Συνδέεσαι δεν σημαίνει εκπαιδεύεσαι

Μαρία Κατσουνάκη από την Καθημερινή



Μια φωτογραφία με μικρούς μαθητές καθισμένους έξω από το καφενείο του χωριού, με μπουφάν και μάσκες, να προσπαθούν να συνδεθούν μέσω κινητού τηλεφώνου στην πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης, ανέδειξε όσα δυσκολευόμαστε να αντιληφθούμε. Είχε προηγηθεί η κατάρρευση του συστήματος, την πρώτη ημέρα τηλεκπαίδευσης στα νηπιαγωγεία και στα δημοτικά, που εκτόξευσε τις αντιδράσεις.
Τα ουσιαστικά προβλήματα δεν λύνονται από τη μια στιγμή στην άλλη· ούτε εξαφανίζονται μαγικά κάτω από ανακοινώσεις του υπουργείου Παιδείας με θριαμβευτικούς απολογισμούς που αναφέρονται σε «ψηφιακά άλματα» και αποθεωτικούς χαρακτηρισμούς («μεγαλειώδεις», «τιτάνιες» κ.ο.κ.). Ούτε, βέβαια, προσφέρονται για αντικυβερνητικό τυφλοσούρτι από την αξιωματική αντιπολίτευση: «Κατάντια», «φιάσκο» και «εμπαιγμό». Η προσπάθεια της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης δεν μπορεί να είναι ούτε απρόσκοπτη ούτε πανηγυρική, γιατί συνδέεται ευθέως με την κοινωνία και την οικογένεια. Εκτός από τα αστικά κέντρα υπάρχουν και μικρά, ορισμένα και απομονωμένα, χωριά, τα περιβάλλοντα/νοικοκυριά των μαθητών δεν είναι όλα συντονισμένα στις απαιτήσεις της τεχνολογίας, έτοιμα να στηρίξουν τη μετάβαση σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα. Η υστέρηση, βέβαια, και τα προσκόμματα υπήρχαν και την εποχή προ κορωνοϊού: δυσκολίες μετάβασης στο σχολείο, κτίρια με ελλιπή υποδομή, ακόμη και απουσία δασκάλων. Η τηλεκπαίδευση μεγάλωσε τις «τρύπες» που ήταν ήδη ανοικτές.
Ο πρόεδρος της κοινότητας του χωριού Πεύκη του Δήμου Πύργου, που ανάρτησε στη σελίδα του στο Facebook τη φωτογραφία των μαθητών, έγραψε και τη «λεζάντα»: «Ως πρόεδρος της Πεύκης θα κάνω τα αδύνατα δυνατά γι’ αυτές τις εικόνες με τα παιδιά του χωριού μου να κάνουν μάθημα έξω στο κρύο με μικρές οθόνες, στον μοναδικό χώρο που έχει Ιντερνετ, ώστε να μη συνεχιστούν. Εχω κάνει αίτηση να μπει Ιντερνετ στο κοινοτικό γραφείο για να έρχεται και γιατρός για να γίνονται συνταγογραφήσεις από πέρυσι τον Νοέμβριο και ακόμα τίποτα. Αυτές οι εικόνες είναι ντροπή για όλους μας».
Η δημοσιότητα που πήρε το θέμα, βοήθησε ώστε να σταλούν από την κυβέρνηση 15 laptop στην κοινότητα Πεύκης. Παράλληλα, ακολούθησαν και τα συνήθη: μήπως η εικόνα στήθηκε από τον ίδιο τον κοινοτάρχη; Ποιος ευθύνεται για την έλλειψη τεχνολογικού εξοπλισμού, οι νυν ή οι πρώην; Γιατί ο δήμαρχος Πύργου δεν είχε ενημερωθεί από τον κοινοτάρχη; Με όχημα τα παιδιά ή εξαιτίας αυτής της συνθήκης, φωτίστηκε η μόνιμη τοιχογραφία: κομματοκρατία, μικροσυμφέροντα, γραφειοκρατία, ασυνεννοησία, αδιαφορία.
Η «εκτός Αθηνών» εκπαίδευση είναι μια άλλη επικράτεια. Η πλατφόρμα Webex φωτίζει κενά και ανισότητες που η επαφή μέσα στην τάξη μπορούσε ίσως να εξομαλύνει. Τις ανισότητες κανείς δεν τις αμφισβητεί, είναι αποδεκτές από όλο το πολιτικό φάσμα, συζητήθηκαν και πρόσφατα στη Βουλή με αφορμή την πανδημία. Τις βλέπει, εξάλλου, και ο κάθε δάσκαλος στην οθόνη του. Και αυτές δεν έχουν γεωγραφική κατανομή. Αφορούν και αστικές περιοχές και σπίτια οργανωμένα τεχνολογικά που διαθέτουν και χώρους στους οποίους μπορούν τα παιδιά να απομονώνονται, ώστε να μη στριμώχνονται στην κουζίνα, στον διάδρομο ή στο καθιστικό μαζί με όλη την οικογένεια. Δεν είναι μόνο η φτώχεια ή τα οικονομικά προβλήματα που παράγουν ανισότητες. «Συνδέεσαι δεν σημαίνει εκπαιδεύεσαι», σχολιάζει δάσκαλος στο δημοτικό, εξοικειωμένος με τις τεχνολογίες. Προφανώς η τηλεκπαίδευση ήταν η μόνη λύση για να μείνει το σχολείο ανοιχτό. Ανταποκρίνονται όμως κυρίως οι καλοί μαθητές και οι δάσκαλοι που μπορούν να έχουν σημειώσεις ώστε να τις αναρτούν εν είδει πίνακα. Η διδακτική ώρα έχει περιοριστεί, χάνονται μαθησιακά κομμάτια. Τι σημαίνει αυτό; Οτι τα παιδιά, για παράδειγμα, που πήγαν πέρυσι στην πρώτη δημοτικού έχουν ήδη κενά ανάγνωσης και γραφής. Πώς μπορούν να αναπληρωθούν; Μήπως προοπτικά θα πρέπει να περιοριστεί η ύλη ώστε να υπάρξει χρόνος να καλυφθούν οι αδυναμίες;
Ας «διαβάσουμε» τη φωτογραφία ανάποδα. Οχι ως έλλειμμα, αλλά ως γενναία ανταπόκριση των παιδιών, επιμονή και θέληση για μάθηση. Η πολιτεία ανταποκρίθηκε με 15 λάπτοπ. Αρκούν, λοιπόν, για να ζήσουν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα; Αν κάτι ανέδειξε η πανδημία είναι ότι κανείς δεν μπορεί να εξακολουθήσει να ζει αμέριμνος και απροετοίμαστος, σαν να ταξιδεύει με μηδέν μποφόρ. Ούτε η πολιτεία ούτε η κοινωνία.