Το μυστικό της επιτυχίας του εκπαιδευτικού μας συστήματος είναι ότι δεν διακρίνουμε κάποια σχολεία ως πρότυπα
Οικονομική Επιθεώρηση, Μάϊος 2022, τ.1018 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
«Η παιδεία ποτέ δεν θα σε πετάξει στο χαντάκι (ei oppi ojaan kaada)». Πρόκειται για φινλανδική παροιμία που αποτυπώνει έναν από τους βασικούς πυλώνες της εθνικής στρατηγικής της χώρας. «Μία χώρα με περιορισμένους εθνικούς πόρους, όπως η δική μας, έχει ένα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και αυτό είναι οι άνθρωποί της» τονίζει στην Οικονομική Επιθεώρηση ο Jari Gustafsson, πρέσβης της Φινλανδίας στην Ελλάδα, μιλώντας για την επιτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας.
Η παιδεία βρίσκεται στο επίκεντρο της εθνικής πολιτικής της Φινλανδίας, ενώ τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται ουσιαστικά σε εξαγώγιμο προϊόν κύρους, καθώς υπάρχουν φινλανδικές εταιρείες, ιδίως startups, που «εξάγουν» μοντέλα εκπαίδευσης ή σχολικού περιβάλλοντος βασισμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας. Βασικά, οι σημαντικές επιδόσεις της χώρας στους τομείς των υπηρεσιών, της επιστήμης και της καινοτομίας οφείλονται στο εκπαιδευτικό της σύστημα. Δίνοντας αυτονομία στα σχολεία της χώρας, τα οποία λειτουργούν χωρίς ελλείψεις σε προσωπικό και υποδομές, η Φινλανδία έχει ως μότο το «κανένα παιδί δεν πρέπει να μείνει πίσω». Άλλωστε, η στόχευση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης –από ένα σύστημα στο οποίο οι μαθητές διαχωρίζονταν μετά την ολοκλήρωση της εξαετούς εκπαίδευσης, η Φινλανδία υιοθέτησε ένα ενιαίο σύστημα για όλα τα παιδιά– ήταν να αμβλυνθούν οι διαφορές των παιδιών που οφείλονται στο διαφορετικό οικονομικό και κοινωνικό στάτους κάθε οικογένειας. Έτσι, σε όλα τα παιδιά δίνονται οι ίδιες ευκαιρίες, ανεξάρτητα από το κοινωνικό και το οικονομικό υπόβαθρο, ενώ παρέχεται ατομική υποστήριξη και καθοδήγηση σε κάθε μαθητή ανάλογα με τις ανάγκες του. Μάλιστα, προτού αρχίσουν το σχολείο, τα παιδιά ελέγχονται για τυχόν μαθησιακές δυσκολίες, ώστε να υπάρξει παρέμβαση.
Η Φινλανδία επένδυσε στους ανθρώπους της γνωρίζοντας ότι τα μακροπρόθεσμα οφέλη θα είναι σημαντικότερα από μια επένδυση με μόνο οικονομικά κριτήρια. Δύο στοιχεία κρίσιμα για την επιτυχία της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης στη σκανδιναβική χώρα: η ιδέα της μεταρρύθμισης ετέθη το 1947 και η υλοποίησή της ολοκληρώθηκε το 1979. Μεγάλος χρόνος αλλά απαραίτητος για μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση η οποία δεν είχε κοντόθωρη πολιτική στόχευση. Το δεύτερο: η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση υλοποιήθηκε με πολιτική συναίνεση.
Σταθερά η Φινλανδία βρίσκεται στις πρώτες θέσεις κατάταξης στον διαγωνισμό PISA του ΟΟΣΑ. Πού το αποδίδετε;
Μια χώρα με περιορισμένους εθνικούς πόρους, όπως η δική μας, έχει ένα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και αυτό είναι οι άνθρωποί της. Η Φινλανδία επιθυμεί –και το έχει πετύχει– να προσφέρει σε όλα τα παιδιά τις ίδιες ευκαιρίες να αποκτήσουν τις δεξιότητες που απαιτούνται ανεξάρτητα από το οικογενειακό, κοινωνικό και οικονομικό τους προφίλ. Το μυστικό για την επιτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας μας είναι, κατά κύριο λόγο, πως δεν υπάρχουν ποιοτικές διαφορές και αποκλίσεις ανάμεσα στα σχολεία σε όλες τις γωνιές της χώρας.
Η μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος της Φινλανδίας άρχισε πριν από περίπου 40 χρόνια ως το βασικό σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης της χώρας. Με ποια λογική επελέγη η εκπαίδευση;
Μέχρι το 1970 η Φινλανδία είχε ένα διπλό σύστημα σχολείων, στο οποίο οι μαθητές μετά τα έξι χρόνια βασικής εκπαίδευσης διαχωρίζονταν και ορισμένοι συνέχιζαν σε σχολείο που στο τέλος της διαδρομής τούς έδινε τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στις εξετάσεις για το πανεπιστήμιο. Ποια εκπαιδευτική διαδρομή θα διάλεγε κάθε παιδί συχνά εξαρτιόταν από το οικογενειακό του προφίλ. Η βασική ιδέα-στόχος της μεταρρύθμισης ήταν όλα τα παιδιά να έχουν το ίδιο επίπεδο εκπαίδευσης και τις ίδιες ευκαιρίες, ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση της οικογένειάς τους. Κανένα παιδί δεν πρέπει να μείνει πίσω.
Πότε αρχίσατε να βλέπετε αποτελέσματα από την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση;
Οι έρευνες έδειξαν ότι η αλλαγή του εκπαιδευτικού μοντέλου βελτίωσε περισσότερο τις γλωσσικές δεξιότητες των παιδιών παρά τις δεξιότητές τους στα μαθηματικά μέσα σε δέκα χρόνια, που είναι και η περίοδος που οι μαθητές περνούν στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Επίσης, είναι αξιοσημείωτο ότι η μεταρρύθμιση ενίσχυσε όσα παιδιά είχαν χαμηλότερο κοινωνικό-οικονομικό οικογενειακό στάτους, αφού άλλωστε στόχευε ακριβώς σε αυτό. Σύμφωνα με τις διεθνείς μελέτες, ένα από τα δυνατά σημεία της φινλανδικής βασικής εκπαίδευσης είναι ότι από την εγκαθίδρυσή της στις αρχές της δεκαετίας του ’70 οι βασικοί πυλώνες του συστήματος παρέμειναν οι ίδιοι – και γίνονταν βελτιωτικές αλλαγές. Αυτό επέτρεπε στους εκπαιδευτικούς να εστιάσουν στη δουλειά τους.
Ποια το ακαδημαϊκό επίπεδο των εκπαιδευτικών στη Φινλανδία; Παρατηρούνται ελλείψεις σε προσωπικό και υποδομές στα σχολεία ετησίως, κατά την έναρξη του σχολικού έτους; Πώς εσείς αξιολογείτε το επάγγελμα του εκπαιδευτικού στη χώρα σας; Η στάση των Φινλανδών απέναντι στο λειτούργημα του εκπαιδευτικού επιδρά, εμμέσως, στο εκπαιδευτικό έργο;
Οι νηπιαγωγοί και οι δάσκαλοι, σχεδόν χωρίς εξαίρεση, όλοι έχουν μεταπτυχιακό, τουλάχιστον όσοι μπήκαν στην εκπαίδευση από το 1979 και μετά. Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού εκτιμάται ιδιαίτερα στη Φινλανδία. Στην πράξη, όταν οι Φινλανδοί ερωτώνται σε δημοσκοπήσεις ποιο επάγγελμα είναι σημαντικό για το μέλλον της Φινλανδίας, αυτό του εκπαιδευτικού βρίσκεται στην πρώτη θέση. Οι εκπαιδευτικοί εκτιμώνται στην κοινωνία της Φινλανδίας. Αυτός ο σεβασμός και η εκτίμηση για το λειτούργημα έχει κάνει περιζήτητες τις σχετικές πανεπιστημιακές σπουδές από τους νέους της χώρας. Από την άλλη, δεν υπάρχουν ελλείψεις εκπαιδευτικών στα σχολεία, αλλά ακόμη κι όταν ανακύπτουν αντιμετωπίζονται από την κυβέρνηση άμεσα.
Στα σχολεία της Φινλανδίας το μάθημα γίνεται σε μια λογική αλληλεπίδρασης, με τους μαθητές να δουλεύουν σε μικρές ομάδες για να λύσουν προβλήματα αλλά και να αναπτύξουν τις επικοινωνιακές δεξιότητές τους;
Η δουλειά σε μικρές ομάδες υιοθετείται σε όλο και περισσότερα διδακτικά αντικείμενα και ηλικίες στα σχολεία της Φινλανδίας. Ωστόσο, καθώς οι τοπικές αρχές καταρτίζουν το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών και τα σχολεία και οι διευθυντές τους έχουν ευρεία αυτονομία, δεν υπάρχει υποχρεωτικότητα σε αυτό.
Γίνεται αξιολόγηση των εκπαιδευτικών στην Φινλανδία; Υπάρχουν αντιδράσεις συνδικαλιστών που την αρνούνται;
Όλοι οι εκπαιδευτικοί περνούν από ετήσια αξιολόγηση, η οποία δεν περιλαμβάνει μόνο τη σφαιρική εικόνα των αλλαγών στις παιδαγωγικές απαιτήσεις και στις εκπαιδευτικές μεθόδους, τα καθήκοντα του κάθε εκπαιδευτικού κ.ά. Κάθε σχολείο και εκπαιδευτικό ίδρυμα έχει το δικαίωμα να αποφασίσει τη δική του διαδικασία αξιολόγησης, ανάλογα με το επίπεδο του σχολείου και με βάση τις δικές του απαιτήσεις. Οι ετήσιες αξιολογήσεις συνεκτιμώνται στο ετήσιο επίπεδο απόδοσης του κάθε εκπαιδευτικού και έχουν αντίκτυπο στον μισθό τους.
Τι ρόλο παίζει η εξ αποστάσεως στη Φινλανδία; Με ποιο τρόπο αντιμετωπίστηκε από τα σχολεία η πανδημία;
Η τηλεκπαίδευση αξιοποιήθηκε από τα σχολεία μας κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχει κάνει σημαντικά βήματα μπροστά καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010 σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση το εύρος της αξιοποίησης της τηλεκπαίδευσης και το μέρος του αναλυτικού προγράμματος που οργανώθηκε με εξ αποστάσεως διαδικασία διαφοροποιήθηκε με βάση την αυτονομία των σχολείων. Η χρήση ψηφιακού υλικού, η χρήση της τεχνολογίας στη διδασκαλία και οι μέθοδοι της εξ αποστάσεως τώρα χρησιμοποιούνται ουσιαστικά από όλα τα σχολεία της χώρας.
Ποιος ο ρόλος των γονιών; Παρεμβαίνουν στο έργο των εκπαιδευτικών, αξιολογούν τους βαθμούς των παιδιών, διαμαρτύρονται για μη ορθή αξιολόγησή τους;
Η συνεργασία γονέων-σχολείου θεωρείται σημαντική από όλους τους παίκτες στον εκπαιδευτικό τομέα. Εκπαιδευτικοί, σχολεία και γονείς –όπως επίσης και η κυβέρνηση– συμφωνούν ως προς αυτό. Η τεχνολογία έχει βοηθήσει από αυτή την άποψη. Εκτός από τα ειδικά εργαλεία που διαθέτει το σχολείο και τους τρόπους ανταλλαγής απόψεων και νέων, υπάρχει και η εθνική, ψηφιακή πλατφόρμα Wilma, που επιτρέπει στους εκπαιδευτικούς να επικοινωνούν απευθείας και άμεσα σε καθημερινή βάση με τους γονείς για τις επιδόσεις των παιδιών τους, για τη διδακτέα ύλη και το σχολικό πρόγραμμα, για εκδηλώσεις κ.ά. Επίσης, δίνει στους γονείς τα μέσα να είναι σε επαφή με τους εκπαιδευτικούς και το προσωπικό του σχολείου, επιπρόσθετα από τις συναντήσεις γονέων και εκπαιδευτικών, οι οποίες την τελευταία διετία δεν ήταν δυνατόν να γίνουν.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου