Η σπορά του Grothendieck
Πριν από μερικές ημέρες, στις 13 Ιανουαρίου 2022, εμφανίστηκε στις προθήκες των γαλλικών βιβλιοπωλείων μία νέα, καλαίσθητη έκδοση του περίφημου έργου, «Récoltes et Semailles» (Συγκομιδή και Σπορά, σε ελεύθερη απόδοση) του κορυφαίου μαθηματικού του 20ού αιώνα Alexandre Grothendieck (1928 – 2014). Το δίτομο έργο, το οποίο ο συγγραφέας του χαρακτήριζε «τερατώδες, με περισσότερες από χίλιες σελίδες», περιλαμβάνει την περιπέτεια της σκέψης του σπουδαίου επιστήμονα.
Ο Grothendieck επηρέασε όσο λίγοι τη μαθηματική επιστήμη με τις ρηξικέλευθες έρευνές του στην αλγεβρική γεωμετρία. Το 1966 τιμήθηκε με την ύψιστη μαθηματική διάκριση, το βραβείο Fields, το οποίο δεν παρέλαβε ποτέ αρνούμενος να ταξιδέψει στη Μόσχα για πολιτικούς λόγους. Από εκείνα τα χρόνια άρχισε να απομακρύνεται από τους κύκλους και τους θεσμούς της επιστημονικής κοινότητας, μέχρι που αποσύρθηκε σταδιακά στο καταφύγιό του, κοντά στο χωριό Lassere στην περιοχή Ariège της νοτιοδυτικής Γαλλίας. Αδιάκοπα εργαζόμενος, κυρίως από τις 10 το βράδυ έως τα ξημερώματα, άφησε χειρόγραφα αρκετών χιλιάδων σελίδων στο Πανεπιστήμιο του Μονπελιέ (από το οποίο αποφοίτησε το 1948 και επέστρεψε για ένα διάστημα ως καθηγητής) και στα προσωπικά του αρχεία.
Η νέα έκδοση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Gallimard», οι οποίες και τη συστήνουν στους αναγνώστες σημειώνοντας ότι πρόκειται για ένα έργο που ξεκινά «ως μία καυστική κριτική της ηθικής των μαθηματικών» για να οδηγήσει τον αναγνώστη, μέσα από μίαν απρόβλεπτη πνευματική εμπειρία, στην περιοχή της ριζοσπαστικής οικολογίας. Στην ουσία είναι ένα σύνθετο έργο πολλαπλών κατευθύνσεων στο οποίο η περιπλάνηση στη μαθηματική επιστήμη συναντά την κριτική του σύγχρονου κόσμου, πριν πάρει τη μορφή ενός ιδιόμορφου υπαρξιακού και φιλοσοφικού στοχασμού.
Ο συγγραφέας, στην αρχή της έκδοσης εν είδη προλόγου, προετοιμάζει τον αναγνώστη για την περιπέτεια που θα ακολουθήσει, γράφοντας ανάμεσα σε άλλα: «[…] Ο άνθρωπος που ανακάλυψε και δάμασε τη φωτιά ήταν κάποιος ακριβώς όπως εσείς και εγώ. Σε καμία περίπτωση δεν ήταν κάποιος που αποκαλούμε «ήρωα», «ημίθεο» και τα συναφή. Σίγουρα, όπως εσείς και εγώ, γνώριζε το σφίξιμο της αγωνίας και την αποδεδειγμένα μάταιη θεραπεία της ματαιοδοξίας που σε κάνει να το ξεχνάς. Αλλά τη στιγμή που «γνώρισε» τη φωτιά, δεν υπήρχε ούτε φόβος ούτε ματαιοδοξία. Αυτή είναι η αλήθεια στον ηρωικό μύθο. Η ισχύς του αμβλύνεται, διαλύεται όταν χρησιμοποιείται για να μας κρύψει μίαν άλλη πτυχή των πραγμάτων, εξίσου πραγματική και ουσιαστική.
Σκοπός μου, στο έργο «Récoltes et Semailles», ήταν να μιλήσω και για τις δύο αυτές διαστάσεις -την επιθυμία για γνώση και τον φόβο με τα μάταια αντίδοτά του. Νομίζω ότι «καταλαβαίνω», ή τουλάχιστον γνωρίζω, αυτόν τον μηχανισμό και τη φύση του. (Ίσως μια μέρα ανακαλύψω, με απορία, πόσο εξαπατούσα τον εαυτό μου…) Αλλά σε σχέση με τον φόβο, τη ματαιοδοξία και τα ύπουλα εμπόδια που φέρει η δημιουργικότητα, ξέρω καλά ότι δεν έχω διερευνήσει σε βάθος αυτό το μεγάλο αίνιγμα. Και δε γνωρίζω αν θα βρω ποτέ την απάντηση του μυστηρίου στα χρόνια που μού απομένουν να ζήσω […]».
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου