Χ. Βάρβογλης :Ελεύθεροι πλανήτες

του καθηγητή του Τμήματος Φυσικής ΑΠΘ Χ. Βάρβογλη για το Πειράματα Φυσικής με Απλά Υλικά

       Πριν λίγες μέρες με ρώτησε η γυναίκα μου τι είναι αυτή η είδηση για παράξενους πλανήτες του ηλιακού συστήματος, που βρέθηκαν σε μεγάλες αποστάσεις από τον Ήλιο. Έψαξα και βρήκα ότι πρόκειται για αποτέλεσμα προσομοιώσεων, που δείχνει ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχουν «συλληφθεί» από το ηλιακό σύστημα ελεύθεροι πλανήτες (free floating planets) στο νέφος του Oort, εκεί από όπου προέρχονται οι περισσότεροι κομήτες. Η πιθανότητα αυτή όμως δεν είναι κάτι νέο, είχε ήδη αναφερθεί στο παρελθόν από άλλους ερευνητές, μεταξύ των οποίων και η ομάδα μου στο ΑΠΘ. Το έτος 2000 είχε ανακοινωθεί η πρώτη ανίχνευση ελεύθερου πλανήτη, δηλαδή ενός σώματος πλανητικής μάζας που δεν περιφέρεται γύρω από κάποιο μητρικό αστέρι. Η ανακοίνωση αντιμετωπίστηκε τότε μάλλον με σκεπτικισμό, αλλά άνοιγε και μεγάλες προοπτικές. Ένας τέτοιος πλανήτης μπορεί να μεταφέρει τη ζωή από ένα πλανητικό σύστημα σε ένα άλλο, η οποία στη συνέχει μπορεί να εξαπλωθεί, «πηδώντας» από πλανήτη σε πλανήτη. Για παράδειγμα στη Γη έχουν βρεθεί μετεωρίτες από τον Άρη. Έτσι έδωσα ως πτυχιακή εργασία σε μια πολύ καλή φοιτήτρια το πρόβλημα ενός ελεύθερου πλανήτη σε παραβολική συνεπίπεδη τροχιά γύρω από ένα «στοιχειώδες» πλανητικό σύστημα: ένα αστέρι με έναν πλανήτη . Η Βίκυ-1 έκανε πολύ καλή δουλειά, βρήκαμε ένα αξιόλογο ποσοστό πλανητών που κατέληγαν σε «προσωρινή» σύλληψη, συχνά σε μεγάλες αποστάσεις, την οποία θεωρούσα ότι οι όποιοι άλλοι πλανήτες του συστήματος υποδοχής θα μπορούσαν να μετατρέψουν σε μόνιμη. Το επόμενο βήμα ήταν να δοκιμάσουμε το μη συνεπίπεδο μοντέλο και τοι μεθεπόμενο να βάλουμε και άλλους πλανήτες, για να δούμε αν κάνουν τη δουλειά «μονιμοποίησης» των συλλήψεων που ανέμενα, αλλά η Βίκυ-1 προτίμησε να πάει για μεταπτυχιακές σπουδές εκτός Ελλάδας. Στη συνέχεια έδωσα το πρόβλημα του επόμενου βήματος, την τρισδιάστατη περίπτωση, στη Βίκυ-2 ως διπλωματική εργασία μεταπτυχιακού επιπέδου. Το πρόγραμμα ήταν πιο φιλόδοξο και η Βίκυ-2 συνεργάστηκε με την συγγενή ερευνητική ομάδα του Αστεροσκοπείου της Βιέννης. Τα αποτελέσματα ήταν επίσης ενθαρρυντικά, με σημαντικό ποσοστό συλλήψεων, και έμενε το τελευταίο βήμα, η προσθήκη και άλλων πλανητών στο πλανητικό σύστημα υποδοχής με την ελπίδα της «μονιμοποίηση» των συλλήψεων. Η Βίκυ-2 όμως προτίμησε την εργασία στην ελεύθερη αγορά.

       Αμφότερες οι εργασίες δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Celestial Mechanics & Dynamical Astronomy, το 2012 και το 2019. 

     Doultsinou, V., Loibnegger, B., Varvoglis, H., & Dvorak, R. (2019). Systematic simulations of FFP scattering by a star–planet pair. Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy, 131(12), 55.