Η δημιουργικότητα του Νεύτωνα στα χρόνια της επιδημίας

Το καλοκαίρι του 1665, έτος αποφοίτησης του Νεύτωνα από το Trinity College, μια συμφορά έπληξε πολλά μέρη στην Αγγλία. Στο Λονδίνο ξέσπασε επιδημία βουβωνικής πανώλης, η οποία αποδεκάτισε τον πληθυσμό του. Κι αυτό συνέβη σε μια ήδη ταραγμένη εποχή, καθώς ήταν ακόμη νωπές οι μνήμες του Μεγάλου Εμφυλίου. Δεδομένου ότι το επόμενο έτος ήταν το 1666, που περιείχε τον «αριθμό του θηρίου» της Αποκάλυψης, ο πανικός του πληθυσμού έφτασε στο αποκορύφωμα, και πολλοί ήταν εκείνοι που ερμήνευαν τα γεγονότα ως εκπλήρωση των προφητειών για τις αμαρτίες της ανθρωπότητας.
Καθώς εξαπλωνόταν η επιδημία άρχισαν να εφαρμόζονται διάφοροι περιορισμοί. Την 1η Σεπτεμβρίου 1665, οι αρχές του Καίμπριτζ απαγόρευσαν κάθε δημόσια συγκέντρωση. Στις 10 Οκτωβρίου, η Σύγκλητος του πανεπιστημίου διέκοψε τα κηρύγματα στην Great St. Mary’s και τα μαθήματα στις δημόσιες σχολές. Επιπλέον, διευκόλυνε τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας να φύγουν για την επαρχία, μακριά από την ασθένεια.
Επί οκτώ μήνες το πανεπιστήμιο ήταν σχεδόν έρημο. Οι αρχές των αστικών κέντρων, προσπαθώντας να περιορίσουν την εξάπλωση της ασθένειας, υιοθέτησαν μια σειρά μέτρων: για παράδειγμα, απαγόρευσαν να επισκέπτονται τις πόλεις τους οι ταξιδιώτες και υπέβαλαν σε αυστηρή καραντίνα τους φορείς.
Πολλοί φοιτητές επιχείρησαν να συνεχίσουν την οργανωμένη μελέτη μετακομίζοντας μαζί με τους επόπτες τους σε κάποιο γειτονικό χωριό. Καθώς ο Νεύτωνας ήταν απολύτως ανεξάρτητος στις σπουδές του, δεν ακολούθησε αυτή την πρακτική. Το καλοκαίρι του 1665 αναχώρησε για το πατρικό του σπίτι στο Γούλσθροπ.

To πατρικό σπίτι του Νεύτωνα στο Γούλσθροπ

Εκεί, στην ηρεμία της επαρχίας και αναμένοντας τη λήξη της επιδημίας, επιδόθηκε απερίσπαστος στις μελέτες του. Συχνά περνούσε τις ώρες του σκεπτόμενος στον κήπο με τις μηλιές, δίπλα στο σπίτι του. Η ιστορία του μήλου που έπεσε στο κεφάλι του … και έτσι ανακάλυψε το νόμο της βαρύτητας, υποτίθεται πως διαδραματίστηκε στην ύπαιθρο του Γούλσθροπ. Ο Νεύτωνας αναφέρεται στα χρόνια της επιδημίας ως εξής:
«Στις αρχές του έτους 1665 βρήκα τη μέθοδο της προσεγγιστικής σειράς και τον κανόνα για την αναγωγή οποιουδήποτε διωνύμου σε μια τέτοια σειρά. Τον Μάιο του ίδιο χρόνου βρήκα τη μέθοδο των εφαπτομένων των Γκρέγκορυ και Slusius, και τον Νοέμβριο κατείχα την ευθεία μέθοδο των ροών [1] και τον Ιανουάριο του επόμενου χρόνου τη θεωρία περί χρωμάτων και τον επόμενο Μάιο έφτασα στην αντίστροφη μέθοδο των ροών. Και τον ίδιο χρόνο άρχισα να σκέφτομαι πως η βαρύτητα εκτείνεται έως την τροχιά της Σελήνης και (έχοντας βρει πώς να υπολογίσω τη δύναμη με την οποία [ένα] σφαιρικό σώμα που περιστρέφεται στο εσωτερικό μιας σφαίρας πιέζει την επιφάνεια της σφαίρας) από τον κανόνα του Κέπλερ για τις περιόδους περιφοράς των πλανητών που λέει ότι το τετράγωνο των χρόνων αυτών είναι ανάλογο προς τον κύβο της απόστασής τους από το κέντρο της τροχιάς τους, συμπέρανα ότι η δύναμη που κρατά τους πλανήτες στην τροχιά τους πρέπει [να είναι] αντιστρόφως ανάλογη προς το τετράγωνο της απόστασής τους από το κέντρο γύρω από το οποίο περιστρέφονται: και έτσι συνέκρινα τη δύναμη που απαιτείται για να κρατηθεί η Σελήνη στην τροχιά της με τη δύναμη της βαρύτητας στην επιφάνεια της Γης, και βρήκα παρόμοια αποτελέσματα. Όλα αυτά έγιναν στα δύο χρόνια της επιδημίας 1665-1666. Γιατί εκείνη την περίοδο ήμουν στην ακμή της δημιουργικής μου ικανότητας και έδινα τότε σημασία στα Μαθηματικά και τη Φιλοσοφία περισσότερο από ποτέ.»

[1] fluxions: Πρόκειται για όρο που έπλασε ο Νεύτωνας και εκφράζει τον ρυθμό μεταβολής (ή αλλιώς την παράγωγο ως προς τον χρόνο)


πηγή: Richard Westfall, «Η ζωή του Ισαάκ Νεύτωνα», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης