Ένα Νόμπελ για την ανανεωτική και κοινωνικά υπεύθυνη Φυσική
Μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που έδωσε ο κορυφαίος Ιταλός φυσικός Giorgio Parisi στην Ιταλίδα δημοσιογράφο Elena Dusi με αφορμή τη βράβευσή του με το φετινό Νόμπελ Φυσικής.
Η επιστήμη πρέπει να διδάσκεται από το νηπιαγωγείο
Η υποψία ότι ο Τζόρτζο Παρίζι (Giorgio Parisi), κορυφαίος Ιταλός θεωρητικός φυσικός, διάσημος για τις πρωτοποριακές έρευνές του για τα πολύπλοκα συστήματα στη Φύση αλλά και δραστήριος αριστερός διανοούμενος, θα διεκδικούσε φέτος το βραβείο Νόμπελ Φυσικής, είχε εμμέσως προαναγγελθεί, εδώ και τρεις εβδομάδες, από την «Clarivate», τη διεθνούς κύρους οργάνωση αξιολόγησης των επιστημονικών ερευνών και των ερευνητών. Μια τολμηρή αλλά αναγκαία επιλογή, αφού η έρευνα στη Φυσική έχει από καιρό μετατοπισθεί από τα γραμμικά-προβλέψιμα συστήματα στα χαώδη πολύπλοκα συστήματα. Ένα πεδίο έρευνας στο οποίο, εδώ και δεκαετίες, πρωταγωνιστεί ο Τζόρτζο Παρίζι με τις πρωτοποριακές και προοδευτικές ιδέες του. Ο Σπύρος Μανουσέλης δημοσίευσε στην efsyn.gr το μεγαλύτερο μέρος της συνέντευξης που έδωσε στην repubblica.it.
Σε αυτή o Τζόρτζο Παρίζι υποστηρίζει, μεταξύ άλλων, ότι: «Το να βάζω τάξη στο χάος υπήρξε το πάθος της ζωής μου και το αντικείμενο των ερευνών μου»…«Ελπίζω το παράδειγμα αυτής της βράβευσης να αποτελέσει ένα σημάδι αντιστροφής της κυρίαρχης τάσης στην ιταλική έρευνα: πολλοί νέοι επιστήμονες να υποχρεώνονται να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό για να εργαστούν ερευνητικά».
● Είναι αυτό το χάος που ανέκαθεν μελετούσατε;
«Πράγματι, του μοιάζει αρκετά», απαντά χαμογελώντας ο Τζόρτζο Παρίζι, ενώ δέχεται τις ενθουσιώδεις εκδηλώσεις των συναδέλφων και των φοιτητών του για την πιο χαοτική και ευτυχισμένη ημέρα της επιστημονικής του καριέρας στην Academia dei Lincei, την αρχαιότερη και διασημότερη Ακαδημία Επιστημών του κόσμου που βρίσκεται στη Ρώμη και της οποίας ο Παρίζι είναι ο αντιπρόεδρος. Και προσθέτει «Ομως, το να βάζω τάξη στο χάος υπήρξε το πάθος της ζωής μου και το αντικείμενο των ερευνών μου».
● Είναι η αναγγελία της βράβευσής σας μία καλή ημέρα για την ιταλική επιστήμη;
Υπήρχε πραγματική ανάγκη. Κατά βάθος, αν μπορούμε να γιορτάζουμε όλοι μαζί εδώ γι’ αυτή τη βράβευση, είναι χάρη στην επιστήμη και τα εμβόλια. Ελπίζω το παράδειγμα αυτής της βράβευσης να αποτελέσει ένα σημάδι αντιστροφής της κυρίαρχης σήμερα τάσης στη ιταλική έρευνα: πολλοί οι νέοι επιστήμονες που υποχρεώνονται να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό για να εργαστούν ερευνητικά.
● Γιατί εσείς, αντίθετα, μείνατε πάντα στην Ιταλία;
Επιθυμούσα να παραμείνω στην Ιταλία και στάθηκα τυχερός, γιατί εδώ είχα εκπληκτικούς μέντορες και συνεργάτες.
● Εχετε γράψει πλήθος επιστημονικά άρθρα δυσνόητα στο ευρύ κοινό, αλλά και παραμύθια για παιδιά. Πώς το εξηγείτε;
Είμαι παθιασμένος αναγνώστης της λογοτεχνίας του Ιταλο Καλβίνο και τα παραμύθια τα έγραψα για τα παιδιά μου. Τώρα τα διαβάζω στον τετράχρονο εγγονό μου.
● Υποστηρίζετε ότι η επιστήμη θα έπρεπε να διδάσκεται από το νηπιαγωγείο. Εχετε καταφέρει να μεταδώσετε κάτι στον εγγονό σας;
Εχει πάθος για τους δεινοσαύρους και λέει ότι όταν μεγαλώσει θέλει να γίνει δεινόσαυρος. Ομως, αν η επιστήμη βρίσκεται σήμερα σε δύσκολη θέση, πιστεύω ότι αυτό οφείλεται στην ελλιπέστατη καλλιέργεια και διάδοση της επιστημονικής κουλτούρας.
Γι’ αυτό και είμαι πεπεισμένος ότι θα έπρεπε να διδάσκεται στα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία, προφανώς με αρκετά απλό τρόπο. Δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει το ότι αρκετοί άνθρωποι δεν εμπιστεύονται τα νέα εμβόλια RNA, αφού κανείς δεν φρόντισε να τους εξηγήσει τι ακριβώς είναι.
● Οι αντιεμβολιαστές σάς ανησυχούν;
Μιλάμε για ένα σχετικά μικρό ποσοστό ατόμων, το οποίο δεν θα υπερβεί το 10% με 15% του πληθυσμού, ωστόσο μας επιτρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχει ένα πρόβλημα. Πριν από έναν αιώνα σκεφτόμασταν ότι η επιστήμη θα βελτίωνε το μέλλον μας.
Σήμερα, αυτή η εμπιστοσύνη δεν υπάρχει πια. Αμφιβάλλουμε για το ότι οι συνθήκες ζωής μας μπορούν να βελτιωθούν στο μέλλον και, συνειδητά ή υποσυνείδητα, αποδίδουμε την ευθύνη γι’ αυτό στην επιστήμη. Βέβαια, είναι αλήθεια ότι η κατάστασή μας είναι ιδιαιτέρως κρίσιμη σε πολλά μέτωπα, όμως για να βγούμε από τη δυσμενή κατάσταση χρειαζόμαστε περισσότερη επιστήμη και όχι λιγότερη! Αυτό ισχύει ιδιαιτέρως για την πλανητική κλιματική αλλαγή, η οποία απαιτεί πολύ μεγαλύτερες δεσμεύσεις και από την Ιταλία.
● Τι θα συμβεί αν απαξιωθεί η επιστήμη;
Ζούμε σε μια κοινωνία πλήρως βυθισμένη στην τεχνολογία, λησμονούμε όμως ότι όλη η τεχνολογία μας βασίζεται στην επιστήμη. Αν μαραθεί το ενδιαφέρον για την επιστήμη, θα παρακμάσει και η τεχνολογία, η τελευταία θα εξακολουθεί να αναπτύσσεται μόνο στις λίγες χώρες που θα συνεχίσουν να επενδύουν στην επιστημονική γνώση.
Σήμερα υπάρχει ένα μεγάλο κενό ανάμεσα στην τεχνολογία που χρησιμοποιούμε και στη γνώση μας των επιστημονικών της προϋποθέσεων. Αυτό θυμίζει τη δυσμενή κατάσταση των αρχαίων Ρωμαίων, οι οποίοι δανείστηκαν την ελληνική τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων χωρίς να αφομοιώσουν και την επιστημονική τους κουλτούρα.
Η υποψία ότι ο Τζόρτζο Παρίζι (Giorgio Parisi), κορυφαίος Ιταλός θεωρητικός φυσικός, διάσημος για τις πρωτοποριακές έρευνές του για τα πολύπλοκα συστήματα στη Φύση αλλά και δραστήριος αριστερός διανοούμενος, θα διεκδικούσε φέτος το βραβείο Νόμπελ Φυσικής, είχε εμμέσως προαναγγελθεί, εδώ και τρεις εβδομάδες, από την «Clarivate», τη διεθνούς κύρους οργάνωση αξιολόγησης των επιστημονικών ερευνών και των ερευνητών. Μια τολμηρή αλλά αναγκαία επιλογή, αφού η έρευνα στη Φυσική έχει από καιρό μετατοπισθεί από τα γραμμικά-προβλέψιμα συστήματα στα χαώδη πολύπλοκα συστήματα. Ένα πεδίο έρευνας στο οποίο, εδώ και δεκαετίες, πρωταγωνιστεί ο Τζόρτζο Παρίζι με τις πρωτοποριακές και προοδευτικές ιδέες του. Ο Σπύρος Μανουσέλης δημοσίευσε στην efsyn.gr το μεγαλύτερο μέρος της συνέντευξης που έδωσε στην repubblica.it.
Σε αυτή o Τζόρτζο Παρίζι υποστηρίζει, μεταξύ άλλων, ότι: «Το να βάζω τάξη στο χάος υπήρξε το πάθος της ζωής μου και το αντικείμενο των ερευνών μου»…«Ελπίζω το παράδειγμα αυτής της βράβευσης να αποτελέσει ένα σημάδι αντιστροφής της κυρίαρχης τάσης στην ιταλική έρευνα: πολλοί νέοι επιστήμονες να υποχρεώνονται να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό για να εργαστούν ερευνητικά».
● Είναι αυτό το χάος που ανέκαθεν μελετούσατε;
«Πράγματι, του μοιάζει αρκετά», απαντά χαμογελώντας ο Τζόρτζο Παρίζι, ενώ δέχεται τις ενθουσιώδεις εκδηλώσεις των συναδέλφων και των φοιτητών του για την πιο χαοτική και ευτυχισμένη ημέρα της επιστημονικής του καριέρας στην Academia dei Lincei, την αρχαιότερη και διασημότερη Ακαδημία Επιστημών του κόσμου που βρίσκεται στη Ρώμη και της οποίας ο Παρίζι είναι ο αντιπρόεδρος. Και προσθέτει «Ομως, το να βάζω τάξη στο χάος υπήρξε το πάθος της ζωής μου και το αντικείμενο των ερευνών μου».
