Μέγιστο Βροχής Διαττόντων 13-14 Δεκέμβρη

Η πιο ελπιδοφόρα βροχή διαττόντων της χρονιάς είναι οι «Διδυμίδες». Το μέγιστο της δραστηριότητάς τους πέφτει σε νέα Σελήνη, 1:30 τα ξημερώματα ώρα Ελλάδος ξημερώματα 14/12.
Οι καλές προοπτικές ενισχύονται από το γεγονός πως το ακτινοβόλο σημείο, δίπλα στον Κάστορα, θα βρίσκεται σε ύψος 70 μοιρών και θα έχουν αναμενόμενη μέγιστη δραστηριότητα υπό ιδανικές συνθήκες 120 διάττοντες ανά ώρα (ZHR). Ο καιρός δείχνει να ανοίγει την Πέμπτη, καλή παρατήρηση σε όλους! 

 και λίγη περισσότερη αστρονομία...

1. Τι είναι μια βροχή διαττόντων;

Οι διάττοντες είναι μικρά σωματίδια (μετεωροειδή) που κυκλοφορούν στο ηλιακό σύστημα, συνήθως υπολείμματα της ουράς κομητών μικρά σαν κόκκους άμμου, τα οποία όταν συναντιούνται με τη Γη στην ετήσια τροχιά της εισέρχονται στην ατμόσφαιρα, αναφλέγονται και προκαλούν το οπτικό ίχνος του διάττοντα, γνωστό λαϊκά και ως πεφταστέρι παρόλο που δεν έχει καμία σχέση με "αστέρι που πέφτει".

2. Τι είναι οι Περσείδες, Λεοντίδες, Διδυμίδες κτλ;

Διάττοντες θα δει κανείς καθ'όλη τη διάρκεια του χρόνου, ορισμένες εποχές όμως έχουμε τις λεγόμενες "βροχές διαττόντων" όπου πολλοί διάττοντες εμφανίζονται μαζικά, έχοντας κοινή καταγωγή από το ίδιο ουράνιο σώμα, συνήθως επειδή κάποιος κομήτης πέρασε πρόσφατα.
Όπως υποδηλώνει το όνομά τους, οι Περσείδες, οι Λεοντίδες, οι Διδυμίδες κτλ ονομάζονται έτσι λόγω των αντίστοιχων αστερισμών (Περσέας, Λέων, Δίδυμοι κ.ο.κ.). Στον αντίστοιχο αστερισμό βρίσκεται το ακτινοβόλο σημείο τους που είναι το σημείο του ουρανού από όπου μοιάζουν να προέρχονται αν προεκτείνουμε όλες τις τροχιές των διαττόντων.
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι λέξεις Περσείδες, Διδυμίες κτλ είναι γένους αρσενικού καθώς αναφέρονται σε «διάττοντες αστέρες».

3. Ποια εποχή του χρόνου μπορούμε να τους παρατηρήσουμε;

Κάθε βροχή διαττόντων παρουσιάζει μια δραστηριότητα για μερικές εβδομάδες αλλά έχει συνήθως ένα, ή καμιά φορά περισσότερα, μέγιστα όπου η δραστηριότητα κορυφώνεται. Συνήθως παρατηρούμε τις νύχτες πάνω ή κοντά στα αναμενόμενο μέγιστα. Τα μέγιστα για τις ίδιες βροχές διαττόντων πέφτουν την ίδια εποχή του χρόνου ωστόσο η ακριβής ημερομηνία και ώρα είναι θέμα πρόβλεψης από τους επιστήμονες που ασχολούνται με τα μετεωροειδή. Ο διεθνής οργανισμός μετεώρων (www.imo.net) έχει ανά πάσα στιγμή ανηρτημένο ημερολόγιο με τις σχετικές προβλέψεις.

4. Πού στον ουρανό κοιτάμε για διάττοντες και τι ώρα;

Το φωτεινό ίχνος των διαττόντων μπορεί να φανεί ακόμα και δεκάδες μοίρες μακριά από το ακτινοβόλο σημείο, προς όλες τις κατευθύνσεις συνεπώς παρατηρούμε σε μια ευρύτερη περιοχή σε όλο το πεδίο όρασής μας και όχι μόνο προς τον αστερισμό προέλευσης. Προτείνουμε να κοιτάτε σε μια απόσταση 30 μοιρών από τον αστερισμό προέλευσης και προς το ζενίθ.
Όσο πιο ψηλά θα είναι το ακτινοβόλο σημείο τόσο μεγαλύτερη θα είναι η πιθανότητα να παρατηρήσουμε κάποιο διάττοντα οπότε η καλύτερη ώρα παρατήρησης είναι αυτή που είναι κοντά στο προβλεπόμενο μέγιστο αλλά και τέτοια ώστε το ακτινοβόλο σημείο να είναι ψηλά στον ουρανό. Συχνά δε θα μπορούμε να έχουμε και τα δύο (πχ όταν το μέγιστο πέφτει κατά τη διάρκειας της ημέρας) οπότε προσαρμόζουμε ανάλογα το πρόγραμμά μας.


5. Πώς μπορούμε να παρατηρήσουμε μια βροχή διαττόντων;

Οι διάττοντες μπορούν να φανούν σχεδόν σε όλο τον ουρανό και τρέχουν με δεκάδες χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο συνεπώς είναι σχεδόν αδύνατο να πετύχετε ηθελημένα κάποιον διάττοντα με κιάλια ή τηλεσκόπια. Οι διάττοντες μπορούν να παρατηρηθούν, λοιπόν, με γυμνά μάτια. Χρειάζεται υπομονή, χαλάρωση, ιδανικά σε επικλινή θέση και να κοιτάζετε συνεχώς όσο μεγαλύτερο τμήμα του ουρανού μπορείτε. Κρίσιμης σημασίας είναι ο σκοτεινός ουρανός και η προσαρμογή των ματιών σας στο σκοτάδι με την απουσία τοπικού φωτισμού.

6. Πόσους διάττοντες αναμένουμε σε μια βροχή διαττόντων;

Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση που δεν έχει εύκολη απάντηση. Θεωρητικά, οι επιστήμονες ανακοινώνουν μια πρόβλεψη για μέγιστη δραστηριότητα ανά ώρα ως ZHR (Zenithal hourly rate). Πρέπει, όμως, να τονιστεί ότι αυτή η τιμή αφορά στις περιοχές όπου θα σημειωθεί το μέγιστο τη νύχτα και πως η μέτρηση ZHR υποθέτει σκοτεινό ουρανό και την παρουσία του ακτινοβόλου σημείο στο ζενίθ. Αποκλίσεις από αυτές τις ιδανικές συνθήκες μειώνουν αντιστοίχως και τους διάττοντες που μπορούμε να δούμε.
Για μικρές βροχές διαττόντων το ZHR μπορεί να είναι μόνο λίγοι διάττοντες ή μερικές δεκάδες ενώ στις μεγαλύτερες βροχές διαττόντων μπορεί να έχουμε αρκετές δεκάδες ή και εκατοντάδες διάττοντες ως ZHR.
Πρέπει να σημειωθεί πως για την παρατήρηση των διαττόντων χρειάζεται υπομονή καθώς υπάρχουν διαστήματα όπου μπορεί να μη φανεί κανείς και να ακολουθήσουν διαστήματα όπου να δούμε αρκετούς σε μερικά μόλις δευτερόλεπτα. Πολλοί απογοητεύονται και εγκαταλείπουν την προσπάθεια μετά από μόλις μερικά λεπτά παρατήρησης και πριν καλά καλά τα μάτια προσαρμοστούν στο σκοτάδι.
Δεν ανήκουν όλοι οι διάττοντες που ενδεχομένως παρατηρήσουμε στη βροχή διαττόντων που κορυφώνεται μια συγκεκριμένη ημέρα, κάποιοι μπορεί να είναι οι λεγόμενοι σποραδικοί ή να ανήκουν σε άλλη βροχή διαττόντων και μπορούμε να το καταλάβουμε από το γεγονός πως η προέλευσή τους δε μοιάζει να είναι από τον αστερισμό προέλευσης


7. Θα εμποδίζει το φεγγάρι;

Αντίστοιχα με τον επίγειο φωτισμό, και η Σελήνη μπορεί να εμποδίζει τη θέαση μιας βροχής διαττόντων ειδικά αν το μέγιστο συμπέσει με Πανσέληνο ή μεγάλη φάση και εγγύτητα της Σελήνης με το ακτινοβόλο σημείο. Οι μικρές φάσεις της Σελήνης εμποδίζουν σαφώς λιγότερο και η Σελήνη βρίσκεται πάνω από τον ορίζοντα και για μικρότερο διάστημα. Δυστυχώς δεν υπάρχουν πολλά που μπορούν να γίνουν για να αντιμετωπιστεί η συγκεκριμένη επίδραση.


8. Μπορούμε να φωτογραφίσουμε τους διάττοντες;

Ασφαλώς. Ωστόσο, η φωτογράφισή τους είναι και θέμα "τύχης" καθώς δεν μπορούμε να γνωρίζουμε εκ των προτέρων την περιοχή του ουρανού όπου θα εμφανιστούν. Η καλύτερη τακτική είναι να βάλουμε μια φωτογραφική μηχανή τύπου DSLR με ευρυγώνιο φακό να κάνει διαδοχικές προγραμματισμένες λήψεις μεγάλης διάρκειας σε περιοχές του ουρανού ελπίζοντας να καταγράψουμε κάποιον διάττοντα.


9. Τί είναι οι βολίδες;

Καμιά φορά το σωματίδιο που εισέρχεται στην ατμόσφαιρα της Γης είναι λίγο μεγαλύτερο, μπορεί σαν ένα χαλίκι ή μια πετρούλα, και αντί για το τυπικό φωτεινό ίχνος να προκαλέσει ένα πολύ μεγαλύτερο και φωτεινό ίχνος, μήκους δεκάδων μοιρών που το ονομάζουμε βολίδα.


10. Υπάρχει περίπτωση κάποιος διάττοντας να φτάσει στην επιφάνεια της Γης;

Σπάνια, τμήματα από μετεωροειδή που είναι πολύ μεγάλα μπορεί να επιβιώσουν της τριβής με την ατμόσφαιρα και να φτάσουν στην επιφάνεια της Γης ως μετεωρίτες. Αυτό το φαινόμενο είναι, όμως, πολύ σπάνιο και απρόβλεπτο στο πότε και στο που θα γίνει.


Πηγή: Astrovox NASA