«Ματιές» στον Γανυμήδη

Κατά την πτήση του με σκοπό πέρασμα από τον Δία στις 26 Δεκεμβρίου 2019, το διαστημόπλοιο Juno της NASA πέρασε κοντά από τον βόρειο πόλο του ένατου μεγαλύτερου αντικειμένου στο ηλιακό μας σύστημα- του Γανυμήδη, φεγγαριού του Δία. Οι εικόνες που κατέγραψε το όργανο JIRAM (Jovian Infrared Auroral Mapper) του σκάφους παρέχουν την πρώτη υπέρυθρη χαρτογράφηση του βορείου «συνόρου» του γιγαντιαίου φεγγαριού.

Ο Γανυμήδης είναι το μόνο φεγγάρι στο ηλιακό σύστημα που είναι μεγαλύτερο από τον Ερμή και αποτελείται κυρίως από υδάτινο πάγο. Η σύστασή που θεωρείται πως περιέχει σημαντικά στοιχεία για την κατανόηση της εξέλιξης των 79 φεγγαριών του Δία μέχρι σήμερα. Επίσης, είναι το μοναδικό φεγγάρι στο ηλιακό σύστημα με το δικό του μαγνητικό πεδίο. Στη Γη το μαγνητικό πεδίο παρέχει μια «οδό» για το πλάσμα (φορτισμένα σωματίδια από τον ήλιο), ώστε να εισέρχεται στην ατμόσφαιρα και να δημιουργεί το Βόρειο Σέλας. Καθώς ο Γανυμήδης δεν έχει ατμόσφαιρα για να παρεμποδίζει την πορεία αυτή, η επιφάνεια στους πόλους του βομβαρδίζεται συνέχεια με πλάσμα από τη γιγαντιαία μαγνητόσφαιρα του Δία- κάτι που επηρεάζει σημαντικά τον πάγο του φεγγαριού.

«Τα δεδομένα του JIRAM δείχνουν πως ο πάγος στον βόρειο πόλο του Γανυμήδη και γύρω από αυτόν έχει τροποποιηθεί από την πτώση του πλάσματος» είπε ο Αλεσάντρο Μούρα, ερευνητής στο ιταλικό INAF. «Είναι ένα ένα φαινόμενο για το οποίο ήμασταν σε θέση να μάθουμε για πρώτη φορά με το Juno, επειδή μπορούμε να δούμε τον βόρειο πόλο στο σύνολό του».
Ο πάγος κοντά στους πόλους του φεγγαριού είναι άμορφος, καθώς φορτισμένα σωματίδια ακολουθούν τις γραμμές του μαγνητικού πεδίου του φεγγαριού στους πόλους, όπου και πέφτουν, εμποδίζοντας τον πάγο να σχηματίσει τακτική (ή κρυσταλλική) δομή. Μόρια παγωμένου νερού που εντοπίζονται και στους πόλους δεν παρουσιάζουν κάποια τάξη στη δομή τους, και ο άμορφος πάγος έχει διαφορετικό υπέρυθρο ίχνος από τον κρυσταλλικό που υπάρχει στον ισημερινό του Γανυμήδη.
Από τα μυστικά του μεγαλύτερου φεγγαριού του Δία που ξεδιαλύνει το Juno αναμένεται να επωφεληθεί σημαντικά η επόμενη αποστολή στον παγωμένο αυτό κόσμο: Η αποστολή JUpiter Icy moons Explorer του ΕΟΔ προορίζεται να εξερευνήσει, μέσα σε ένα διάστημα 3,5 ετών, τη γιγαντιαία μαγνητόσφαιρα και την ταραγμένη ατμόσφαιρα του Δία, καθώς και μια σειρά από φεγγάρια του: Τον Γανυμήδη, την Καλλιστών και την Ευρώπη, αρχίζοντας από το 2030.

πηγή: https://www.naftemporiki.gr/story/1622239/maties-ston-ganumidi-protes-eikones-apo-ton-boreio-polo-tou-gigantiaiou-feggariou-tou-dia – https://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?feature=7711