● Είναι η αναγγελία της βράβευσής σας μία καλή ημέρα για την ιταλική επιστήμη;
Υπήρχε πραγματική ανάγκη. Κατά βάθος, αν μπορούμε να γιορτάζουμε όλοι μαζί εδώ γι’ αυτή τη βράβευση, είναι χάρη στην επιστήμη και τα εμβόλια. Ελπίζω το παράδειγμα αυτής της βράβευσης να αποτελέσει ένα σημάδι αντιστροφής της κυρίαρχης σήμερα τάσης στη ιταλική έρευνα: πολλοί οι νέοι επιστήμονες που υποχρεώνονται να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό για να εργαστούν ερευνητικά.
● Γιατί εσείς, αντίθετα, μείνατε πάντα στην Ιταλία;
Επιθυμούσα να παραμείνω στην Ιταλία και στάθηκα τυχερός, γιατί εδώ είχα εκπληκτικούς μέντορες και συνεργάτες.
● Εχετε γράψει πλήθος επιστημονικά άρθρα δυσνόητα στο ευρύ κοινό, αλλά και παραμύθια για παιδιά. Πώς το εξηγείτε;
Είμαι παθιασμένος αναγνώστης της λογοτεχνίας του Ιταλο Καλβίνο και τα παραμύθια τα έγραψα για τα παιδιά μου. Τώρα τα διαβάζω στον τετράχρονο εγγονό μου.
● Υποστηρίζετε ότι η επιστήμη θα έπρεπε να διδάσκεται από το νηπιαγωγείο. Εχετε καταφέρει να μεταδώσετε κάτι στον εγγονό σας;
Εχει πάθος για τους δεινοσαύρους και λέει ότι όταν μεγαλώσει θέλει να γίνει δεινόσαυρος. Ομως, αν η επιστήμη βρίσκεται σήμερα σε δύσκολη θέση, πιστεύω ότι αυτό οφείλεται στην ελλιπέστατη καλλιέργεια και διάδοση της επιστημονικής κουλτούρας.
Γι’ αυτό και είμαι πεπεισμένος ότι θα έπρεπε να διδάσκεται στα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία, προφανώς με αρκετά απλό τρόπο. Δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει το ότι αρκετοί άνθρωποι δεν εμπιστεύονται τα νέα εμβόλια RNA, αφού κανείς δεν φρόντισε να τους εξηγήσει τι ακριβώς είναι.
● Οι αντιεμβολιαστές σάς ανησυχούν;
Μιλάμε για ένα σχετικά μικρό ποσοστό ατόμων, το οποίο δεν θα υπερβεί το 10% με 15% του πληθυσμού, ωστόσο μας επιτρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχει ένα πρόβλημα. Πριν από έναν αιώνα σκεφτόμασταν ότι η επιστήμη θα βελτίωνε το μέλλον μας.
Σήμερα, αυτή η εμπιστοσύνη δεν υπάρχει πια. Αμφιβάλλουμε για το ότι οι συνθήκες ζωής μας μπορούν να βελτιωθούν στο μέλλον και, συνειδητά ή υποσυνείδητα, αποδίδουμε την ευθύνη γι’ αυτό στην επιστήμη. Βέβαια, είναι αλήθεια ότι η κατάστασή μας είναι ιδιαιτέρως κρίσιμη σε πολλά μέτωπα, όμως για να βγούμε από τη δυσμενή κατάσταση χρειαζόμαστε περισσότερη επιστήμη και όχι λιγότερη! Αυτό ισχύει ιδιαιτέρως για την πλανητική κλιματική αλλαγή, η οποία απαιτεί πολύ μεγαλύτερες δεσμεύσεις και από την Ιταλία.
● Τι θα συμβεί αν απαξιωθεί η επιστήμη;
Ζούμε σε μια κοινωνία πλήρως βυθισμένη στην τεχνολογία, λησμονούμε όμως ότι όλη η τεχνολογία μας βασίζεται στην επιστήμη. Αν μαραθεί το ενδιαφέρον για την επιστήμη, θα παρακμάσει και η τεχνολογία, η τελευταία θα εξακολουθεί να αναπτύσσεται μόνο στις λίγες χώρες που θα συνεχίσουν να επενδύουν στην επιστημονική γνώση.
Σήμερα υπάρχει ένα μεγάλο κενό ανάμεσα στην τεχνολογία που χρησιμοποιούμε και στη γνώση μας των επιστημονικών της προϋποθέσεων. Αυτό θυμίζει τη δυσμενή κατάσταση των αρχαίων Ρωμαίων, οι οποίοι δανείστηκαν την ελληνική τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων χωρίς να αφομοιώσουν και την επιστημονική τους κουλτούρα.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου