Ο ξέφρενος ποιητικός χορός των αστρικών νεφών
Λίνα Γιάνναρου
Κι όμως, τα άστρα ακόμη χορεύουν στο κέντρο του γερασμένου γαλαξία μας. Στη μελέτη τους «Dancing with the stars: Stirring up extraordinary turbulence in Galactic center clouds», που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Astronomy and Astrophysics Letters, οι αναπληρωτές καθηγητές Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης Βάσω Παυλίδου και Κωνσταντίνος Τάσσης εξηγούν την αιτία πίσω από τις έντονες αναταράξεις στα αστρικά νέφη, προκαλώντας… αναταράξεις στη γωνιά της επιστημονικής κοινότητας που ασχολείται με τα του ουρανού, αφού η λύση του γρίφου ήταν πιο απλή απ’ ό,τι φαντάζονταν.
«Σε όλο τον γαλαξία υπάρχουν αστρικά νέφη που αποτελούνται κυρίως από υδρογόνο, το πιο κοινό στοιχείο στο Σύμπαν, και από τα οποία γεννιούνται νέα άστρα», εξηγεί στην «Κ» η Βασιλική Παυλίδου. Οι συνθήκες που επικρατούν μέσα σε αυτά τα νέφη καθορίζουν και το είδος των νέων άστρων που θα γεννηθούν – αν θα είναι μικρά ή μεγάλα, αν θα έχουν πλανήτες, αν θα μπορούν να υποστηρίξουν κάποτε ζωή. Ενα σημαντικό χαρακτηριστικό των νεφών είναι η τύρβη στο εσωτερικό τους, δηλαδή οι αναταράξεις όπως τις λένε οι πιλότοι, που οι επιστήμονες παρατηρούν στα ραδιοκύματα. «Oπου βλέπουμε τύρβη πρέπει να υπάρχει και κάποιος ενεργός μηχανισμός που την “ταΐζει”, αλλιώς οι αναταράξεις θα “έσβηναν”, ακριβώς όπως όταν σταματάμε να ανακατεύουμε το τσάι, το υγρό σταματά γρήγορα να κουνιέται. Το πρόβλημα που κληθήκαμε να λύσουμε είναι ότι τα νέφη που παρατηρούμε στο κέντρο του γαλαξία μας έχουν υπερβολικά πολλή τύρβη – πολύ περισσότερη από τα νέφη στη δική μας γειτονιά. Επομένως, κάποιος πρέπει να τα ανακατεύει, και μάλιστα πολύ ζωηρά».
Ποιος όμως; Οι «συνήθεις ύποπτοι» για το «ανακάτεμα» των νεφών είναι άστρα μεγάλης μάζας. Τα μεγάλα άστρα έχουν ανέμους που εξωθούν ύλη από την επιφάνειά τους, δημιουργώντας αναταράξεις. «Τα μεγάλα αστέρια όμως ζουν λίγο», λέει η κ. Παυλίδου, «κάποια εκατομμύρια χρόνια, και όχι δισεκατομμύρια. Αυτό σημαίνει ότι για να έφεραν αναταράξεις “χθες”, γεννήθηκαν “χθες”, άρα έχουμε αστρογένεση». Δεδομένου όμως ότι στο κέντρο του γαλαξία μας παρατηρούνται σε κάθε νέφος λιγότερα νέα αστέρια από ό,τι αλλού, «πιστεύαμε ότι υπάρχει κάτι που παρεμποδίζει τη γένεση νέων άστρων», σημειώνει η κ. Παυλίδου. «Και αν τα νέα άστρα είναι λίγα, ποιος τότε μπορεί να ανακατεύει τα νέφη και να προξενεί την υπερβολική τύρβη;»
Στην αρχή οι ερευνητές μελέτησαν διάφορες… εξωτικές λύσεις στο πρόβλημα. Κάποια στιγμή, όμως, σκέφτηκαν ότι δεν μπορείς εύκολα να δεις τα μεγάλα άστρα στο κέντρο του γαλαξία, καθώς εκπέμπουν ακτινοβολία σε υπεριώδες χρώμα, που απορροφάται σταδιακά κατά τη διαδρομή της από το κέντρο του γαλαξία μέχρι τη Γη. «Τα βλέπουμε μόνο όταν βρίσκονται στο μητρικό τους νέφος, καθώς το μητρικό νέφος απορροφά την ακτινοβολία και την επανεκπέμπει εκεί, τοπικά, σαν έντονο υπέρυθρο φως».
Οι δύο ερευνητές βρήκαν έναν έμμεσο τρόπο να υπολογίσουν πόσα μεγάλα αστέρια υπάρχουν στο κέντρο του γαλαξία: μέσα από τον αστρικό άνεμο που παράγουν. «Κάναμε την υπόθεση ότι όπως πέφτει ο αριθμός των άστρων από το κέντρο του γαλαξία έως τη δική μας γειτονιά, πέφτει και η ποσότητα των αστρικών ανέμων. Μετρήσαμε αν φτάνει αυτός άνεμος για να δημιουργήσει τις αναταράξεις στα νέφη που βλέπουμε – και καταλήξαμε πως ναι. Δεν πρόκειται λοιπόν για κάποια εξωτική διεργασία. Απλώς τα νεαρά, μεγάλα άστρα στον γαλαξία είναι πολύ περισσότερα από όσα περιμέναμε. Τα άστρα χορεύουν μέσα και έξω από τα νέφη. Περνούν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους έξω από αυτά, κρυμμένα από εμάς, και τα “ανακατεύουν” περιστασιακά, τόσο όσο χρειάζεται για να δημιουργήσουν αυτό το υψηλό επίπεδο αναταράξεων που παρατηρούμε».
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου