Αγγελική Παναγιωτάτου – Μαρία Κιουρί – Ζαχαρίας Παπαντωνίου

φωτ. 1 η Αγγελική Παναγιωτάτου (1878 – 1954)

του 

Γιάννης Τζαννέτος

Στις 17 Μαρτίου 1911 στο Πανεπιστήμιο Αθηνών γίνεται η έναρξη των παραδόσεων της υφηγήτριας επιδημιολογίας Αγγελικής Παναγιωτάτου. Εκτός των φοιτητών, στην αίθουσα, παρευρίσκονται ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αρκετοί καθηγητές του Πανεπιστημίου, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών και πλήθος γυναικών. Η Κεφαλλονίτισσα Παναγιωτάτου είναι η πρώτη γυναίκα απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής και η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στην ίδια σχολή. Στο εναρκτήριο μάθημα σημειώθηκαν επεισόδια, όταν φανατική ομάδα άρχισε να διαμαρτύρεται για τον διορισμό γυναίκας ως καθηγήτριας. Οργισμένος από την στάση της ομάδας αυτής ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου έγραψε το πιο κάτω χρονογράφημα στην εφημερίδα ΄΄Εμπρός΄΄ την επομένη 18 Μαρτίου.

΄΄Κυρίαν Κιουρί Καθηγήτριαν του Πανεπιστημίου Παρισίους

Κυρία,

Λαμβάνω την τιμήν να σας αναγγείλω ότι διερχόμενος χθες από το Πανεπιστήμιον της πατρίδος μου – εστίαν φωτός, όπως λέγουν – ήκουσα τας φοβερωτέρας κραυγάς. Ηρώτησα τι συμβαίνει και έμαθα το εξής παρήγορον. Ότι οι φοιτηταί εγιουχάιζαν μίαν υφηγήτριαν που ηθέλησε να παραδώση.

Είσθε εκείνη που ώθησεν εις τα άκρα το αίσχος της γυναικείας προόδου, ανακαλύψασα το ράδιον. Απευθύνομαι επομένως προς σας ως υψίστην έκφρασιν αυτής της ατιμίας. Δεχτήτε παρακαλώ την περιφρόνησίν μου και την είδησιν ότι ημείς οι Έλληνες σας γιουχαΐζομεν.

Ενθυμούμαι το εναρκτήριόν σας μάθημα εις ένα αμφιθέατρον της Σορβόννης. Άνδρες από όλον τον κόσμον, φοιτηταί, καθηγηταί, υφηγηταί, ιατροί, χημικοί, φαρμακολόγοι, μικροβιολόγοι, σκυφτοί με ένα μολύβι κρατούσαν σημειώσεις, ασθμαίνοντας να μαζέψουν τους λόγους που έπεφταν από τα χείλη σας, κυρία ! Η αίθουσα ήτο γεμάτη από σιωπήν και από σεβασμόν. Όταν έκλεισαν τα παράθυρα δια να γίνει σκότος και έλαμψεν εις τας χέρια σας ένα μικρόν πρασινωπόν ……………

Τόσοι άνδρες αντί να σας γιουχαΐσουν, σας εχειροκρότησαν ! Ποία κατάπτωσις ! Και εξακολουθήσατε το μάθημα. Είσθε μάλλον άσχημη, ντυμένη με ένα ταπεινό ρούχο, σεμνή όπως το μεγαλείον, πτωχή όπως η μεγαλοφυία. Τα λόγια σας εστάλαξαν αργά, υπολογισμένα και χρήσιμα. Και το ακροατήριον των ανδρών τα εμάζευε με μολυβδοκόνδυλα, των οποίων η μύτη έτρεχεν ηλεκτρικώς εις το χαρτί …. Και ήσαν, κυρία μου, άντροι απαξάπαντες. Και τόσοι άντροι μουστακαλήδες ηνέχθησαν να ανακαλύψη το ράδιον γυναίκα. Ηνέχθησαν να διορισθήτε καθηγητής ενός ενδόξου Πανεπιστημίου. Ηνέχθησαν να παραδώσετε. Ηνέχθησαν να σας ακούσουν. Ηνέχθησαν να σας δοξάση με ένα άρθρον ο Πουανκαρέ. Ηνέχθησαν να γίνετε διάσημος εις όλον τον κόσμον. Κρίμα στα μουστάκια των.

Ευτυχώς, κυρία, εδώ επολιτίσθημεν. Χθες μία υφηγήτρια, η οποία εσπούδασεν, η οποία επλήρωσε τέλη, η οποία έγεινεν ιατρός και πληρώνει φόρους ήλθε να παραδώσει. Την εγιουχαΐσαμεν και την ημποδίσαμεν με κάθε τρόπον. Εδώ, κυρά μου, αντροφέρνομε και έχομε μια πήχυ μουστάκι, το οποίον όποιος μασκαράς θέλει, ας έρθει να το θίξη. Εννοούμε να είμεθα άντροι και να σπάσωμε τα μπαστούνια μας εναντίον πάσης γυναικός η οποία θα θελήση να βγη από τον Μενδρεσέ των οσιωτάτων παραδόσεων του Χαρεμίου. Είπαμε ότι αι γυναίκες πρέπει να μένουν καθώς η Γαρούφω της Κούλουρης, η οποία όταν ο άντρος της πηγαίνη στο χωράφι πρέπει να τον ακολουθή εκατό βήματα μακρυά, εκ σεβασμού, αυτή πεζή, ο άντρας της απάνω στο γαϊδούρι. Τούτο είνε το ιδεώδες της γυναικός δια την Ελλάδα. Η Ευρώπη βαρβαρότοπος ακόμη αγνοών τα έθιμα των Ελληνικών δήμων τρίτης τάξεως, είνε πίσω, και ανέχεται γυναίκες εις το Πανεπιστήμιον και εις τα δικαστήρια.

Κυρία μου, εκ μέρους του Ελληνικού πολιτισμού, εκ μέρους της Ελληνικής συμπεριφοράς, εκ μέρους της Ελληνικής διανοίας, σας διαβιβάζω την αισχίστην μου περιφρόνησιν και σας στέλνω ένα καρεκλόξυλο ή μίαν ράβδον με ρόζους. Όταν χθές απεπειράθη η δεσποινίς Παναγιωτάτου να παραδώση, το ακροατήριο εκραύγαζε.

- Στην κουζίνα ! Μείνε στην κουζίνα !

Ιδού, κυρία μου, το ύψιστον σύμβολον του πολιτισμού δια τας γυναίκας. Από την Ελλάδα βγαίνει και αυτό, πηγήν των φώτων. Στην κουζίνα ! Αι γυναίκες πρέπει να κάμνουν κεφτέδες, μόνον κεφτέδες και αιωνίως κεφτέδες. Σεις εδουλέψατε δεκαπέντε χρόνια και βρήκατε το ράδιον. Αίσχος ! Εις δέκα πέντε χρόνια ημπορούσατε να κάμετε 15.000 κεφτέδες και να εκπληρώσετε τον προορισμόν σας.

Ζήτω το Έθνος μου, κυρία. Ζήτωσαν τα Βαλκάνια ! Ζήτω η Ανατολή ! Και τον κακό σου τον καιρό, διότι είσαι γυναίκα.

Υποσημειούμαι μετά βαθυτάτου σεβασμού, ο ανδρείος Έλλην

Ζ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ΄΄

Και όμως, και όμως, μετά από λίγους μήνες, τον Νοέμβριο του 1911 ξέσπασε στην Γαλλία το μεγάλο σκάνδαλο !!

Η χήρα Μαρία Κιουρί (44 χρονών), εμφανίστηκε στην Σορβόννη με λευκό φόρεμα και ένα γαρύφαλλο στο χέρι, η Μαρία ήταν ερωτευμένη και χαρούμενη !! Ο εκλεκτός της καρδιάς της ήταν ο φυσικός Πολ Λανζεβέν (39 χρονών).

φωτ. 2 η Μαρία Κιουρί (1867, Βαρσοβία – 1934 Πασί Άνω Σαβοΐας)

Εθνικιστικά και αντισημιτικά έντυπα την στοχοποίησαν: η ξένη, η διανοούμενη χειραφετημένη, η εβραία (το πατρικό της επίθετο, Skłodowska, το θεώρησαν εβραϊκό) , η άθεη, η ανήθικη. Το σπίτι της περικυκλώθηκε από αγανακτισμένους πολίτες που το πετροβολούσαν. Το Δεκέμβριο έπρεπε να πάει στην Στοκχόλμη, για να της απονεμηθεί το 2ο βραβείο Νόμπελ που έπαιρνε (το πρώτο στην Φυσική και τώρα το δεύτερο στην Χημεία), πολλοί της προτείνουν μα μη πάει (και ο Αρρένιους, για τους συναδέλφους μου). Αυτή απαντά: «το βραβείο μού το δώσατε για την ανακάλυψη των στοιχείων ράδιο και πολώνιο. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει σχέση ανάμεσα στην επιστημονική μου εργασία και σε κάποια στοιχεία της ιδιωτικής μου ζωής…».

φωτ. 3 η πλέον φανατική εναντίον της Κιουρί εφημερίδα η ΄΄La Libre Parole΄΄, του αντισημίτη Εντουάρντ Ντυμόν.

Καμιά εφημερίδα της Γαλλίας δεν ανέφερε την απονομή του βραβείου.

Σε λίγο ξέσπασε ο 1ος μεγάλος πόλεμος. Η Κιουρί μαζί με την κόρη της Ιρέν κατασκευάζουν 18 κινητές μονάδες ακτινογραφίας, οι ίδιες οδηγούν τα φορτηγά, οι ίδιες ακτινογραφούν, χωρίς μέτρα προστασίας, περίπου 1.000.000 στρατιώτες ακτινογραφήθηκαν !!