεις των αρθρογράφων και οι οποίες είχαν φιλοτεχνηθεί ως επί το πλείστον από τον πρωτοπόρο Διαστημικό καλλιτέχνη Chesley Bonestell. Στις απεικονίσεις εκείνες αποτυπώνονταν με κάθε λεπτομέρεια οι πύραυλοι που θα οδηγούσαν τον άνθρωπο στο Διάστημα, τα σεληνιακά διαστημόπλοια που θα οδηγούσαν δεκάδες αστροναύτες στην επιφάνεια του φυσικού μας δορυφόρου και οι κυλινδρικοί Διαστημικοί σταθμοί που πολλά χρόνια αργότερα, το 1968, πρωταγωνίστησαν στην κλασική ταινία του Στάνλεϋ Κιούμπρικ «2001: Οδύσσεια του Διαστήματος». Η σειρά εκείνη και τα τρία εικονογραφημένα βιβλία που προέκυψαν απ’ αυτήν, (“Across the Space Frontier”, “Conquest of the Moon” και “The Exploration of Mars”) εξέθρεψαν την φαντασία και τα οράματα μιας ολόκληρης γενιάς νέων μηχανικών και επιστημόνων που στη δεκαετία του 1960 μετέτρεψαν τα όνειρα των αρθρογράφων και των συνεργαζόμενων καλλιτεχνών σε πραγματικότητα. Παρ’ όλα όμως τα κείμενα αυτά και τις σχετικές ζωγραφικές απεικονίσεις, τίποτα δεν μπόρεσε να μας προετοιμάσει για την πραγματικότητα που παραφύλαγε στη γωνία λίγες μόνο μέρες μετά το Ορθόδοξο Πάσχα του 1961.
Οι Πασχαλινές διακοπές τέλειωναν σε μερικές ημέρες και σύντομα θα έφταναν οι τελικές εξετάσεις της τελευταίας τάξης του εξατάξιου Γυμνασίου μας. Ένα χρόνο νωρίτερα είχα μεταπηδήσει από το νεόκτιστο Β’ Γυμνάσιο Αρρένων Πατρών (στην οδό Μαιζώνος και Τριών Ναυάρχων) προς το Γ’ Γυμνάσιο Αρρένων στα Ψηλαλώνια για τις δύο τελευταίες τάξεις αφού ήταν το μοναδικό Γυμνάσιο με τμήμα Πρακτικής κατεύθυνσης και για τα αγόρια και για τα κορίτσια της Πάτρας. Και δεν ήταν μόνο οι τοπικές εξετάσεις που αντιμετωπίζαμε εκείνες τις Πασχαλινές διακοπές, αφού σε λίγο θα είχαμε να αντιμετωπίσουμε και τις πολύ πιο δύσκολες εισαγωγικές εξετάσεις στην κάθε Πανεπιστημιακή σχολή που θα θέλαμε να δοκιμαστούμε. Γι’ αυτό άλλωστε τις διακοπές εκείνες τις αντιμετωπίζαμε ως «μάνα εξ ουρανού».
Εκείνη την Πέμπτη έπρεπε να τακτοποιήσουμε ορισμένες εκκρεμότητες για μία η δύο μεγάλες εκδηλώσεις που σχεδιάζαμε πριν από την καλοκαιρινή κατασκήνωση της 5ης Ομάδας Αεροπροσκόπων όπου ως υπαρχηγός εκτελούσα τότε χρέη αρχηγού της ομάδας. Αλλά πέρα απ’ αυτά το κύριο ενδιαφέρον μας ήταν η ταινία που είχαμε προγραμματίσει να δούμε εκείνο το βράδυ στον κινηματογράφο Ιντεάλ της Αγίου Νικολάου.

Την διαδρομή από την λέσχη μας (στην Αθανασίου Διάκου στα Ψηλαλώνια) και μέχρι το Ιντεάλ την είχαμε κάνει κυριολεκτικά εκατοντάδες φορές. Από τα Ψηλαλώνια παίρναμε την Γούναρη και στρίβαμε στην οδό Κορίνθου. Μερικά μέτρα πιο ‘κει, αδιόρατα και χωρίς κάποια λεκτική ανταλλαγή, έπρεπε να «χαιρετίσουμε» την Γωγώ, την οποία ο Βασίλης, το πειραχτήρι της παρέας, της είχε δώσει το παρατσούκλι «ασπιρίνη» λόγω του ότι ο πατέρας της ήταν ο ιδιοκτήτης ενός Φαρμακείου στην Κορίνθου. Περνάγαμε απ’ έξω και τσουπ σε κλάσμα του δευτερολέπτου νάσου και η Γωγώ να εμφανίζεται στην πόρτα του Φαρμακείου! Πιο κάτω χαιρετούσαμε τον πατέρα του Νίκου Γκίκα και τους τακτικούς του θαμώνες κι ακόμη πιο κάτω, δίπλα ακριβώς στη Πλατεία Γεωργίου, τον φίλο μας τον Χρήστο.
Όπως είναι φυσικό, την εποχή εκείνη την λέξη διαστημόπλοιο βρίσκαμε μόνο στα μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας, παρ’ όλο που ακόμη κι αυτά ήταν τότε ακριβοθώρητα. Κι όμως, λέξεις σαν κι αυτή θα γίνονταν σύντομα τίτλοι ειδήσεων στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων. Πραγματικά, εκείνο το απόγευμα του Απρίλη καθώς φτάναμε στο νυφοπάζαρο της Αγίου Νικολάου με κατεύθυνση προς τον μόλο και τον περίφημο Φάρο του, σταθήκαμε για να χαζέψουμε, όπως πάντα, τους τίτλους των εφημερίδων που κρέμονταν έξω από τη «Γωνιά του Βιβλίου» στη Ρήγα Φεραίου. Κι εκεί οι πηχυαίοι τίτλοι τους, που εκείνη την Πέμπτη άξιζαν πράγματι το μέγεθός τους και το οκτάστηλο εύρος τους, μας πληροφορούσαν για την έναρξη μιας νέας εποχής για τον άνθρωπο: την εποχή του Διαστήματος.
Όλες οι εφημερίδες κάλυπταν με λεπτομέρειες την πρώτη πτήση ανθρώπου στο Διάστημα που είχε συμβεί την προηγουμένη. Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες δεν ήταν δυνατόν φυσικά να συνεχίσουμε για να δούμε την ταινία στο Ιντεάλ όπως σχεδιάζαμε, κι έτσι χωρίς δεύτερη κουβέντα επιστρέψαμε και πάλι στη λέσχη κι αρχίσαμε αμέσως να διαμορφώνουμε την πρώτη αεροδιαστημική έκθεση στην Πάτρα. Μια έκθεση που περιελάμβανε επίσης και ορισμένες πανέμορφες σπιρτο-κατασκευές που είχε δημιουργήσει ο Γιώργος, ο αγαπητός μου μέχρι και σήμερα φίλος και πρόσκοπος του «ανταγωνιστικού» μας 2ου Συστήματος Προσκόπων Πατρών, που δεν παύει ούτε στιγμή να μου υπενθυμίζει ότι εκείνες οι κατασκευές δεν του επεστράφησαν ποτέ!

[Γιατί πραγματικά η ιστορία δεν πρόκειται να ξεχάσει εύκολα το πρωινό της 12ης Απριλίου 1961, όταν ο Ρώσος κοσμοναύτης Γιούρι Γκαγκάριν ανέβαινε τις σκάλες, για να επιβιβαστεί στο διαστημόπλοιό του «Βοστόκ 1» που είχε ύψος μόλις 7 μέτρων και βάρος λιγότερο από 5 τόνους. Η εκτόξευση έγινε από το διαστημικό κέντρο του Μπαϊκονούρ στον Καύκασο στις 9:07 το πρωί ώρα Μόσχας. Πενήντα δύο λεπτά αργότερα και ενώ ο Γκαγκάριν βρισκόταν ακόμη σε τροχιά, το ραδιόφωνο ανήγγειλε το ιστορικό του κατόρθωμα. Για πρώτη φορά, ο άνθρωπος είχε κατορθώσει να σπάσει τα δεσμά του πλανήτη του και να πετάξει λεύτερος έξω απ' αυτόν. Ήταν ένας άθλος για ολόκληρη την ανθρωπότητα.]

Πηγή: Διονύσιος Σιμόπουλος fb