Η. Μόσιαλος : Έμφυλες ανισότητες και Νόμπελ

Ηλίας Μόσιαλος

Στη φωτογραφία βλέπουμε πέντε άντρες και μια γυναίκα. 3 άντρες ανακοινώνουν το βραβείο Νόμπελ χημείας που φέτος απονεμήθηκε σε 2 άντρες και μια γυναίκα.

Η φωτογραφία είναι μάλλον ενδεικτική. Αλλά είναι;

Όχι. Η κατάσταση με την απονομή των Νόμπελ είναι χειρότερη όσον αφορά στις έμφυλες ανισότητες.

Οι γυναίκες αντιστοιχούν στο 30% περίπου του συνόλου των επιστημόνων παγκοσμίως. Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς γιατί το ποσοστό είναι τόσο μικρό. Η απάντηση είναι πως αντανακλά τις γενικότερες έμφυλες ανισότητες και τις διαφορετικές επιστημονικές ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας είναι στις περισσότερες χώρες μικρότερο από αυτό των ανδρών. Το γνωστό στερεότυπο ‘η γυναίκα στο σπίτι’ επικρατεί σε αρκετές χώρες. Οι δυνατότητες εξέλιξης στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα αντίστοιχα δεν είναι οι ίδιες σε σχέση με τους άντρες.

Στις ΗΠΑ περίπου το 30% των προέδρων πανεπιστημίων/κολεγίων είναι γυναίκες, ενώ αποτελούν άνω του 50% των επικεφαλής τμημάτων. Οι γυναίκες αποτελούν μόνο το 30% των διοικητικών συμβουλίων των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Επίσης, οι γυναίκες εξακολουθούν να αμείβονται λιγότερο από τους άνδρες σε κάθε ακαδημαϊκή βαθμίδα.

Αλλά, για να γυρίσω στα Νόμπελ. Θα ήταν αναμενόμενο να είχε δοθεί το ένα τρίτο περίπου των Νόμπελ σε γυναίκες. Έστω το 20%, γιατί παλαιότερα ήταν ακόμη μικρότερη η συμμετοχή των γυναικών στην επιστημονική κοινότητα. Να πούμε το 15%;

Καμία σχέση.

Είναι μικρότερο του 5%.

Οι διαδικασίες ακαδημαϊκής εξέλιξης ευνοούν συγκεκριμένα πρότυπα εντός ενός διαμορφωμένου κατεστημένου πλαισίου που αποκλείει γυναίκες με οικογενειακές ‘υποχρεώσεις’. Ίσως αυτό να εξηγεί γιατί τo 70% των ανδρών καθηγητών στις ΗΠΑ έχουν παιδιά ενώ μόνο το 44% των γυναικών.

Ίσως παρά τις διακηρύξεις περί ισοτιμίας και ισότητας να αποτυγχάνουμε να κάνουμε πράξη αυτό που η πλειονότητα των πανεπιστημιακών διακηρύσσουν: το οποίο είναι να αλλάξουν τον κόσμο και να τον κάνουν πιο δίκαιο.

Αν υπάρχουν σημαντικές έμφυλες ανισότητες στην ανώτατη εκπαίδευση και την έρευνα όσον αφορά στις υψηλές ακαδημαϊκές βαθμίδες και στους εσωτερικούς μηχανισμούς εξουσίας και κατανομής πόρων και ευκαιριών, τότε μπορεί κανείς να αναλογιστεί πόσο μεγαλύτερες είναι αυτές οι ανισότητες σε άλλους τομείς.

Ας τα σκεφτόμαστε λοιπόν και αυτά κάθε φορά που ακούμε ποιος πήρε το φετινό βραβείο Νόμπελ.

Όπως και αυτό που είχε απαντήσει η Μαρί Κιουρί.

«Με ρωτάνε συχνά, ειδικά γυναίκες, για το πώς μπόρεσα να συνδυάσω την οικογενειακή ζωή με την επιστημονική καριέρα. Λοιπόν, δεν ήταν εύκολο».