Θερινή ώρα

του καθηγητή του ΑΠΘ Χ. Βάρβογλη

Αύριο, Κυριακή 28 Μαρτίου 2021, θα έχουμε ένα γεγονός ρουτίνας των τελευταίων ετών: στις 3 το πρωί (ώρα Ελλάδας) θα γυρίσουμε όλοι τα ρολόγια μας μία ώρα μπροστά ώστε να δείχνουν 4, μεταβαίνοντας από τη χειμερινή στη θερινή ώρα. Γιατί όμως αλλάζουμε ώρα στα ρολόγια μας από καλοκαίρι σε χειμώνα και το αντίστροφο και γιατί είναι πιθανό αυτή αλλαγή να σταματήσει του χρόνου;
Οι πρώτες προτάσεις για αλλαγή ώρας το καλοκαίρι έγιναν τον 19ο αιώνα, αλλά η διαδικασία αυτή εφαρμόστηκε για πρώτη φορά από τη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία το 1916, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σκοπός ήταν η εξοικονόμηση ενέργειας στις χώρες αυτές, οι οποίες δεν έχουν δική τους παραγωγή πετρελαίου και βασίζονται στο κάρβουνο. Η ανατολή του Ήλιου στην κεντρική Ευρώπη το καλοκαίρι συμβαίνει περισσότερο από δύο ώρες νωρίτερα από ό,τι τον χειμώνα και η δύση περισσότερο από δύο ώρες αργότερα. Αν αρχίζουμε τις καθημερινές δραστηριότητές μας το καλοκαίρι με το φως της ημέρας, θα εξοικονομούμε ηλεκτρική ενέργεια φωτισμού τις βραδινές ώρες. Φυσικά θα μπορούσαμε να αλλάξουμε τα ωράρια των γραφείων, των καταστημάτων, των υπηρεσιών κλπ., αλλά είναι απλούστερο να αλλάξουμε την ώρα που δείχνουν τα ρολόγια μας. Σύντομα ακολούθησαν και οι χώρες της Αντάντ, και έτσι για μερικά χρόνια στην Ευρώπη είχε καθιερωθεί η εναλλαγή χειμερινής και θερινής ώρας.
Μετά τον πόλεμο όμως, που δεν υπήρχε πια πιεστική ανάγκη εξοικονόμησης ενέργειας, η θερινή ώρα ξεχάστηκε στις περισσότερες χώρες, για να επανέλθει επίσημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 1981. Η εφαρμογή του μέτρου όμως αυτά τα 40 χρόνια δεν έδειξε σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ παρατηρήθηκαν διάφορα αρνητικά φαινόμενα. Σήμερα το ποσοστό ενέργειας που χρησιμοποιείται για φωτισμό είναι περίπου 3% της συνολικής κατανάλωσης, και μια εξοικονόμηση 10% στο φωτισμό αντιστοιχεί σε συνολική εξοικονόμηση 0.3%, κάτι μάλλον ασήμαντο.
Επειδή θεωρείται ότι τα κέρδη από την εφαρμογή της θερινής ώρας δεν είναι πια σημαντικά ενώ τα προβλήματα φαίνεται ότι είναι, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ψηφίσει την κατάργηση της θερινής ώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσα στο 2021. Είναι λοιπόν πιθανό (αλλά όχι και πολύ πιθανό, από ό,τι δείχνει η έλλειψη κινητικότητας σε αυτό το θέμα) η αυριανή να είναι η προτελευταία φορά που συμβαίνει αυτή η αλλαγή (με τελευταία την αντίστοιχη αλλαγή από θερινή σε χειμερινή ώρα την Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2021). Σύμφωνα με την απόφαση, από εκείνη την ημερομηνία η κάθε χώρα θα πρέπει να έχει αποφασίσει αν θα ακολουθεί σε όλη τη διάρκεια του έτους την ίδια ώρα, είτε τη σημερινή χειμερινή είτε τη θερινή.