Ο πραγματικός Χόκινγκ – Κατασκευάζοντας έναν διάσημο επιστήμονα
ΤΣΑΡΛΣ ΣΕΪΦ
Ο πραγματικός Χόκινγκ – Κατασκευάζοντας έναν διάσημο επιστήμονα
μτφρ.: Ανδρέας Μιχαηλίδης
εκδ. Μεταίχμιο, 2022, σελ. 560
Πόσος µύθος χωράει σε μια πραγματικότητα; Oσος έθρεψε επί πολλά χρόνια την προσωπικότητα του Στίβεν Χόκινγκ. Ο άνθρωπος που εκλαΐκευσε τη Φυσική και με το άγρυπνο πνεύμα του, σε αντίθεση με το φτενό σώμα του, έδωσε το παράδειγμα της ευψυχίας, ήταν μια κλασική περίπτωση φυσιογνωμίας larger than life. Ειδικά από τη στιγμή που η ζωή δεν του φέρθηκε με τον καλύτερο τρόπο.
Ποιος ήταν, όμως, πραγματικά ο Χόκινγκ; Μήπως η καταλυτική δημόσια εικόνα του, αριστοτεχνικά φτιαγμένη κι από τον ίδιο, αποσιωπά τον άνθρωπο πίσω από τον επιστήμονα; Η βιογραφία του Τσαρλς Σέιφ «Ο πραγματικός Χόκινγκ – Κατασκευάζοντας έναν διάσημο επιστήμονα», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση του Ανδρέα Μιχαηλίδη, καίτοι δεν είναι εγκεκριμένη από το περιβάλλον του Χόκινγκ, άρα δεν είχε στη διάθεσή του πλήρες υλικό από τον ιδιωτικό του βίο, προσπαθεί να τραβήξει το πέπλο που καλύπτει τον επιστήμονα-φαινόμενο και να μας εμφανίσει μια κάπως πιο αληθινή και εν μέρει απομαγευτική εικόνα του. Δίχως, όμως, η πρόθεσή του να είναι η αποκαθήλωση του ανδρός.
Ο Σέιφ είναι γνώστης του ανθρώπου με τον οποίο χρειάστηκε να αναμετρηθεί. Επίσης, είναι έμπειρος συγγραφέας επιστημονικών άρθρων και καθηγητής δημοσιογραφίας του NYU.
Το κεντρικό συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει είναι ότι ο Χόκινγκ υπήρξε «τόσο ένα εμπορικό σήμα όσο ήταν και ένα πρόσωπο». Σε σημείο που τα επιστημονικά του επιτεύγματα, συμπεριλαμβανομένων των προόδων στην κατανόηση του χώρου και του χρόνου, να ωχριούν μπρος στην εικόνα που είχε σχηματίσει το πλατύ κοινό γι’ αυτόν.
«Γνώριζε ότι η αναπηρία του επηρέαζε βαθιά τον τρόπο με τον οποίο τον αντιλαμβανόταν το κοινό, μετατρέποντάς τον από απλό ανθρώπινο ον σε μια ζωντανή μεταφορά».
Ο Χόκινγκ έπαιξε με τους κανόνες που ορίζουν και διαμορφώνουν μια διασημότητα. Μίλησε για ένα πλήθος θεμάτων εκτός της ειδικότητάς του, από την εικονική πραγματικότητα έως τη στρατιωτική τεχνολογία, δάνεισε το λογισμικό του voice-box με το οποίο επικοινωνούσε σε σκηνοθέτες και επέτρεψε σε σεναριογράφους και συγγραφείς να γράψουν γι’ αυτόν.
Κατάφερε να κάνει οικεία την εικόνα ενός ανθρώπου καθηλωμένου σε αναπηρική καρέκλα που σχημάτιζε με κόπο φράσεις σε ρυθμό τριών λέξεων το λεπτό.
Ολα τούτα τον έκαναν αντικείμενο έντονου δημόσιου ενδιαφέροντος, αλλά και μια διακριτή ποπ εικόνα με εμφανίσεις στο «Star Trek: The Next Generation» και στο «The Simpsons». Το κοινό, δε, παραληρούσε όταν αναφερόταν στα ταξίδια στον χρόνο και στην εξωγήινη ζωή. Κοινώς: έχτισε τον μύθο του με στοχευμένες κινήσεις.
Ο Σέιφ γράφει αυτή τη βιογραφία με μια παράδοξη τεχνική: εκκινεί από τα τελευταία χρόνια της ζωής του Χόκινγκ για να φτάσει στο τέλος στα παιδικά του χρόνια. Αυτή η αναστροφή της γραμμικής αλληλουχίας στην ουσία δεν προσφέρει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα ή, τουλάχιστον, δεν αλλάζει τα βασικά σημεία του βιβλίου.
Εχουν ενδιαφέρον οι γνώμες μαθητών και συνεργατών του που συνέλεξε ο Σέιφ με επιμέλεια, όπως και η καταγραφή από μεριάς του όλων των επιστημονικών επιτευγμάτων του Χόκινγκ.
Ωστόσο, δεν στέκεται μόνο εκεί. Το βιβλίο δεν διστάζει να μιλήσει ανοιχτά για τις γκρίζες περιοχές του χαρακτήρα του Χόκινγκ. Αίφνης, τον εμφανίζει εγωιστή, με αυξημένη λίμπιντο (είχα λαχτάρα για τα στριπτιζάδικα), ενώ είναι σχεδόν αποδεδειγμένο πως δεχόταν στον χώρο του γυμνές γυναίκες που τους ζητούσε να χορέψουν γι’ αυτόν.
Η γενική εντύπωση είναι ότι ο Χόκινγκ έως το τέλος της ζωής του εργαζόταν πυρετωδώς, ωστόσο η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια ελάχιστα πράγματα πρόσφερε στην επιστήμη του, ενώ υπάρχουν αρκετοί συνάδελφοί του που δεν τον κατατάσσουν καν στην κορυφή της πυραμίδας των φυσικών με σημαντική συνεισφορά.
Τι μας προσφέρει, λοιπόν, αυτή η βιογραφία; Την ευκαιρία να δούμε τον Χόκινγκ με τα ανθρώπινα μέτρα. Οσο οξύθυμος κι αλαζονικός υπήρξε, άλλο τόσο ήταν ένας άνθρωπος ζεστός και πνευματώδης. Σίγουρα οι λάτρεις του Χόκινγκ θα στενοχωρηθούν σε κάποια σημεία του βιβλίου, καθώς θα δουν το είδωλό του να ραγίζει ή να εμφανίζει μπροστά τους μια ελάχιστα κολακευτική εικόνα. Εντούτοις αυτό δεν μειώνει τη λαμπρότητα και την ξεχωριστή περσόνα του.
Ας μην ξεχνάμε πως ήταν ο άνθρωπος που τον Νοέμβριο του 1995 γέμισε το Royal Albert Hall του Λονδίνου (χωρητικότητας 5.900 ατόμων) για μια διάλεξη και ότι το βιβλίο του «Η σύντομη ιστορία του χρόνου» πούλησε περισσότερα από 10 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως.
«Ο Χόκινγκ γνώριζε ότι η αναπηρία του επηρέαζε βαθιά τον τρόπο με τον οποίο τον αντιλαμβανόταν το κοινό, μετατρέποντάς τον από απλό ανθρώπινο ον σε μια ζωντανή μεταφορά», γράφει εύγλωττα ο Σέιφ.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου