Σούπερ - εκλάμψεις από άστρα, καταστροφικές για τους γύρω πλανήτες

Μία νέα πιθανή μελλοντική απειλή για τη Γη αποτελεί η διαπίστωση από τους επιστήμονες ότι άστρα σαν τον Ήλιο μας είναι δυνατό να γεννήσουν κολοσσιαίες σούπερ-εκλάμψεις, οι οποίες θα μπορούσαν να καταστρέψουν την προστατευτική ατμόσφαιρα των πλανητών τους και να θέσουν σε κίνδυνο κάθε μορφή ζωής πάνω στην επιφάνειά τους.Πάντως, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου «Κέπλερ» σε άλλα αστρικά συστήματα, αυτές οι δυνητικά καταστροφικές σούπερ-εκλάμψεις, που αποτελούνται από την απελευθέρωση ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας και φορτισμένων σωματιδίων με υψηλή ταχύτητα, είναι λιγότερο συχνές σε αργά περιστρεφόμενα άστρα όπως ο δικός μας Ήλιος και πολύ πιο συχνές σε ταχέως περιστρεφόμενα άστρα που έχουν πιο έντονη μαγνητική δραστηριότητα.

Οι Ιάπωνες ερευνητές, μ’ επικεφαλής τον Χιρογιούκι Μαεχάρα του πανεπιστημίου του Κιότο, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό «Nature», σύμφωνα με το BBC, ανέφεραν ότι οι σούπερ-εκλάμψεις ενός άστρου μπορεί να απελευθερώσουν μέχρι 10.000 φορές μεγαλύτερη ενέργεια από την ισχυρότερη έκλαμψη που έχει ποτέ παρατηρηθεί στον Ήλιο μας (το σχετικό φαινόμενο θεωρείται ότι συνέβη το 1859 και έγινε αντιληπτό από τον άγγλο αστρονόμο Ρίτσαρντ Κάρινγκτον).

Οι εκλάμψεις που περιοδικά παρατηρούν από τότε έως σήμερα οι αστρονόμοι στον Ήλιο μας, είναι ασήμαντες σε σχέση με αυτές που «είδε» σε άλλα άστρα το τηλεσκόπιο «Κέπλερ» της NASA, το οποίο πρωτίστως αναζητεί εξωπλανήτες, όμως παράλληλα συλλέγει πληροφορίες και για τις ξαφνικές «εκρήξεις» ενέργειας που λαμβάνουν χώρα σε διάφορα άστρα.

Το «Κέπλερ» μελέτησε περίπου 83.000 άστρα σαν τον Ήλιο μας σε διάστημα τεσσάρων μηνών και εντόπισε συνολικά 365 σούπερ-εκλάμψεις που προέρχονταν από 148 άστρα (ποσοστό 0,2%), ήσαν διάρκειας μίας έως 12 ωρών η κάθε μία και είχαν ενέργεια δέκα έως 10.000 φορές μεγαλύτερη από την ισχυρότερη έκλαμψη στην ιστορία της αστρονομίας (το φαινόμενο Κάρινγκτον του 1859). Ακόμα το τηλεσκόπιο παρατήρησε ότι τα άστρα που γεννούν σούπερ-εκλάμψεις, δημιουργούν παράλληλα υπερβολικά μεγάλες ηλιακές κηλίδες, πολύ μεγαλύτερες από αυτές στον Ήλιο μας (πρόκειται για περιοχές πιο έντονης μαγνητικής δραστηριότητας σε ένα άστρο, οι οποίες φαίνονται πιο σκοτεινές, επειδή είναι σχετικά λιγότερο θερμές).

Σύμφωνα με τις νέες στατιστικές εκτιμήσεις, τα άστρα σαν τον Ήλιο μας φαίνεται να γεννούν σούπερ-εκλάμψεις 100 φορές ισχυρότερες από αυτές του Ήλιου μας με μέση συχνότητα μία κάθε 800 χρόνια, ενώ οι εκλάμψεις που είναι 1.000 φορές πιο ισχυρές από αυτές που λαμβάνουν χώρα στο ηλιακό μας σύστημα, συμβαίνουν στη γαλαξιακή μας γειτονιά περίπου μία κάθε 5.000 χρόνια.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, δεν έχει καταγραφεί καμία σούπερ-έκλαμψη του Ήλιου μας κατά τα τελευταία 2.000 χρόνια, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι δεν έχει συμβεί ούτε εδώ και τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο χρόνια. Αντίθετα, ακόμα πιο παλιά, όταν ο Ήλιος μας ήταν νεότερος και περιστρεφόταν πιο γρήγορα, ήταν πιθανότερο να έχει κι αυτός γεννήσει κάτι ανάλογο.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν και πότε ο Ήλιος μας θα μπορούσε και αυτός να απελευθερώσει μία τέτοια κολοσσιαία σούπερ-έκλαμψη, ένα συμβάν που θα έθετε σε κίνδυνο τον ίδιο τον ανθρώπινο πολιτισμό, αλλά και κάθε μορφή ζωής. Η Γη προστατεύεται από τα «καπρίτσια» του Ήλιου χάρη στο δικό της μαγνητικό πεδίο, όμως σε περίπτωση μιας τεράστιας έκλαμψης, το γήινο πεδίο δεν θα αποτελούσε επαρκή ασπίδα και έτσι θα κατέρρεαν οι δορυφόροι, οι τηλεπικοινωνίες και τα επίγεια δίκτυα ηλεκτρισμού. Ένα τέτοιο γεγονός θα κατέστρεφε επίσης το προστατευτικό στρώμα του όζοντος και θα άνοιγε το δρόμο στις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου για να προκαλέσουν καρκίνους και μεταλλάξεις.

Πηγή: ΑΜΠΕ