Σημαντική μερίδα του ζωικού βασιλείου πλοηγείται συχνά χάρη στα άστρα
Joshua Sokol / The New York Times
Η ζωολόγος Μαρί Ντάκε και ο Ερικ Ουάραντ, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Λουντ στη Σουηδία, προχώρησαν σε απροσδόκητη ανακάλυψη πριν από δέκα χρόνια στη Νότια Αφρική. Παρατηρώντας νυχτόβιους σκαραβαίους στην έρημο διαπίστωσαν ότι τα έντομα αυτά καθοδηγούνταν από την αχνή ανταύγεια του γαλαξία μας.
Ερευνητές όπως η δρ Ντάκε υποπτεύονται ότι σημαντική μερίδα του ζωικού βασιλείου πλοηγείται συχνά χάρη στα άστρα, χάνοντας τον προσανατολισμό της όταν έρχεται αντιμέτωπη με τη φωτορρύπανση που προκαλούν τα ηλεκτρικά φώτα των πόλεων.
Στα μέσα της δεκαετίας του 2000, η φώκια Νικ, έγινε η πρώτη αστρονόμος του είδους της, χάρη σε πείραμα του ωκεανολόγου Γκίντο Ντένχαρτ. Ο Νικ εκπαιδεύθηκε να πιέζει ένα κουμπί κάθε φορά που έβλεπε ένα άστρο μέσα από αυτοσχέδιο τηλεσκόπιο, που κατασκεύασε ειδικά για τη φώκια η επιστημονική ομάδα.
Το επόμενο στάδιο του πειράματος οδήγησε τον Νικ και τον πιο εύστροφο αδελφό του, Μάλτε, στο εσωτερικό μικρού πλανηταρίου, το οποίο δημιούργησαν οι επιστήμονες στην πισίνα του ζωολογικού κήπου της Κολωνίας, όπου διέμεναν οι δύο φώκιες. Στον θόλο του ιδιότυπου πλανηταρίου, οι ερευνητές εμφάνισαν περισσότερες από 6.000 διαφάνειες αστερισμών. «Είδα τα ζώα να κολυμπούν γεμάτα ενθουσιασμό. Αναγνώριζαν υπαρκτούς αστερισμούς. Η πορεία τους τις έφερνε πάντα προς τον Σείριο. Ανεξάρτητα από την κατεύθυνση της προβολής, ήταν πάντα ικανές να κολυμπήσουν προς τον Σείριο», λέει ο δρ Ντένχαρτ.
Σε επιστημονική δημοσίευσή τους το 2008, οι ερευνητές απέδειξαν ότι οι φώκιες που ταξιδεύουν στην ανοικτή θάλασσα έχουν την ικανότητα να εντοπίζουν συγκεκριμένους αστερισμούς και να χαράζουν πορεία χάρη στη θέση τους στον νυχτερινό ουρανό. Η φώκια Νικ, θεωρούμενη λιγότερο «οξυδερκής», χρειάστηκε μόλις έντεκα επισκέψεις στο αυτοσχέδιο πλανητάριο για να εντοπίσει και να ακουμπήσει με τη μουσούδα της τον Σείριο στο χείλος της οθόνης, εξασφαλίζοντας μικρό δώρο, με τη μορφή φρέσκου ψαριού. Ο Μάλτε τα κατάφερε με την πρώτη. «Ο Μάλτε ήταν μια εντυπωσιακά έξυπνη φώκια», αναφέρει ο δρ Ντένχαρτ.
Πολλά πουλιά έχει αποδειχθεί ότι χρησιμοποιούν τα άστρα για τον προσανατολισμό τους, σύμφωνα με έρευνα του Στίβεν Εμλεν. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο Εμλεν είχε την ιδέα να πάρει μαζί του αποδημητικούς σπίνους σε πλανητάριο, όπου διαπίστωσε ότι τα πουλιά ήταν ικανά να αναγνωρίσουν τον Βορρά και πολλούς αστερισμούς, ορατούς από τη Γη. Ο Εμλεν έδειξε ότι όταν «έσβηνε» τους βόρειους αστερισμούς (Πολικό Αστέρα, Μεγάλη Αρκτο, Κασσιόπεια) από τον θόλο του πλανηταρίου, τα πουλιά δεν μπορούσαν να προσανατολιστούν. Η ικανότητα αυτή των σπίνων είναι επίκτητη και μαθαίνεται από τους γονείς στα νεογνά, πριν από την πρώτη τους αποδημία.
Η «γαλακτική οδός»
Σκαθάρια στη Νότια Αφρική προσανατολίζονται την νύχτα από το φως του Γαλαξία μαςΤα σκαθάρια της Νότιας Αφρικής στην έρευνα των Ντάκε και Ουάραντ ακολουθούν τη «γαλακτική οδό», τη φωτεινή συγκέντρωση άστρων του γαλαξία μας, που μοιάζει να σχηματίζει τόξο στον γήινο νυχτερινό ουρανό. Τα σκαθάρια, όμως, αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα προσανατολισμού, μόλις πλησίαζαν σε πόλεις, καθώς η φωτορρύπανση δεν επέτρεπε στα ανθεκτικά έντομα να εντοπίσουν τη γαλακτική οδό και να προσανατολισθούν χάρη σε αυτή. Το φαινόμενο αυτό καθίσταται εντονότερο εξαιτίας της αυξανόμενης χρήσης φώτων τεχνολογίας LED, με μεγαλύτερη φωτεινότητα. Σχεδόν τέσσερις στους πέντε Αμερικανούς και δύο στους τρεις Ευρωπαίους ζουν σήμερα σε σημείο με έντονο ηλεκτρικό φωτισμό, ο οποίος αποκρύπτει τα άστρα του γαλαξία μας. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται μάλιστα σταθερά κάθε χρόνο.
Προσέλκυση σκαθαριών
Σε μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Current Biology, η δρ Ντάκε έδειξε ότι μια ισχυρή πηγή φωτός, όπως ένας φανοστάτης, προκαλεί απόλυτη σύγχυση στα σκαθάρια, τα οποία κατευθύνονται προς την πηγή αυτή. Η συγκέντρωση των σκαθαριών δεν αποτελεί ευχάριστο γεγονός, καθώς η συρροή αυτή προκαλεί φονικές αντιπαραθέσεις μεταξύ των αρσενικών εντόμων. Σε συνθήκες σκότους, τα σκαθάρια γνωρίζουν πώς να επιλέγουν εναλλακτικές πορείες, βασισμένες στα άστρα, αποφεύγοντας απρόσμενες και επικίνδυνες συναντήσεις με «ξαδέρφια» τους. Οι παρατηρήσεις αυτές ισχύουν και για άλλα είδη, όπως οι φώκιες, που έχουν αποδείξει την ικανότητά τους να πλοηγούνται χάρη στα άστρα του ουρανού πάνω από τη Βαλτική Θάλασσα.
πηγή: https://www.kathimerini.gr/world/561452479/polla-zoa-chanoyn-ton-dromo-toys-exaitias-tis-fotorrypansis/
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου