Οι Ελληνες γκουρού της τεχνητής νοημοσύνης
Ηλιάνα Μάγρα Καθημερινή
Το πρωί της Δευτέρας η ελληνική επιστημονική ελίτ της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) συναντήθηκε στην Αγία Παρασκευή προκειμένου να δώσει απαντήσεις για το πώς αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί και τι αλλαγές φέρνει στην καθημερινή ζωή και σε όλα τα επιστημονικά πεδία.
Κορυφαίοι επιστήμονες που διδάσκουν στο Χάρβαρντ και στο MIT, όπως οι Ευθύμης Καξίρας, Δημήτρης Μπερτσιμάς και Γεωργία Περάκη, αλλά και στο ΕΜΠ –ο Γιώργος Στάμου και η Θεοδώρα Βαρβαρίγου–, έδωσαν το «παρών» στο Εθνικό Κέντρο Ερευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», στις καλοκαιρινές εκδηλώσεις του Ελληνικού Ινστιτούτου Προηγμένων Μελετών (HIAS), που πραγματοποιούνται στην Αθήνα στις 3-7 Ιουλίου, με κύριο στόχο τη δημιουργία γεφυρών μεταξύ επιστημόνων της διασποράς και της Ελλάδας.
«Οραματίζομαι ένα μέλλον στο οποίο η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι η καθολική γλώσσα σε όλους τους τομείς», δήλωσε στην ομιλία του ο Δημήτρης Μπερτσιμάς, καθηγητής στη Σχολή Διοίκησης Sloan στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (MIT), συμπληρώνοντας πως η τεχνητή νοημοσύνη έχει αναπτύξει πολύ γρήγορα «υπεράνθρωπη νοημοσύνη. Εχουμε πολλά χρόνια μπροστά μας μέχρι να δούμε το αποτέλεσμα, αλλά το βρίσκω συναρπαστικό», τόνισε. Ο κ. Μπερτσιμάς αναφέρθηκε στην καθολικότητα της τεχνητής νοημοσύνης και στην εφαρμογή της σε διαφορετικά πεδία – από τις επιστήμες και τη μηχανική μέχρι τη νομική και την ιατρική.
Μίλησε για την τεχνητή νοημοσύνη ως ένα εργαλείο πρόβλεψης, δίνοντας παραδείγματα για την αντίστοιχη εφαρμογή της.
«Δεν θα πρέπει απλά να αλλάξει η διδασκόμενη ύλη, αλλά ο τρόπος που σκεφτόμαστε την εκπαίδευση. Να δημιουργηθούν καινούργιες τάξεις, π.χ. ΑΙ+Φυσική, ΑΙ+Ιατρική».
Στην περίπτωση της καρδιακής νόσου, όπως είπε, οι παράγοντες είναι, μεταξύ άλλων, το φύλο του ασθενούς, η ηλικία και ο αριθμός τσιγάρων που καπνίζει την ημέρα. Σε όλες τις περιπτώσεις, πάντως, οι άνθρωποι δεν είναι απλά αποδέκτες των ευρημάτων της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και δημιουργοί του μοντέλου της.
Οσον αφορά την ιατρική περίπτωση, ο στόχος της AI είναι, αφού δεχθεί έναν όγκο ιατρικών δεδομένων, να αποσαφηνίσει ποιοι ασθενείς δέχονται κακής ποιότητας ιατρική περίθαλψη. «Πώς θα αξιολογήσεις τη σχέση ποιότητας και κόστους; Ο μόνος τρόπος είναι να χρησιμοποιήσεις δεδομένα», δήλωσε ο κ. Μπερτσιμάς.
Στη διάρκεια της πρώτης ημέρας του σεμιναρίου εξετάστηκαν παραδείγματα εφαρμογής της τεχνητής νοημοσύνης σε πληθώρα τομέων, από τη φυσική μέχρι τις πορείες πλοίων. Ταυτόχρονα όμως, και αυτός είναι ο στόχος του σεμιναρίου, έγινε ξεκάθαρο πως ο σημαντικότερος πυλώνας εξέλιξης μιας κοινωνίας που θα χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο την τεχνητή νοημοσύνη ως βοηθητικό εργαλείο είναι η εκπαίδευση. «Ο κόσμος αλλάζει πολύ πιο γρήγορα από ό,τι άλλαζε», δήλωσε στην «Κ» ο κ. Μπερτσιμάς.
«Ο ρυθμός της αλλαγής είναι τόσο υψηλός που πρέπει να τροποποιήσουμε τη διάλεξη από την αρχή του εξαμήνου μέχρι το τέλος του, σε ό,τι αφορά την τεχνητή νοημοσύνη», συμπλήρωσε ο Γιώργος Στάμου, καθηγητής της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Ο κ. Μπερτσιμάς τόνισε πως δεν θα πρέπει απλά να αλλάξει η διδασκόμενη ύλη, αλλά ο τρόπος που σκεφτόμαστε την εκπαίδευση. «Θα πρέπει να έχουμε οριζόντιες τάξεις, μαθήματα στα οποία συμμετέχουν όλοι, αλλά και καινούργιες τάξεις, παραδείγματος χάριν ΑΙ+Φυσική, ΑΙ+Ιατρική», σημείωσε. Για να καταλήξει: «Δεν οραματίζομαι ένα μέλλον στο οποίο θα πηγαίνουμε για τα πάντα σε ένα ρομπότ, ούτε εγώ θα εμπιστευόμουν ένα ρομπότ αντί ενός γιατρού. Αλλά θα πρέπει να μάθουμε να συνεργαζόμαστε. Αυτό θα αλλάξει ανεξάρτητα από εμάς, οπότε καλύτερα εμείς, στην ελληνική κοινωνία, να προσαρμοστούμε για να προετοιμαστούμε για όσα έρχονται, γιατί ο κόσμος θα προχωρήσει ό,τι και να γίνει».
«Στον τέλειο αλγόριθμο αν βάλεις σκουπίδια θα πάρεις σκουπίδια»
Μία από τις εφαρµογές της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) που συζητήθηκαν την πρώτη ημέρα του σεμιναρίου στον «Δημόκριτο» αφορούσε τη φυσική. Ο Ευθύμης Καξίρας, καθηγητής Καθαρής και Εφαρμοσμένης Φυσικής και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, μίλησε στους φοιτητές για την εφαρμογή της AI στην καλύτερη κατανόηση των άμορφων υλικών και στον σχεδιασμό υλικών με στόχο την καλύτερη απόδοση. «Οι μπαταρίες πιάνουν μεγάλο χώρο, είναι το πιο βαρύ εξάρτημα ενός τηλεφώνου ή αυτοκινήτου. Θέλουμε μια μπαταρία με πολύ μικρότερο όγκο να αποθηκεύει την ίδια ποσότητα ενέργειας», λέει στην «Κ». Αλλά τα υλικά που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν γι’ αυτόν τον σκοπό είναι πολύ περίπλοκα. Χρησιμοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη είναι εφικτό να ξεπεραστούν τα προβλήματα, τονίζει. «Ενα άλλο παράδειγμα είναι τα μαγνητικά υλικά που είναι πάρα πολύ σημαντικά σε πολλές εφαρμογές, π.χ. στη μαγνητική τομογραφία ή στα τρένα μαγνητικής αιώρησης», τονίζει ο κ. Καξίρας. Eπισημαίνει πως ο ίδιος και η ομάδα του χρησιμοποιούν μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης εδώ και 10 χρόνια και δεν έχει συναντήσει κάποιο μειονέκτημα στη χρήση της. «Τα προβλήματα που προσπαθούμε να λύσουμε εμείς είναι τεχνικής φύσεως. Τα μοντέλα δεν θέτουν ηθικά διλήμματα, είναι εργαλεία για να διαλέξεις ένα υλικό αντί για ένα άλλο. Στην καθαρή επιστήμη δεν μπορώ να φανταστώ, λοιπόν, κάποιο μειονέκτημα, η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα ενδιαφέρον και περίπλοκο “όπλο” που δίνει απαντήσεις σε δύσκολα προβλήματα».
Και η χρήση της στην εκπαίδευση; Το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, όπου ο κ. Καξίρας διδάσκει, ξεκίνησε φέτος μια συστηματική προσπάθεια συμπερίληψης εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, όπως το ChatGPT, στον τρόπο διδασκαλίας. «Είναι πολύ εύκολο να το χρησιμοποιήσουν οι φοιτητές και αυτό δημιουργεί ένα σοβαρό ζήτημα», σημειώνει ο ίδιος. «Υπάρχουν απόψεις που υποστηρίζουν ότι οι φοιτητές θα πρέπει να δίνουν προφορικές εξετάσεις για να μην μπορούν να το χρησιμοποιήσουν. Η δική μου η γνώμη είναι διαφορετική. Για τα αντικείμενα που ασχολούμαι εγώ είναι εργαλείο που μπορεί να βοηθήσει φοιτητές να μην αναλώνονται σε τετριμμένα ερωτήματα, οπότε η σκέψη τους να γίνει πιο σύνθετη και αναλυτική. Θα πρέπει να αλλάξει η φιλοσοφία της εκπαίδευσης, να μη δίνεται έμφαση, λ.χ., στην αποστήθιση. Ας δούμε ποια είναι τα σωστά ερωτήματα που πρέπει να θέσουμε και πώς θα μάθουν οι φοιτητές να αντιμετωπίζουν τις απαντήσεις της τεχνητής νοημοσύνης με κριτικό τρόπο», δηλώνει, τονίζοντας πως το ChatGPT συνθέτει δεδομένα. «Δεν έχει λογική ή κρίση, δεν κρίνει τα δεδομένα. Θα πρέπει οι φοιτητές να μπορούν να καταλάβουν πώς να ψάξουν την ορθότητα της απάντησης, να διακρίνουν το σωστό από το λάθος».
Για τα ηθικά διλήμματα που παρουσιάζει η τεχνητή νοημοσύνη θα μιλήσει στο σεμινάριο στον «Δημόκριτο» την Τετάρτη η Γεωργία Περάκη, διευθύντρια του Κέντρου Επιχειρησιακής Ερευνας και αναπληρώτρια πρύτανης του Κολεγίου Ηθικής και Κοινωνικής Ευθύνης της Πληροφορικής στο ΜΙΤ. «Είναι μια νέα τεχνολογία και όπως καθετί νέο έχει τόσο θετικά όσο και αρνητικά, αλλά όταν βγαίνει κάτι καινούργιο αντιμετωπίζεται πάντα με φόβο», δηλώνει στην «Κ». Αυτό που θα ζητήσει από τους φοιτητές είναι να σκεφθούν μια νέα τεχνολογία που να έχει σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη και να αναφέρουν τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά την ανθρωπότητα. «Αν φτιάξεις τέλειους αλγορίθμους και τους βάλεις σκουπίδια θα σου δώσουν σκουπίδια», λέει η κ. Περάκη.
«Είναι μια νέα τεχνολογία και όπως καθετί νέο έχει τόσο θετικά όσο και αρνητικά, αλλά όταν βγαίνει κάτι καινούργιο αντιμετωπίζεται πάντα με φόβο».
Είναι μια άσκηση την οποία υπέβαλαν και σε φοιτητές του MIT φέτος, 56 εκ των οποίων έγραψαν εργασίες πάνω στο θέμα μέσα σε διάστημα ενός μήνα. Ενας φοιτητής της, αναφέρει η κ. Περάκη, σκέφθηκε μια εφαρμογή ΑΙ που θα παίρνει τα δεδομένα από όλες τις διαδικτυακές συνομιλίες ενός ατόμου, και με βάση αυτές θα του κάνει συστάσεις για το πώς να συμπεριφέρεται καλύτερα στις ανθρώπινες σχέσεις του. «Θα εκπαιδευόταν», όπως και όλες οι εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης, «από εσένα, αλλά θα μπορούσε φυσικά και να ξεπεράσει τα όρια», τονίζει.
Η ίδια πιστεύει πως δίνεται πολύ μεγάλη έμφαση στα αρνητικά της συγκεκριμένης τεχνολογίας, ενώ θα πρέπει να συζητάμε περισσότερο για τα θετικά. «Είμαι εξαιρετικά αισιόδοξη, μπορείς να κάνεις κάτι πραγματικά απίστευτο για τόσα προβλήματα, για την ιατρική, για τη φτώχεια. Το μυαλό μας είναι ένας υπολογιστής, αν βάλεις λάθος δεδομένα θα πάρει λάθος αποφάσεις, το ίδιο ισχύει και για την ΑΙ, ο άνθρωπος μπορεί να χρησιμοποιήσει τους αλγορίθμους για βοήθεια», σημειώνει η κ. Περάκη.
«Η τεχνολογική εξέλιξη του συγκεκριμένου τομέα έχει πάρει ήδη τον δρόμο της», τονίζει, «και εμείς θα πρέπει να επανεκπαιδευτούμε για να έχουμε τα εργαλεία να τη χρησιμοποιήσουμε σωστά». Γι’ αυτόν τον λόγο συνάδελφοί της από το Κολέγιο Ηθικής και Κοινωνικής Ευθύνης της Πληροφορικής στο ΜΙΤ έδωσαν «μαθήματα» για την ΑΙ στη Γερουσία και στο Κογκρέσο. «Η εκπαίδευση του κόσμου είναι σημαντική», τονίζει, «το να μην υπάρχει αμάθεια σε σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά κατανόηση. Δεν νομίζω ότι μας αντικαθιστά η τεχνητή νοημοσύνη. Εκπαιδεύεται από τους ανθρώπους και εξαρτάται από τα άτομα. Το θέμα είναι οι άνθρωποι που θα τη χρησιμοποιήσουν να μην την καταχραστούν».
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου