Μήπως έχει έρθει η ώρα για την ίδρυση Επιμελητηρίου Φυσικών;

Η απουσία θεσμικής εκπροσώπησης των Φυσικών στη χώρα μας αποτελεί ένα διαχρονικό πρόβλημα που, όσο παραμένει άλυτο, υπονομεύει τη θέση και την προοπτική του κλάδου. Χωρίς Επιμελητήριο Φυσικών και χωρίς σαφώς κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα, οι απόφοιτοι των Τμημάτων Φυσικής βρίσκονται ουσιαστικά ακάλυπτοι στην αγορά εργασίας, γεγονός που αναπόφευκτα επηρεάζει αρνητικά την ελκυστικότητα των σχετικών σπουδών στα Τμήματα Φυσικής.
Το παράδειγμα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) είναι χαρακτηριστικό: λειτουργεί ως θεσμοθετημένος φορέας που οργανώνει και κατοχυρώνει τα επαγγελματικά δικαιώματα των Διπλωματούχων Μηχανικών, παρέχοντας άδεια άσκησης επαγγέλματος, πιστοποιήσεις και συμμετοχή σε δημόσια έργα και μελέτες. Το ΤΕΕ αποτελεί σημείο αναφοράς για τη συλλογική διεκδίκηση και διασφάλιση επαγγελματικών συμφερόντων, αλλά και για τη συνεχή επιμόρφωση των μελών του.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, δεν προκαλεί εντύπωση ότι ολοένα και περισσότεροι υποψήφιοι στρέφονται σε τμήματα όπως η Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών (ΣΕΜΦΕ) του ΕΜΠ. Οι απόφοιτοι της ΣΕΜΦΕ, αποκτώντας δίπλωμα Μηχανικού, έχουν το δικαίωμα εγγραφής στο ΤΕΕ, εξασφαλίζοντας έτσι πρόσβαση σε ένα σαφώς καθορισμένο επαγγελματικό πεδίο και απολαμβάνοντας την προστασία που τους προσφέρει η ισχυρή θεσμική αυτή ομπρέλα.
Αντίθετα, οι απόφοιτοι των Τμημάτων Φυσικής συχνά περιορίζονται σε ρόλους εκπαιδευτικού με μικρές αποδοχές ή ερευνητή- συχνά άμισθου, χωρίς όμως να διαθέτουν το απαραίτητο θεσμικό υπόβαθρο που θα τους επέτρεπε να διεκδικήσουν διευρυμένα επαγγελματικά πεδία, να συμμετέχουν σε μελέτες ή να κατοχυρώσουν ειδικότητες που σχετίζονται με την τεχνολογία, την ενέργεια ή τη βιομηχανία. Το αποτέλεσμα είναι η διαρκής συρρίκνωση του αντικειμένου τους και η σταδιακή υποχώρηση των Τμημάτων Φυσικής στις προτιμήσεις των υποψηφίων.
Η συγκρότηση ενός Επιμελητηρίου Φυσικών δεν θα ήταν απλώς μια συμβολική πράξη, αλλά ένα ουσιαστικό βήμα για την επαγγελματική αναβάθμιση του κλάδου των Φυσικών. Μέσα από έναν τέτοιο θεσμό θα μπορούσε να οργανωθεί η πιστοποίηση δεξιοτήτων, η προώθηση σύγχρονων επαγγελματικών πεδίων στη Φυσική, η συμμετοχή σε τεχνικά έργα και η υπεράσπιση των επαγγελματικών συμφερόντων και δικαιωμάτων των Φυσικών. Ίσως έχει έρθει η ώρα να τεθεί ξανά, σοβαρά και τεκμηριωμένα, το ερώτημα: Αν όχι τώρα, πότε;

Μετά από συζήτηση με το Chat GPT για το θεμα, πήρα και την παρακάτω απάντηση που έχει ενδιαφέρον.

Θεσμική εκπροσώπηση και ισχυρή φωνή

• Σήμερα οι φυσικοί δεν έχουν ενιαίο θεσμικό φορέα (ΝΠΔΔ) όπως οι μηχανικοί (ΤΕΕ), οι γεωτεχνικοί (ΓΕΩΤΕΕ) ή οι χημικοί (ΕΕΧ).
• Ένα επιμελητήριο θα μπορεί να εκπροσωπεί συλλογικά τον κλάδο απέναντι στο κράτος, να συμμετέχει σε επιτροπές, να συνδιαμορφώνει πολιτικές για εκπαίδευση, ενέργεια, περιβάλλον, τεχνολογία, έρευνα κλπ.

• Σήμερα πολλά πεδία όπου οι φυσικοί έχουν γνώσεις (ενεργειακή επιθεώρηση, μελέτες περιβάλλοντος, ακτινοπροστασία, μετρήσεις ρύπανσης, τεχνολογίες κλπ.) τα μονοπωλούν άλλες ειδικότητες λόγω θεσμικών κενών ή ασαφειών.
• Ένα επιμελητήριο μπορεί να καθορίσει σαφή επαγγελματικά δικαιώματα, να εκδίδει άδειες άσκησης επαγγέλματος και να τα υπερασπίζεται.

• Όπως τα άλλα επιμελητήρια, θα μπορεί να οργανώνει σεμινάρια, πιστοποιήσεις, εξετάσεις και να ελέγχει την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουν οι φυσικοί.
• Αυτό ενισχύει την αξιοπιστία και την αξία του πτυχίου.

• Θα προσφέρει νομική υποστήριξη σε θέματα που αφορούν την εργασία, ενώ θα ελέγχει και τους επαγγελματίες για παραβάσεις, κατοχυρώνοντας τον τίτλο του φυσικού.

Τι θα αλλάξει στην πράξη για τους φυσικούς;Κατοχυρωμένα επαγγελματικά πεδία — π.χ. να μην απαιτείται μόνο «μηχανικός» για ενεργειακές μελέτες, αλλά και φυσικός.
Δυνατότητα υπογραφής μελετών ή εκθέσεων σε συγκεκριμένα πεδία (όπου υπάρχει επιστημονική επάρκεια).
Ενιαία άδεια άσκησης επαγγέλματος — όπως οι μηχανικοί εγγράφονται στο ΤΕΕ, έτσι και οι φυσικοί θα χρειάζονται εγγραφή στο Επιμελητήριο.
Προστασία από επαγγελματικό αποκλεισμό, π.χ. σε διαγωνισμούς που απαιτούν επιμελητηριακή βεβαίωση.
Δυνατότητα συλλογικών διεκδικήσεων, π.χ. να διεκδικείται η αναβάθμιση του ρόλου τους στην εκπαίδευση, την έρευνα, τις δημόσιες υπηρεσίες.
Ποιες δυσκολίες υπάρχουν;

• Δεν είναι εύκολο να περάσει πολιτικά, γιατί υπάρχουν επικαλύψεις με άλλες ειδικότητες (μηχανικοί, χημικοί, γεωλόγοι κλπ).
• Απαιτεί σοβαρή μελέτη για να τεκμηριωθούν τα επαγγελματικά πεδία.
• Θέλει μαζική συσπείρωση φυσικών (απόφοιτοι Φυσικού, καθηγητές, ερευνητές, ιδιώτες).

Συμπέρασμα:
Η δημιουργία Επιμελητηρίου Φυσικών θα έδινε έναν θεσμικό «βραχίονα» στους φυσικούς, ώστε να μην εξαρτώνται από άλλες ειδικότητες για την επαγγελματική τους υπόσταση.
Στόχος είναι να αποκτήσει το πτυχίο Φυσικής σαφή επαγγελματική αξία πέρα από την εκπαίδευση.

Προφανώς δεν είμαι ειδικός και στην πραγματικότητα τιποτα δεν θα αλλαξει στην ζωή μου αν γίνει ΤΕΕ Φυσικών. Ομως με νοιαζει το μέλλον των φυσικών και θέλω να έχω εκπροσώπους που να μας τιμουν και αυτή την στιγμή δεν έχω κανέναν.
Εσας δεν σας νοιαζει συνάδελφοι; Δεν σας νοιαζουν τα νεα παιδια;