Η άποψη ενός ειδικού για τις φωτογραφίες του τηλεσκοπίου James Webb

του Μ. Σαριδάκη Professor  Baylor University Ερευνητής στο ΕΑΑ

Επειδή πολλοί μου το ζήτησαν (βασικά μόνο δύο αλλά λέω πολλοί για να κερδίσω το ενδιαφέρον των αναγνωστών) ας πω και εγώ 2-3 πράγματα για τις φωτογραφίες που έδωσε στη δημοσιότητα το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb. Καταρχήν να πούμε ότι όπως ο 20ος αιώνας ήταν ο αιώνας της πυρηνικής και της σωματιδιακής φυσικής, ο 21ος είναι ο αιώνας της αστροφυσικής και της κοσμολγίας, καθώς η εξέλιξη της τεχνολογίας μας επιτρέπει πλέον να ανοίξουμε ένα πρωτοφανές παράθυρο στο Σύμπαν. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε δίνονται τεράστιες χρηματοδοτήσεις, στήνονται εκατοντάδες νέα τηλεσκόπια, δορυφόροι, διαστημικά σκάφη, πειράματα κλπ, τα οποία μας τροφοδοτούν με ένα άνευ προηγουμένου όγκο δεδομένων (τα οποία είναι και κυρίως θα είναι τόσα πολλά που δεν μπορούμε να τα επεξεργαστούμε χωρίς τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης).
Αυτός ο αχανής όγκος παρατηρήσεων πέρα από κάθε αμφιβολία μας δείχνει ότι το παρατηρήσιμο Σύμπαν διαστέλλεται (για την ακρίβεια δεν είναι διαστολή μέσα στο χώρο, είναι διαστολή του ίδιου του χωρόχρονου) και ψύχεται. Αν πάμε λοιπόν αντίστροφα στο χρόνο συμπεραίνουμε ότι γύρω στα 14 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, ό,τι παρατηρούμε ήταν ενωμένο σε μια υπέρπυκνη και υπέρθερμη μικροσκοπική περιοχή.
Εδώ ακριβώς είναι που γίνονται δυο μεγάλα λάθη.
Από τη μία μεριά υπάρχουν αυτοί που αρνούνται ότι ο χώρος και ο χρόνος ενοποιούνται σε χωροχρόνο, ο οποίος είναι δυναμικός και όχι απόλυτος, και φτάνουν μέχρι στο να αρνούνται το διαστελόμενο παρατηρήσιμο Σύμπαν, να αρνούνται όλο τον τεράστιο όγκο δεδομένων, λέγοντας ότι όλα αυτά είναι ιδεαλιστικά κατασκευάσματα από από “τα κέντρα που ελέγχουν τη γνώση”, από τους αστούς, από τους Εβραίους, απο το Βατικανό κλπ κλπ.
Από την άλλη μεριά υπάρχουν αυτοί που κάνουν το τεράστιο λάθος να ταυτίσουν το παρατηρήσιμο Σύμπαν με όλο το Σύμπαν (ιστορικά αυτό ήταν μόνιμο λάθος της ανθρωπότητας, δηλαδή να ταυτίζει αυτό που παρατηρεί με το όλον), και επιπλέον να θεωρήσουν ότι αυτή η μικροσκοπική υπέρπυκνη και υπέρθερμη αρχέγονη πυρόσφαιρα δημιουργήθηκε κιόλας από το μηδέν, στην “αρχή του χρόνου και του χώρου”.
Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε μια ηγεμόνευση του φιλοσοφικού επικαθορισμού πάνω στα επιστημονικά δεδομένα (γιατί όπως έλεγε και ο Schrodinger ο επιστήμονας μπαίνοντας στο εργαστήριο δεν μπορεί να αφήσει τις κοινωνικοπολιτικές και φιλοσοφικοθρησκευτικές του απόψεις στον καλόγερο μαζί με το παλτό του και το καπέλο του). Τονίζουμε ότι αυτό γενικά γίνεται υποσυνείδητα όχι συνειδητά. Πχ ο πρώτος που μίλησε για το “αρχέγονο άτομο” που μέσω μιας έκρηξης οδήγησε στο διαστελόμενο και ψυχόμενο Σύμπαν ήταν ο Βέλγος φυσικός Lemaître το 1927, ο οποίος ήταν ταυτόχρονα και αββάς της Καθολικής Εκκλησίας. Δεν το έκανε επειδή του το είπε ο Πάπας, το έκανα επειδή εκεί τον καθοδήγησε υποσεινήδητα η φιλοσοφία του.
Μέχρι σήμερα μπορούμε να περιγράψουμε με ακρίβεια το τι έγινε από τη στιγμή που το παρατηρήσιμο Σύμπαν μας ήταν 10^(-35) μέτρα (τρισεκατομμυριοστό του τρισεκατομμυριοστού του τρισεκατομμυριοστού του μέτρου), το λεγόμενο μήκος Planck, και θερμοκρασίας 10^32 βαθμών (θερμοκρασία Planck). Πιο πίσω δεν μπορούμε να πούμε απολύτως τίποτα. Καταλαβαίνω ότι κάποιος μπορεί πολύ εύκολα να κάνει την παρέκταση (extrapolation) και να πει ότι “ε άρα όλα ξεκίνησαν από μηδενικό χώρο και χρόνο μέσω του Big Bang”, αλλά αυτό είναι παιδαριώδες λάθος, καθώς εκεί μέσα κρύβεται παντελώς άγνωστη φυσική όπως η κβαντική βαρύτητα (παρακαλώ όποιος/α μπορεί έστω και να περιγράψει τι έγινε πιο πριν να μου στείλει ίνμποξ να πάρουμε μαζί δέκα Νόμπελ).
Η μεγάλη πλειοψηφία των θεωρητικών φυσικών πλέον θεωρεί ότι:
i) το παρατηρήσιμο Σύμπαν είναι μόνο ένα απειροελάχιστο τμήμα του συνολικού Σύμπαντος, που μπορεί να είναι είτε άπειρο είτε πεπερασμένο, και
ii) Δεν μπορούμε να πούμε τίποτα για αρχή του χρόνου και για Δημιουργία, καθώς αυτό δεν προκύπτει από καμία φυσική θεωρία αλλά από φιλοσοφικές θέσεις.
Συνελόντι ειπείν: Ζούμε σε ένα Σύμπαν που ξεπήδησε από μια Έκρηξη πριν 14 δισεκατομμύρια χρόνια. Αλλά αυτό δεν είναι παρά ένα απειροελάχιστο τμήμα του συνολικού Σύμπαντος (τα άλλα τμήματα του μπορούν να έχουν εντελώς άλλη εξέλιξη) και σίγουρα δεν ξεπήδησε στην “αρχή του χρόνου”, καθώς το τι προϋπήρχε και το τι έγινε πριν είναι παντελώς άγνωστο. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι έγινε “Bang” αλλά δεν προκύπτει από πουθενά ότι ήταν “Big”.