Διάλεξη του George Smoot (Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2006) στην Αθήνα

Μία μοναδική ευκαιρία θα έχει το κοινό της Αθήνας να γνωρίσει από κοντά τον βραβευμένο με Νόμπελ Φυσικής το 2006, George Smoot, κατά την δημόσια διάλεξη που θα δώσει την Δευτέρα 9 Ιουλίου και ώρα 19:00 στο Ίδρυμα Ευγενίδου με τίτλο: «Βαρυτικά Κύματα, Συγχώνευση Μαύρων Τρυπών και Συγχώνευση Αστέρων Νετρονίων».

Η διάλεξη θα πραγματοποιηθεί στο Αμφιθέατρο του Ιδρύματος Ευγενίδου (Λεωφ. Συγγρού 387, 175 64 Π. Φάληρο, είσοδος από οδό Πεντέλης 11) με ελεύθερη είσοδο. Απαραίτητα είναι τα δελτία εισόδου, η διανομή των οποίων θα πραγματοποιείται από τις 18:30 της ίδιας ημέρας από την Γραμματεία εισόδου του Ιδρύματος Ευγενίδου και έως εξαντλήσεως των διαθεσίμων θέσεων. Θα διατεθούν 280 δελτία εισόδου. Κάθε ενδιαφερόμενος/η θα μπορεί να προμηθευτεί έως δύο (2) δελτία εισόδου. Η ομιλία θα πραγματοποιηθεί στα Αγγλικά. Έχει προβλεφθεί διερμηνεία από/προς Αγγλικά-Ελληνικά. Ο χώρος είναι προσβάσιμος και φιλικός σε ανθρώπους με κινητική αναπηρία. Σημειώνεται ότι εχει προβλεφθεί διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα ή/και χειλεανάγνωση και οι σκύλοι-οδηγοί τυφλών είναι ευπρόσδεκτοι.
Η διάλεξη γίνεται στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος «Διδάσκοντας το Σύμπαν», που συνδιοργανώνουν το PCCP (Paris Centre for Cosmological Physics), το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, η Ελληνική Εταιρεία Σχετικότητας, Βαρύτητας και Κοσμολογίας και το Ίδρυμα Ευγενίδου, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

                


Τίτλος: Βαρυτικά Κύματα, Συγχώνευση Μαύρων Τρυπών και Συγχώνευση Αστέρων Νετρονίων

Περίληψη 

Στις 14 Σεπτεμβρίου 2015 οι ανιχνευτές LIGO ανίχνευσαν για πρώτη φορά στην ιστορία βαρυτικά κύματα προερχόμενα από την συγχώνευση δύο μαύρων τρυπών. Η σημασία αυτής της ανακάλυψης, που αναγνωρίστηκε με την απονομή του Νόμπελ Φυσικής το 2017 στους Reiner Weiss, Barry C. Barich και Kip Thorne, δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Κατ’ αρχάς, επαληθεύει την θεωρητική πρόβλεψη του Αϊνστάιν για την ύπαρξη των βαρυτικών κυμάτων. Επιπλέον, μας προσφέρει ένα μοναδικό εργαλείο, όχι μόνο για την μελέτη των μαύρων τρυπών και των αστέρων νετρονίων, αλλά και για τον ακόμη αυστηρότερο έλεγχο της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας. Τέλος, με την βοήθεια των βαρυτικών κυμάτων ανοίγει ένα νέο «παράθυρο» για την μελέτη των βίαιων φαινομένων του Σύμπαντος, καθώς και του αρχέγονου παρελθόντος του, δίνοντας το έναυσμα για μία νέα εποχή στην αστρονομική έρευνα. Έκτοτε, παρατηρήθηκαν και άλλες συγχωνεύσεις μαύρων τρυπών, που διεύρυναν ακόμη περισσότερο τις γνώσεις μας γι’ αυτά τα φαινόμενα.

Στις 17 Αυγούστου 2017 οι ανιχνευτές LIGO και Virgo ανίχνευσαν την πρώτη στην ιστορία συγχώνευση δύο αστέρων νετρονίων. Δύο δευτερόλεπτα αργότερα, το συμβάν αυτό συνοδεύτηκε από μία έκλαμψη ακτίνων γ, την οποία κατέγραψαν τα διαστημικά τηλεσκόπια Fermi και INTEGRAL, ενώ λίγο μετά το σούρουπο στην Χιλή, το τηλεσκόπιο Swope ανίχνευσε το οπτικό ισοδύναμο της έκλαμψης. Στην διάρκεια των επόμενων εβδομάδων, δεκάδες τηλεσκόπια συνέχισαν να συλλέγουν δεδομένα σε ολόκληρο το εύρος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, για την φωτεινή αναλαμπή που εξασθενούσε διαρκώς με την πάροδο του χρόνου. Η ανάλυση των σχετικών δεδομένων δείχνει μεταξύ άλλων ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των βαρύτερων στοιχείων που εμπεριέχει το Σύμπαν παράγεται κατά την διάρκεια αυτών των συγχωνεύσεων. Η σπουδαία αυτή ανακάλυψη σηματοδοτεί το πρώτο φυσικό φαινόμενο, για την μελέτη του οποίου χρησιμοποιούνται τόσο βαρυτικά κύματα, όσο και ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία.

Σε αυτήν την διάλεξη, ο ομιλητής θα εστιάσει στο ιστορικό αυτών των ανακαλύψεων και στην σημασία τους.

George F. Smoot

Ο καθηγητής George F. Smoot τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής το 2006, από κοινού με τον καθηγητή John Mather, για την έρευνά τους που οδήγησε στην «ανακάλυψη της μορφής μελανού σώματος και της ανισοτροπίας της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου». Οι έρευνες αυτές συνέβαλαν ώστε οι θεωρίες του Πληθωριστικού Σύμπαντος και της Μεγάλης Έκρηξης να αποκτήσουν ακόμη ισχυρότερα ερείσματα. Ο καθηγητής Smoot ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές σπουδές του στα Μαθηματικά και την Φυσική, καθώς και το διδακτορικό του στην Φυσική το 1970, στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης. Ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϋ, καθώς και στο Εθνικό Εργαστήριο Λώρενς στο Μπέρκλεϋ (Lawrence Berkeley National Laboratory), είναι επίσης πρόεδρος του Κληροδοτήματος "Physics of the Universe" στο Κέντρο Κοσμολογικής Φυσικής στο Παρίσι (Paris Center for Cosmological Physics). Ο καθηγητής Smoot εξελέγη Μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών, καθώς και Εταίρος της Εταιρείας Φυσικών Επιστημών των ΗΠΑ, ενώ έχει τιμηθεί από πολλά πανεπιστήμια διεθνώς, με την αναγόρευσή του ως επίτιμου διδάκτορα. Εκτός αυτών, του έχει απονεμηθεί το Βραβείο Gruber στην Κοσμολογία (2006), το Μετάλλιο Daniel Chalonge της Διεθνούς Σχολής Αστροφυσικής (2006), το Μετάλλιο Αϊνστάιν της Εταιρείας Albert Einstein (2003), το Βραβείο Lawrence του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ (1995) και το Μετάλλιο της NASA για Εξαιρετική Επιστημονική Επίτευξη (1991). O καθηγητής Smoot έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 500 επιστημονικές εργασίες και, από κοινού με τον Keay Davidson, έχει συγγράψει το εκλαϊκευτικό βιβλίο κοσμολογίας Wrinkles in Time (Harper, 1994). Εξαιρετικός δάσκαλος και ένθερμος υποστηρικτής της εκλαΐκευσης της επιστήμης, ο Smoot τιμήθηκε το 2009 με το Μετάλλιο Oersted για την σημαντική συνεισφορά του στην διδασκαλία της Φυσικής.